Andrzej Jopkiewicz, Piotr Wróblewski - Minigry dla najmłodszych.pdf

(467 KB) Pobierz
(11891 \227 Notatnik)
11891
Minigry sportowe
dla najmłodszych
Przewodnik metodyczny
Andrzej Jopkiewicz Piotr Wróblewski
Minigry sportowe
dla najmłodszych
Przewodnik metodyczny
Kielce 1996
Wydział Pedagogiczny WyŜszej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego
ul. Krakowska 11, 25029 Kielce
Instytut Technologii Eksploatacji
ul. Pułaskiego 6, 26600 Radom
Spis treści
Wstęp
Andrzej Jopkiewicz, Piotr Wróblewski
Minigry sportowe dla najmłodszych
Przewodnik metodyczny
Recenzent: prof. zw. dr Tadeusz Ulatowski
Copyright by Instytut Technologii Eksploatacji Radom, Wydział Pedagogiczny WSP w Kielcach 1996
ISBN 8386148284
Opracowanie wydawnicze: Joanna Iwanowska, Agnieszka Cholewa,
Andrzej Kirsz
Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Instytutu Technologii Eksploatacji 26600 Radom. ul. Pułaskiego 6, tel. centr.
44241
1. Wybrane zagadnienia z zakresu teorii i praktyki sportowych gier zespołowych
.............................................................................................. 9
1.1. Ogólna charakterystyka sportowych gier zespołowych ...................... 9
1.2. Nauczanie sportowych gier zespołowych w szkole ........................... 10
1.3. Zabawy i gry ruchowe w procesie wychowania fizycznego i treningu sportowego dzieci i młodzieŜy
.......................................................... 12
1.4. Metody, formy i zasady nauczania stosowane w sportowych grach zespołowych
...................................................................................... 14
1.5. Organizacja zawodów i systemy rozgrywek ...................................... 19
1.6. Zasady fair play .................................................................................. 27
2. Podstawowe wiadomości dotyczące rozwoju motorycznego dzieci i młodzieŜy
................................................................................................. 29
2.1. Ogólna charakterystyka rozwoju motorycznego człowieka w procesie ontogenezy
......................................................................................... 29
2.2. Rozwój motoryczny w okresie przedszkolnym i młodszym
szkolnym ............................................................................................ 32
3. Uwagi praktyczne w zakresie realizacji minigier sportowych
w szkole ..................................................................................................... 35
3.1 Podstawowe pojęcia uŜywane w zabawach i minigrach sportowych
............................................................................................... 35
32. Planowanie pracy w zakresie kultury fizycznej w szkole .................. 38
j.3. Program kultury fizycznej w klasach IV w zakresie minigier sportowych
............................................................................................... 47
• Dwa ognie usportowione .......................................................................... 53
Zabawy i gry przygotowujące do dwu ogni usportowionych ............ 55
• "rzepisy gry w dwa ognie usportowione ............................................ 62
•3 Przykłady osnowy i konspektu lekcji ................................................. 62
5. Minipiłka ręczna ...................................................................................... 67
5.1. Zabawy i gry przygotowujące do piłki ręcznej .................................. 69
5.2. Przepisy gry w minipiłkę ręczną ........................................................ 79
Strona 1
11891
5.3. Przykłady osnowy i konspektu lekcji ................................................. 79
6. Minikoszykówka ....................................................................................... 85
6.1. Zabawy i gry przygotowujące do koszykówki ................................... 87
6.2. Przepisy gry w minikoszykówkę ........................................................ 96
6.3. Przepisy gry w „Pasarelle" ................................................................. 96
6.4. Przykłady osnowy i konspektu lekcji ................................................. 97
7. Minipiłka siatkowa ................................................................................... 103
7.1. Zabawy i gry przygotowujące do piłki siatkowej .............................. 105
7.2. Przepisy gry w minipiłkę siatkową .................................................... 113
7.3. Przykłady osnowy i konspektu lekcji ................................................. 114
8. Minipiłka noŜna ........................................................................................ l 19
8.1. Zabawy i gry przygotowujące do piłki noŜnej ................................... 121
8.2. Przepisy gry w minipiłkę noŜną ......................................................... 133
8.3. Przepisy gry w Street Soccer .............................................................. 133
8.4. Przykłady osnowy i konspektu lekcji ................................................. 134
9. Bibliografia ............................................................................................... 139
Wstęp
Przewodnik metodyczny pt. „Minigry sportowe dla najmłodszych" jest przeznaczony dla studentów studiów
dziennych i zaocznych studiujących pedagogikę ze specjalnością edukacja wczesnoszkolna.
