ZABURZENIA ODDYCHANIA
Zaburzenia w oddychaniu są wyrazem niewydolności oddechowej, występującej wskutek zmian w płucach lub w klatce piersiowej, albo nieprawidłowej czynności ośrodka oddechowego.
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA- jest stanem, w którym z powodu zaburzeń wymiany gazów w płucach dochodzi do spadku prężności tlenu (hipoksemia) lub spadku prężności tlenu i wzrostu dwutlenku węgla (hipoksemia z hiperkapnią) we krwi tętniczej.
Przyczyny: płucne i pozapłucne.
- płucne: najczęściej choroby płuc, opłucnej, oskrzeli, napad astmy oskrzelowej
- pozapłucne: np. zatrucia, guzy mózgu, zaburzenia czynności nerwów i mięśni zaopatrujących klatkę piersiową (urazy klatki piersiowej).
Niewydolność oddechowa prowadzi do zmniejszenia zdolności wykonywania wysiłku.
Organizm wobec zaistniałych zmian nie jest w stanie pobrać odpowiedniej ilości tlenu i wydalić dwutlenku węgla, co prowadzi do niedotlenienia ważnych dla życia narządów (tkanki mózgowej).
Przy dużym niedotlenieniu przyspiesza się tętno, ciśnienie początkowo podwyższone w późniejszej fazie obniża się, występuje sinica skóry, a następnie błon śluzowych.
Nadmierna ilość dwutlenku węgla gromadząca się we krwi prowadzi do kwasicy oddechowej, która przy dłuższym trwaniu powoduje nieodwracalne zmiany w układzie krążenia i może doprowadzić do zgonu.
Zaburzenia w oddychaniu manifestują się: zmianą charakteru oddechów, dusznością, sinicą.
ZMIANA CHARAKTERU ODDECHÓW:
- Oddech Cheyne- Stokesa- polega na stopniowym narastaniu częstości i głębokości oddechu i zwalnianiu go aż do bezdechu. Cykle te powtarzają się.(n p. w niewydolności lewokomorowej serca czy w zatruciach barbituranami).
- Oddech Biota- charakteryzuje się bezdechem i bezpośrednim po nim szybkim i głębokim oddechem; objaw uszkodzenia ośrodka oddechowego
- oddech Kusmaula – tzw. oddech „gonionego psa”- oddech głośny, pogłębiony i przyspieszony- wyst. w zakwaszeniu ustroju, n. p. w cukrzycy.
- Oddech charczący- głęboki, przez otwarte usta i z odrzuceniem głowy ku tyłowi, może wyst. w agonii.
- Oddech utrudniony- przy przeszkodzie mechanicznej w drogach oddech.,oraz przy zmniejszonej wydolności układu oddech.- oddech z wzmożonym wysiłkiem, włączenie pomocniczych mięśni oddech., poruszanie skrzydełkami nosa, zapadają się dołki podobojczykowe, chory „łapie powietrze” ustami.
- Oddychanie przez usta- przy niedrożności nosa, skrzywieniu przegrody nosa, u dzieci z przerostem trzeciego migdałka.
DUSZNOŚĆ: - może być spowodowana zmianami w układzie krążenia i oddychania.
Jest to objaw subiektywny i polega na uczuciu braku powietrza.
Duszność wywołana jest niedotlenieniem tkanek na skutek zaburzenia wymiany gazowej w płucach lub niedostateczną ilością tlenu we krwi.
duszność spowodowana zmianami w układzie krążenia:
- przy niewydolności krążenia (zwolnienie prądu krwi- komórki odczuwają brak tlenu)
- przy osłabieniu pracy lewej komory (zaleganie krwi w płucach, płuca tracą zdolność dokładnego przewietrzania co prowadzi do niedoboru tlenu w tkankach (często wyst. w nocy i ma napadowy charakter, dochodzi do obrzęku płuc z charakterystycznym „graniem w piersiach”.
- po krwotokach, przy obniżonym poziomie hemoglobiny
jeżeli duszność występuje w związku z wysiłkiem- jest to duszność wysiłkowa
jeżeli występuje także w spoczynku- duszność spoczynkowa (typowa dla astmy oskrzelowej)
duszność pochodzenia oddechowego:
- przy przeszkodzie mechanicznej, n. p. wpadnięcie ciała obcego do krtani
- zmniejszenie czynnej oddechowo powierzchni płuc n. p. w zapaleniu płuc, nowotwory płuc
- przy uczuleniu n. p. w astmie oskrzelowej- skurcz oskrzelików utrudniający wydech
- przy działaniu toksyn na ośrodek oddechowy
Duszności towarzyszy niepokój, wzmożona praca mięśni oddechowych, może towarzyszyć sinica.
SINICA- może być wyrazem:
- przyspieszonego zużycia tlenu w tkankach (np. duży wysiłek fizyczny)
- zwolnionego prądu krwi
- mieszania się krwi tętniczej z żylną (przy wadach wrodzonych serca)
- upośledzonej wymiany gazowej w płucach
sinica pochodzenia sercowego -obejmuje najpierw wargi, nos i płatki uszu, w następnym etapie występuje na obwodzie ciała.
sinica skóry pochodzenia płucnego- występuje przy zaburzeniach utleniania krwi w pęcherzykach płucnych i upośledzeniu wydalania dwutlenku węgla.
KASZEL- to nagły wydech przy skurczu mięśni oddechowych.
Jest odruchem obronnym powstałym na skutek podrażnienia receptorów w gardle, krtani, tchawicy lub oskrzelach. Czynnikiem drażniącym są zmiany chorobowe lub ciała obce.
Dzięki kaszlowi ulega poprawie drożność dróg oddechowych- usuwane są ciała obce drażniące śluzówkę.
nozoko