Platon 427-347 p.n.e.
("barczysty", "o szerokich barkach")
to przydomek nadany młodzieńcowi o imieniu
Arystokles przez jego nauczyciela gimnastyki.
Zgodnie z przekazem zawartym w jego pismach,
w wieku 20 lat spotkał Sokratesa i został jego
najwierniejszym uczniem. Wyrok śmierci wydany
na Sokratesa za wypowiadanie niepopularnych
poglądów zniechęcił Platona do demokratycznego
systemu rządów. Według pewnych opinii pierwszymi
dziełami filozoficznymi Platona były dialogi Sokratesa
ze sceptykiem Filonem. Do dziś jest przedmiotem sporu,
czy Platon wkładał w usta Sokratesa własne poglądy,
czy też dialogi są faktyczną wykładnią poglądów
Sokratesa. W 387 p.n.e. założył sławną Akademię
Ateńską. Miała ona wydać wykształconą klasę
"filozofów-władców", zgodnie z poglądami
politycznymi Platona.
Uważa się, że cała filozofia Platona zawarta
jest w dialogach. Według okresu powstawania
dzieli się je tradycyjnie na trzy grupy:Dialogi
wczesne – zwane także sokratycznymi, gdyż
główną postacią w nich występującą jest Sokrates,
albo aporetycznymi (gr.aporia oznacza trudność
logiczną, niemożność rozwiązania problemu),
gdyż Sokrates w trakcie dyskusji zbija przekonania
swoich oponentów, nie proponując w zamian
konstruktywnych wniosków. Należą tutaj: Laches,
Charmides, Lyzis, Eutyfron, Protagoras, Gorgiasz,
Ion, , Kriton, Hippiasz Mniejszy, Hippiasz Większy,
Obrona Sokratesa, Menon, Eutydem i
Meneksenos.Dialogi średnie – konstruktywne,
w których przedstawiona jest teoria idei.
Grupa ta obejmuje dialogi Menon, Fedon, Fajdros,
Uczta, Państwo. W dialogach tych również
występuje postać Sokratesa, ale nie odgrywa już roli
pierwszoplanowej, a ogranicza się do przekazywania
platońskiej nauki o ideach.Dialogi późne, albo
krytyczne, w których Platon zdaje się wycofywać z
teorii idei dostrzegając tkwiące w nich aporie.
Do grupy tej zaliczamy dialogi: Parmenides, Sofista,
Polityk, Fileb, Timajos, Kritiasz i Prawa. Prawa są
jedynym dialogiem, w którym nie występuje postać
ukochanego mistrza Platona.
FILOZOFIA: Wg Platona ponad zwykłym
światem istnieje świat idei, którego cechą jest
pełnia i doskonałość. Jest to byt niematerialny,
znajdują się w nim wieczne i niezmienne idee.
Rzeczy cielesne stają się i przemijają, są one
odzwierciedleniem świata idei. Mają egzystencję
wtórną i zależną. Dlatego stanowisko Platona
określane jest mianem idealizmu obiektywnego.
Zaś jeśli chodzi o sprawy państwa wg Platona
powinni nim rządzić. Dobro jest w tym systemie
pamięcią o świecie idei, w którym panują
"idealne" stosunki, a zło jest brakiem tej pamięci.
Zło wynika więc z niewiedzy; pogląd ten
wywodzi się od Sokratesa i zwany jest
intelektualizmem etycznym. Dążenie do
dobra zostanie po śmierci wynagrodzone
poprzez powrót duszy do świata idei,
podczas gdy dusze nierozumne zostaną
ukarane ponowną utratą życia i wcieleniem.
Ta koncepcja etyczna została uzupełniona
przez nawiązującą do podziału duszy na
trzy części teorię cnoty. Każdej części duszy
odpowiada właściwe jej dobro. Zadaniem
części rozumnej jest osiągnięcie mądrości,
zadaniem niższych części jest
podporządkowanie się rozumowi:
popędliwość osiąga to poprzez męstwo
(stałość), a pożądliwość poprzez
umiarkowanie (panowanie nad sobą).
Harmonię między częściami duszy
gwarantuje cnota sprawiedliwości.
Koncepcja ta została przyjęta przez
chrześcijaństwo pod nazwą czterech
cnót kardynalnych.Idealne państwo
polega na podziale zadań i tak jak
trzem częściom duszy odpowiadają
trzy cnoty, tak samo powinny odpowiadać
im trzy stany społeczeństwa: stan uczonych
(władców-filozofów) dbających o rozumne
kierowanie państwem i umożliwiających
prowadzenie przez pozostałych obywateli
rozumnego i cnotliwego życia; stan
strażników (wojskowych) dbających o
wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo
państwa oraz stan żywicieli, zapewniających
zaopatrzenie wspólnoty w potrzebne dobra
materialne. Platon kładł ogromny nacisk na
hierarchię społeczeństwa. Utożsamiał losy
państwa z losem klasy rządzącej. Aby państwo
było trwałe, potrzebna jest mu silna pozycja
arystokracji. Osiągnąć ją należy przez swoisty
kolektywizm. Jego istota polega na tym, że
artystokraci muszą być względem siebie równi,
aby nie zazdrościli sobie wzajemnie i nie
dzielili się w ramach grupy. Każdy podział
jest zmianą a tej oczywiście wg Platona należy
unikać. Podział społeczeństwa u Platona ma
znamiona rasizmu. Głosił on tzw. mit o krwii i
ziemii wg którego ludzie z poszczególnych grup
społeczenych posiadają w sobie pewien metal.