W planach studiów na tym kierunku prowadzony jest przedmiot kultura fizyczna z metodyką. Przedmiot ten
realizowany jest jednak w niewielkiej liczbie godzin, a na nauczycielu nauczania początkowego i wychowania
przedszkolnego spoczywa cięŜar samodzielnego planowania i prowadzenia zajęć wychowania fizycznego.
Ponadto ksiąŜka ta adresowana jest do pedagogów pracujących w róŜnych placówkach
opiekuńczowychowawczych, nauczycieli wychowania fizycznego oraz instruktorów prowadzących zajęcia
sportowe z dziećmi.
Prowadzenie zajęć wychowania fizycznego i ich metodyka róŜnią się bardzo wyraźnie od innych
przedmiotów nauczania. Wynika to z faktu, Ŝe nauczyciel oddziałuje bezpośrednio na rozwój fizyczny dziecka
i wpływa na kształtowanie zarówno jego cech motorycznych, jak i psychicznych. W zaleŜności od tego, jaki
poziom rozwoju fizycznego i psychicznego zostanie przez dziecko osiągnięty, od nabytej wiedzy, sprawności,
umiejętności, świadomości, aktywności zaleŜeć będą jego sukcesy w następnych latach nauki, a takŜe w Ŝyciu
osobistym i zawodowym.
Wśród dzieci i młodzieŜy sportowe gry zespołowe cieszą się największym zainteresowaniem. Niezliczone
rzesze chłopców i dziewcząt marzą o sportowej karierze na wzór idoli uprawiających koszykówkę, siatkówkę,
piłkę ręczną czy piłkę noŜną. Minigry sportowe są próbą dostosowania „dorosłych" dyscyplin do moŜliwości
dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Dzięki zmniejszeniu wymiarów boisk, cięŜaru i wielkości piłek oraz
uproszczeniu przepisów są łatwiejsze w nauczaniu oraz bardziej zrozumiałe i dostępne dla wszystkich
zafascynowanych tą formą ruchu.
Pomimo takiej popularności sportowych gier zespołowych ciągle jeszcze niedocenianą formą ćwiczeń
przygotowawczych są zabawy i gry ruchowe. KaŜda zabawa, a szczególnie gra ruchowa jest przecieŜ w
większym lub mniejszym stopniu ćwiczeniem kompleksowym, przyczyniającym się do większej efektywności
nauczania.
Opracowanie składa się z ośmiu części. Pierwsza zawiera niektóre zagadnienia z teorii i praktyki sportowych
gier zespołowych. Szerzej omówiono w niej metody i formy ćwiczeń przygotowawczych stosowane w
sportowych grach zespołowych, jak równieŜ systemy rozgrywek.
\i
v tag'1 « H
!
, rJ\ drugiej zamieszczono podstawowe informacje dotyczące rozwoju V(!'Z^S go dzieci i młodzieŜy, ze
szczególnym uwzględnieniem okresu \ t,vtcVzne/iegO i wczesnoszkolnego. Natomiast w części trzeciej
wyjaśniono ,tc' yei'^0'1 e p°J?c'a uŜywane w zabawach i minigrach sportowych oraz elemenI&A kjs'iiv°v>'
nią pracy w zakresie kultury fizycznej w klasach IV i niektóre u,i v p||\oW0' czlie dotyczące realizacji
zabaw i gier ruchowych w szkole. " ,.; irakt7,zxvarta i następne zawierają obszerny opis ponad 130 zabaw i
gier •teść Oft najłatwiejszych do bardziej skomplikowanych, przygotowującii^y0 inigier sportowych.
Ponadto podano podstawowe przepisy dwu ogni ic^u/cl'*0 ltfpnych, minipiłki ręcznej, minikoszykówki,
Strona 2
11891
minisiatkówki i minipiłki y< ^^'^^'/iz przykłady osnów i konspektów lekcji. Całość kończy bibliografia is
c>Ŝ''!J °r//a pozycje literatury bezpośrednio wykorzystane w pracy. ic* .s^vllraJą7 nadzieję, Ŝe szczegółowo
opisane zabawy i gry ruchowe, a takŜe ^ femy os(iów i konspektów lekcji nie tylko pomogą w
prowadzeniu lekcji ^Iłady ja fizycznego w szkole czy róŜnego typu zajęć pozalekcyjnych P /^'y^
plnych^ a'e zachęcą do poszukiwania własnych, ciekawych rozwiązań.
"^^ tta*J7.k
Autorzy
1. Wybrane zagadnienia z zakresu teorii i praktyki sportowych gier zespołowych
1.1. Ogólna charakterystyka sportowych gier zespołowych
Do sportowych gier zespołowych uprawianych w Polsce zaliczamy: piłkę koszykową, piłkę siatkową, piłkę
ręczną, piłkę noŜną, hokej na lodzie, hokej na
trawie i palant.
Sportowe gry zespołowe naleŜą do najbardziej wszechstronnych w sensie wymogów motorycznych dyscyplin
sportowych. RóŜnorodne i zmienne sytuacje techniczne i taktyczne podczas kaŜdego meczu wymagają
wyjątkowo wysokiej i wszechstronnej wydolności i sprawności motorycznej oraz umiejętności współdziałania
z całym zespołem. Wymagania te stawiają sportowe gry zespołowe w rzędzie najbardziej wartościowych form
aktywności ruchowej, słuŜących realizacji celów stawianych przez wychowanie fizyczne i sport.
Efektywny udział w sportowych grach zespołowych zaleŜy, najogólniej mówiąc, od struktury psychofizycznej
określającej indywidualne uzdolnienia i tzw. „warunki fizyczne" oraz wysokiej wydolności fizycznej,
poniewaŜ od nich w duŜym stopniu zaleŜy maksymalny czas efektywnego udziału w intensywnych wysiłkach
(Fidelus i inni 1978).
Sportowe gry zespołowe składają się głównie z ruchów niestandardowych, acyklicznych, kształtują wszystkie
cechy motoryczne, a szczególnie szybkość, zręczność i wytrzymałość. Są to dyscypliny sportu, w których
przewaŜają ruchy o charakterze dynamicznym, a przepisy gry pozwalają regulować w nich wysiłek fizyczny
ćwiczącego według istotnych potrzeb. Stąd teŜ spełniają one postulaty wszechstronności i zdrowotności, a
więc powinny być zaliczane do grupy sportów masowo uprawianych i szeroko popularyzowanych,
szczególnie wśród
młodzieŜy szkolnej.
Sportowe gry zespołowe charakteryzują się ruchami przemieszczającymi ciało w przestrzeni, z uŜyciem
sprzętu, pokonywaniem działań przeciwnika, wymagającym zespołowości działania, duŜą liczbą złoŜonych
nawyków ruchowych, zmieniającymi się warunkami oraz długim i intensywnym wysiłkiem psychicznym.
Dlatego teŜ stanowią one grupę dyscyplin, które wpływają na wszechstronny rozwój fizyczny i psychiczny
ćwiczących i w związku z tym zasługują na lansowanie ich jako sportów masowych w róŜnych formach
uczestnictwa w kulturze fizycznej.
WaŜnym postulatem dla praktyki jest wskazanie na konieczność zachowania właściwych proporcji w pracy
nad ogólnym rozwojem ucznia i jego rozwojem w dziedzinie specjalizacji.