I tak filozofowie - złoto, strażnicy - brąz, a
żywiciele - żelazo. Platon uważa, że klasa
najwyższa musi pozostać "czysta". Nie
dopuszcza mieszania się róznych metali,
ponieważ każda mieszanka jest zmianą i
prowadzi do degeneracji.Państwem powinni
rządzić najmądrzejsi, a więc filozofowie,
ponieważ jedynie oni posiadają prawdziwą
wiedzę. Tylko oni potrafią odtworzyć w
umyśle wizję idealnego państwa, do którego
realizacji będą dążyć. Warto tu zaznaczyć
istotną różnicę między tym co przez miano
filozofa rozumiał Sokrates i Platon. Dla
Sokratesa filozof to osoba poszukująca
wiedzy, dla Platona to dumny posiadacz
wiedzy.Nadrzędną wartością dla Platona
jest sprawiedliwość. Aczkolwiek pojęcie
to jest rozumiane całkiem inaczej niż to
przez nas obecnie. Dla Platona najważniejsze
było państwo i jego dobro. Wszystko co
prowadzi do dobra państwa jest dobre.
Nawet kłamstwo rządzących jest pozytywne j
eśli służy wyższemy celowi czyli dobru państwa.
Sprawiedliwe dla Platona jest to aby
każdy robił to co do niego należy.
Każdy ma pewne zdolności i powinien je
realizować.Podstawę państwowości stanowi
wychowanie. Najzdolniejsi powinni
kontynuować edukację przechodząc kolejne
szczeble "wtajemniczenia" odpowiadające
kolejnym etapom przypominania sobie
świata idei. Stan filozofów powinien być
produktem kształcenia oraz starannego
doboru. Nauka ta obejmować winna 10.
letnie studia w zakresie matematyki,
astronomii i teorii harmonii (muzyki),
5. letnie studia dialektyki oraz 15.
letni okres praktycznej działalności
politycznej. Dwa wyższe stany powinny
całkowicie poświęcić się dobru wspólnoty,
wyrzec egoizmu i własności prywatnej
(także kobiet i dzieci).
Platon nie chciał wtajemniczać zbyt młodych
ludzi,ponieważ uważał, że mają zbyt wiele
zapału i są skłonni reformom. A każda
reforma jest zmianą,a więc czymś złym.
Arystoteles (ur. 384 p.n.e., zm. 322 p.n.e.) –
jeden z dwóch, obok Platona największych
filozofów greckich. Stworzył opozycyjny
do platonizmu i równie spójny system
filozoficzny, który bardzo silnie działał
na filozofię i naukę europejską, a jego
chrześcijańska odmiana zwana tomizmem
była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną
filozofią Kościoła Katolickiego. Arystoteles
położył ogromne zasługi w astronomii,
fizyce, biologii i logice, jednak
większość jego teorii astronomicznych
i fizycznych okazała się błędna, a
przyjęcie ich za dogmat przez
filozofię scholastyczną długo
opóźniało rozwój tych nauk w Europie.
W wieku 17 lat Arystoteles został
wysłany do Aten aby odebrać staranne
wykształcenie w Akademii Platońskiej.
W Akademii Arystoteles spędził w sumie
20 lat, w czasie których najpierw był
studentem, potem asystentem Platona i w
końcu samodzielnym wykładowcą. Po śmierci
Platona był naturalnym pretendentem do
objęcia pozycji rektora Akademii – jednak
inni członkowie Akademii zdecydowali się
wybrać na to stanowisko siostrzeńca Platona,
ze względu na dużą rozbieżność wypracowanego
przez Arystotelesa systemu filozoficznego
z systemem Platona.Arystoteles następnie
pracował jako nadworny lekarz i doradca
Hermeasa – władcy kolonii Assos w Mezji
– a po upadku Assos przeniósł się do Macedonii
gdzie został osobistym nauczycielem
Aleksandra III Macedońskiego. W służbie
tej pozostawał przez 7 lat do przejęcia władzy
przez Aleksandra, po czym wrócił do Aten.
Aleksander do końca życia regularnie wymieniał
listy z Arystotelesem, często słuchając jego rad.Zerwanie
z Platonem i koncepcja niezapisanego
umysłu Osobiste doświadczenia z nauczaniem
i leczeniem małych dzieci przekonały
Arystotelesa, że wbrew temu co twierdził
Platon, ludzie nie posiadają ukrytej pamięci
idealnego świata, lecz cała ich wiedza
pochodzi z doczesnego doświadczenia.
Dla Arystotelesa teoria odkrywania owej
ukrytej pamięci przez dyskursy dialektyczne
była nieprawdziwa, a na poparcie swego
stanowiska przywoływał fakt, że wprawny
sofista potrafi przekonać niedoświadczonego
ucznia niemal do wszystkiego.Arystoteles
stwierdził, że dużo rozsądniejsze jest przyjęcie,
że ludzie rodzą się z niezapisanym umysłem,
który zapełnia się myślami na skutek
codziennych doświadczeń życiowych.
Myśli jednak żyją później własnym życiem
i część ludzkich rozumowań ulega
rozmaitym wypaczeniom i dziwactwom.
Przyjmując to założenie Arystoteles doszedł
do wniosku, że aby uporządkować ludzkie
myśli i wykazać które z nich są adekwatne
do rzeczywistości, a które nie, należy stworzyć
naukę o samym myśleniu jako takim. Naukę t
ę nazwał logiką.
FILOZOFIA C.DPrzeczył istnieniu jakiejkolwiek wiedzy
wrodzonej - źródeł poznania upatrywał w
postrzeżeniach, na podstawie których drogą
abstrakcji umysł buduje pojęcia, tzn.
wydobywa to, co w rzeczach ogólne.
Opracował teorię pojęć i sądów,
zwłaszcza zasady sylogizmu
(sylogistyka Arystotelesa), tworząc
podstawy logiki. Filozofię podzielił
...
banshol