1.2. rzezanie sportowych gier zespołowych w szkole
na
Sp3rtc1we 8ry zespołowe mają na celu wyposaŜenie ucznia w wiadomości, urniej<tnc^c' ' "awyki "^zbędne do
realizacji społecznego współŜycia i współdziała(ia ^° "zyskania w nauczaniu pozytywnych wyników
konieczny jest ś^wiadi"11)1 ' aktywny współudział ćwiczącego. DuŜe znaczenie ma takŜe oparty na zaiftn'u
wzaJemny kcntakt ćwiczącego i nauczyciela lub trenera oraz wspól
ść za wyniki w pracy szkoleniowej.
ie ćwiczącego w wiadomości dotyczące danej dyscypliny sportowej >taii°w' podstawę do zrozumienia treści i
sensu ćwiczeń oraz prawidłowego *h opanowania. Świadomie i wielokrotnie powtarzane umiejętności
ruchowe pr^^^^o automatyzacji ruchu czyli przekształcenia się umiejętności \v nawyki
OsiiisP (1991) podkreśla, Ŝe immanentną cechą procesu nauczania motory cznąP i est występowanie relacji
„nauczający uczący się" oraz dąŜenie do •wywozi1 u LICza.ceg° si| poŜądanych trwałych zmian w zakresie
umiejętności władaiia '^em i rozwiązywania konkretnych zadań ruchowych. Według Osińskiegcuc;(eme s'^
motoryczne coraz bardziej nabiera dzisiaj cech uczenia asocjacyjiegi' (skojarzeniowego), a więc takiego, w
którym pierwszoplanową rolę poczyiają odgrjwać: intelekt, świadomość i procesy antycypacji. A więc
pasywnyi re'atyw"y sposób oddziaływania zastępuje się systemem aktywnym.
Kształowar|ie się czynności ruchowych o charakterze nawyku zachodzi \v oktfślo^yc'1 etapach czy fazach.
Etapy te bywają w piśmiennictwie róŜnie określine. " teologii mówi się najczęściej o fazach tworzenia nawyku
Strona 3
11891
ruchowego kdeJno PO sobie następujących procesach: 1) generalizacji, 2) koncentracji.3) łutomatyzacji.
ZvykP w Pierwszej fazie tworzenia się nawyku ruchowego ćwiczący opanowuj: pr"estrzeń, w drugiej próbuje
opanować i przyswoić sobie najbardziej skutec;]iątecnnikę wykonania poszczególnych elementów
technicznych (od zadani, c' ma wykonać do zadania, jak ma wykonać); w trzeciej fazie ćwiczący stara s<?
vykonać ćwiczenie zarówno efektownie, jak i ekonomicznie (zaczyna juŜ wpeł11 panować nad swoimi
ruchami i potrafi je wykorzystać w walce sportovej'« (Mikułowski i Oszast 1976).
Std tiz w Pierwszej fazie szczególne znaczenie ma opis ćwiczenia i jego pokaz. ab' ćwiczący mógł wyobrazić
sobie przestrzenne wykonanie danego ruchu.W 'mg|eJ i w trzeciej fazie duŜego znaczenia nabiera ustawiczne
zwracanie (waf na Prawidłową technikę wykonania danego elementu przez indywiduahi?koektę błędów
ćwiczącego (od najbardziej istotnych do mniej waŜnych).
M<uł<wsk' i Oszast (1976) proces kształtowania nawyków ruchowych po°Pa'lowania prawidłowej techniki w
koszykówce, na przykładzie nauki zutw do kosza, dzielą na następujące umowne fazy:
10
[ faza — tworzenie się nawyku ruchowego
Ćwiczący uczy się przemieszczać swoje ciało w przestrzeni i nabywa orientacji co do jego połoŜenia w
stosunku do kosza i otrzymanej piłki. W tej fazie podstawową treścią nauczania jest:
a) dokładny pokaz i objaśnienie całego rzutu oraz jego poszczególnych elementów,
b) ćwiczenia pomocnicze, jak: „oswojenie się z piłką", ćwiczenie rzutu i jego elementów bez uŜycia kosza,
ćwiczenie rzutu i jego elementów z uŜyciem kosza,
c) najprostsze ćwiczenia w formie ścisłej.
II faza nauczanie prawidłowej techniki rzutów
a) ćwiczenia pomocnicze doskonalące technikę ruchu (równieŜ bez kosza),
b) ćwiczenia w formie ścisłej, przeprowadzane w róŜnych układach ćwiczeń, od łatwiejszych do bardziej
skomplikowanych (rzut poprzedzony podaniami w ruchu),
c) ćwiczenia w formie ścisłej, rzut na kosz poprzedzony jest poruszaniem się ćwiczącego po boisku w ataku
(np. zmiana tempa i kierunku biegu),
d) rzuty na kosz ze współzawodnictwem indywidualnym lub zespołowym,
e) ćwiczenia w formie fragmentów gry (obrońca pozoruje obronę),
f) małe gry w koszykówce, gra w formie szkolnej i właściwej.
III faza — utrwalenie zdobytych umiejętności ruchowych oraz dalsze doskonalenie techniki i celności rzutów
Dobre opanowanie umiejętności technicznych (techniki podstawowej i szybkościowej) pozwala ćwiczącemu
wykonać wszystkie zadania związane z taktyką gry i decyduje o jego przydatności w kaŜdym zespole.
Ulatowski (1968) w okresie nauczania sportowych gier zespołowych w szkole wyróŜnia trzy podstawowe
etapy szkolenia: szkolenie wstępne, szkolenie podstawowe i szkolenie specjalistyczne.
Szkolenie wstępne
Jest to szkolenie polegające na zapoznaniu się z grą w formach bardzo ogólnych (słowo, pokaz, film),
oswojeniu z piłką (sprzętem) przez zabawy i gry pomocnicze, tzw. Ŝonglerkę piłką oraz nauczaniu techniki w
formie ścisłej i fragmentów gry. Obejmuje ono takŜe doskonalenie techniki w grze uproszczonej, w której
stosowana jest najprostsza taktyka. Nie tworzy się na tym etapie szkolenia stałych zespołów.
Szkolenie podstawowe
Szkolenie podstawowe jest etapem drugim i ma za zadanie zapoznanie uczniów z przepisami gry, a takŜe
nauczanie tzw. techniki szybkościowej (wykonywanie elementów technicznych z zastosowaniem duŜej
szybkości) oraz Podstawowych załoŜeń taktycznych w ataku i w obronie. Etap ten to takŜe two
11
rŜenie zespołów, ale bez specjalizacji na pozycjach oraz organizowanie za\ dów towarzyskich i treningowych,
z odpowiednimi pod względem pozioij wyszkolenia zespołami.
Szkolenie specjalistyczne
Jest to trzeci etap, który obejmuje dalsze doskonalenie techniki szybkość wej oraz podstawowych załoŜeń
taktyki w ataku i obronie, a takŜe rozpocz systematycznego wyszkolenia taktycznego. Tworzymy wówczas
zorganizował zespoły i przystępujemy do rozgrywek szkolnych mistrzowskich i towarzyski?
Czas trwania poszczególnych etapów szkolenia podstawowego jest do sprecyzowania. ZaleŜy on bowiem od
wielu złoŜonych czynników, takich płeć, inteligencja, sprawność ruchowa, warunki sprzętowe i lokalowe itp.
Nij nie moŜna zapominać o tym, Ŝe równolegle z ćwiczeniami specjał i styczm prowadzić naleŜy ćwiczenia
ogólnorozwojowe.
Strona 4
11891
Stąd teŜ etap szkolenia wstępnego charakteryzować się powinien w głó\ mierze treningiem
ogólnorozwojowym, tworząc podstawy pod późniejsze cl czenia techniczne i taktyczne. Etap drugi cechować
się powinien dalszym, cii łym doskonaleniem ogólnej sprawności motorycznej oraz stopniowym przec|
dzeniem do ściślejszego szkolenia elementów technicznych i taktycznych, trzeci szkolenia specjalistycznego
jest początkiem doprowadzenia uczniaj najwyŜszego poziomu sportowego.
Według Ulatowskiego (1968) poszczególne etapy nauczania powinny pr padać na następujące grupy wiekowe:
etap pierwszy etap drugi etap trzeci
910 lat
1012 lat
1315 lat
NaleŜy podkreślić, Ŝe aktualnie coraz częściej przyjmuje się podział ćwicz na wszechstronnie rozwijające
(szkolenie wstępne), ukierukowane (szkolenie stawowe) i specjalistyczne.
1.3. Zabawy i gry ruchowe w procesie wychowania fizycznego i treningu sportowego dzieci i młodzieŜy
Zabawy i gry ruchowe stanowią dla nauczyciela wychowania fizyczneg instruktora i trenera doskonały środek
do kształtowania fizycznych i psychicij nych właściwości ćwiczących. Forma nauczania przez zabawy i gry czy
minig sportowe ze względu na duŜą przystępność i wszechstronność jest bardzo pt"2 datna na lekcjach
wychowania fizycznego i w treningu sportowym. Zabawy] gry przyczyniają się do rozwijania u ćwiczących
wielu wartościowych cec| psychofizycznych, jak np. koleŜeńskość, samodzielność, zdyscyplinowanie
odwagę, szybkość, siłę, zręczność itp.
(1987) podkreśla, Ŝe prowadzenie zajęć w tej formie pomaga łf^waniu nawyków ruchowych, eliminuje w
duŜym stopniu sztywność, w kszta °ord cję ruchową. Ruchy wykonywane w czasie zabawy lub gry są
ułatwia o swobodne, u ćwiczących wzrasta aktywność i zainteresowabardziej natui *"«•<>
nie
je sję słuszne stwierdzenie, Ŝe zabawy i gry ruchowe są inte
portowych gier zespołowych. Gra jest bowiem odmianą zabawy " J . .,. . ,
i sra na . , .,. , . , ,
legającą na respektowaniu ścisłe ustalonych reguł.
Stosowane w grach i zabawach uproszczone przepisy (nie ograniczając
, jałań ruchowych ćwiczących) przyczyniają się w znaczym stopniu do wzrostu
tensywności i objętości zajęć prowadzonych w tej formie. Zajęcia w formie
' baw i gier ruchowych moŜna realizować w kaŜdych warunkach (sala gimna
styczna, boisko szkolne) i na kaŜdym typie nawierzchni (parkiet, asfalt, trawa
Przygotowując w terenie boisko do minigier naleŜy dokładnie sprawdzić nawierzchnię i usunąć znajdujące się
tam przedmioty, które mogłyby stwarzać zagroŜenie dla ćwiczących. Dotyczy to przede wszystkim
nawierzchni ziemnej i trawiastej. Wyznaczając linie boiska moŜna wykorzystać wapno lub białe taśmy z
grubego płótna o odpowiedniej długości. Szczególną zaletą zabaw i gier ruchowych, a takŜe w wielu
przypadkach minigier sportowych jest to, Ŝe nie wymagają stosowania drogiego i skomplikowanego sprzętu
sportowego. Dostarczają natomiast wielu radości ćwiczącym, wzbogacając równocześnie warsztat pracy
nauczyciela.
Zabawy i gry ruchowe spełniają rolę (Bondarowicz 1986):
oŜywiającą,
urozmaicającą formę ścisłą,
wypoczynkową,
uzupełniającą.
Dla niezaawansowanych lub słabo zaawansowanych technicznie zabawy i gry ruchowe są pierwszym etapem
zapoznania się z daną dyscypliną sportu. Natomiast dla zaawansowanych zabawy i gry spełniają bardzo
waŜną rolę w utrwalaniu nawyków ruchowych nabytych w formie ścisłej.
Zabawy i gry ruchowe spełniają równieŜ waŜne funkcje wychowawcze (Madejski 1994):
uczą poszanowania przyjętych norm i zasad,
uczą współdziałania w grupie, sprzyjają rozwijaniu osobowości, uczą wygrywan i a i przegrywania.
Podkreślając znaczenie gier ruchowych w aspekcie wychowawczym, nie naleŜy zapominać o umiejętnym
podziale grupy (szczególnie pod względem umiejętności i sprawności) na zespoły.
KaŜda lekcja wychowania fizycznego i jednostka treningowa opiera się na oku lekcyjnym złoŜonym z trzech
części: wstępnej, głównej i końcowej.
Strona 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin