Ruchy społeczne – ćw.3
G.Le Bon – Uczucia i moralność tłumu
Do specyficznych cech tłumu należą:
a) impulsywność, zmienność i drażliwość,
· jednostka potrafi panować nad swoimi odruchami, tłum nie, kieruje się on nieświadomymi pobudkami, działanie jest efektem chwilowej podniety,
· podniety mają różny charakter(szlachetny, okrutny, braterskie, małoduszne, itd.) i są bardzo zmienne, co czyni tłum także bardzo dynamicznym pod kątem zmiany kierunku działania, ten sam tłum potrafi w działaniu przejść od skrajności w skrajność,
· tłum nie potrafi być wytrwały w dążeniach,
· człowiek jako członek tłumu czuje nieograniczone możliwości i podejmuje się działań o których nawet nie myśli w pojedynkę,
· różnice w zakresie objawiania się tych cech w tłumie są zależne od podłoża rasowego,
b) Podatność na sugestie i łatwowierność tłumu,
· tłum jest niezwykle podatny na sugestie i dąży do jak najszybszej realizacji zarzuconej idei, bez względu na rodzaj sugestii,
· tłum jest pozbawiony krytycyzmu, jest niesamowicie łatwowierny, jednocześnie raz rzucony obraz przekształca wielokrotnie i fantazjuje, nagina fakty do własnych wyobrażeń,
· tłum składa się ze zróżnicowanych jednostek, jednak postrzega tak samo, jak całość,
· w tłumie wszyscy są pozbawieni obiektywizmu, nawet osoby uczone, uczestnictwo w tłumie pozbawia umiejętności poprawnego postrzegania,
· obserwacje zbiorowa są obarczone największym zakresem błędu,
c) Przesada i prostota w uczuciach
· dla tłumu zrozumiałe są tylko postawy skrajne i proste w odbiorze,
· gwałtowność tłumu jest potęgowana przez rozmycie odpowiedzialności uczestników,
· przesada dotyczy większości aspektów działania tłumu,
d) Nietolerancja, autorytaryzm i konserwatyzm,
· tłum postrzega poglądy albo jako całkowicie prawdziwe, albo absolutnie fałszywe, bez względu na zdrowy rozsądek, idee przyjmowane są na podobnym poziomie jak wierzenia religijne,
· autorytaryzm i nietolerancyjność, a w szczelności ich natężenie, ma podłoże rasowe,
· tłum jest uległy wobec siły, oraz przeciwstawia się na wszelki objaw słabości,
· mylne jest przypisanie tłumowi charakteru rewolucyjnego, jest on bardziej konserwatywnym i daje wyraz dziedzicznym dążeniom ras,
Moralność tłumu:
· tłum jest zbyt zmienny i gwałtowny by być moralnym, jednak z drugie strony jest gotowy na poświęcenie, bezinteresowność, prawość,
· tłum albo jest zdolny do okrucieństwa, będącego realizacją destrukcyjnych instynktów poszczególnych jednostek, abo jest gotowy do wielkich poświęceń i jest zwolennikiem surowych zasad moralnych,
T.R. Gurr – Relatywna deprawacja a impuls przemocy
U podłoża ludzkiej motywacji wyróżnić możemy dwa systemy afektywne:
a) prowadzący do odczucia podniecenia, satysfakcji, miłości,
b) prowadzący do odczucia niepokoju, zagrożenia, przygnębienia, wściekłości,
Na tych systemach oparte jest uczenie się – dążenia do tego co generuje a) i wystrzeganie się tego co powoduje b).
W zmieniającej się rzeczywistości, kiedy dochodzi do konfliktu między dotychczasowymi doświadczeniami, a zdarzenia do których one już nie przystają, czujemy się sfrustrowani. Może to być zalążek inwencji twórczej jak i agresji.
Relatywna deprawacja to napięcie, wynikające z niezgodności między oczekiwanymi zbiorowymi wartościami satysfakcji, a ich rzeczywistymi odpowiednikami, które to skłania do przemocy
Definicje relatywnej deprawacji
- spostrzegana przez aktorów niezgodność między ich wartościami oczekiwanymi a wartościami osiągalnymi(możliwościami)
- wartości oczekiwane – dobra i warunki życia, co do których aktorzy żywią przekonanie, że im się należą,
- wartości osiągalne – dobra i warunki życia, które aktorzy mogą osiągnąć i utrzymać,
Hipoteza: potencjał zbiorowej przemocy zmienia się silnie wraz z intensywnością i zakresem relatywnej deprawacji wśród członków zbiorowości.
- odczuwanie deprawacji może być subiektywne, obiektywnie nieusprawiedliwione,
- aktorzy dyskryminowani mogą deprawacji nie odczuwać, nie oczekując więcej niż mają,
- pierwszy raz terminu użyto przez autorów American Soldier, w odniesieniu do ludzi którzy nie posiadali warunków które uważali za im należne, co wynika z obserwacji i porównania do innych, spełniających te standardy,
- istnieją też inne punkty odniesienia – aspiracje, ideał, lider,
- wartości są celami ludzkiej motywacji,
Henry Murray stworzył listę potrzeb, podzielono je na 3 kategorie:
- wartości dobrobytu – przyczyniające się bezpośrednio do dobrobytu i samorealizacji(w. Ekonomiczne i samoaktualizacji),
- wartości władzy – możliwość wpływania na innych i unikanie wpływów innych(w. Partycypacji i bezpieczeństwa),
- wartości interpersonalne – satysfakcja czerpana z interakcji z innymi(w. Statusu, wspólnotowości i ideowej spójności),
Wartość oczekiwana przez wspólnotę to wartość pozycji, co do której członkowie żywią przekonanie że na nie zasłużyli
- wartość pozycji - wartości aktualnie osiągnięte,
- ludzie zwykle oczekują, iż zatrzymają to co mają i zyskają coś jeszcze,
oczekiwania – normy ustalone przez środowisko kulturowe i społeczne,
aspiracje – co jednostka chciała by mieć, ale nie uważa że się jej to należy,
Wartość osiągalna wspólnoty to średnia wartości pozycji jej członków, postrzegane jako możliwe do zdobycia i utrzymania, w odniesieniu do przyszłości, chodzi o wartości potencjalne.
Postrzegane i potencjalne wartości osiągalne można rozróżnić.
Sposoby służące osiągnięciu wartości – możliwości – wyróżniamy 3 ich typy:
- osobiste – dziedziczne i nabyte zdolności do działań zwiększających wartość,
- społeczne – normalne sposoby działania dostępne w społeczeństwie, służące zyskaniu wartości,
- polityczne – działania dostępne aktorom, skłaniające innych do działań dostarczających im satysfakcji,
Zakres RD – jej występowanie wśród członków zbiorowości,
Intensywność RD – ostrość uczuć niezadowolenia i złości,
Potencjał zbiorowej przemocy – zasięg i intensywność dyspozycji członków społeczność do zastosowania przemocy przeciwko innym,
Rodzaje deprawacji:
- ubytkowa – oczekiwane przez grupę wartości pozostają bez zmian, ale ich osiągalność ulega ograniczeniu,
- aspiracyjna – możliwości pozostają względnie stałe, podczas gdy wzrastają i wzmacniają się oczekiwania(aspiracje)
- wzrastająca – dochodzi do wzrostu oczekiwań i ograniczenia możliwości,
wszystkie przyczyniają się do politycznej przemocy
R. Aminzade, D. McAdam – Emocje i polityka spotu
Emocje i procesy emocjonalne mają duże znaczenie w procesie formowania się, trwania i ewolucji ruchów społecznych – z jednej strony, zbiorowa mobilizacja emocjonalna może napędzać inne czynniki kształtujące ruch, z drugiej strony jednostkowe podejście emocjonalne przesądza o udziale w ruchu.
Definicja emocji – zawiera 5 składników:
· myśli, poznanie – ocena sytuacji,
· uczucia – zmiany w doznaniach cielesnych,
· działania – wykonanie znaczących gestów)
· interpretacja – kulturowe tło trzech wcześniejszych składników,
· myśli przeniknięte świadomością zaangażowania
Emocje mają 3 wymiary:
a) poznawczy – poznanie tego co jest, było, być powinno, prawdopodobnie będzie, oraz reakcja wobec tego,
b) czasowy – orientacja na przyszłość, przeszłość luba teraźniejszość,
c) somatyczny – zmiany fizyczne towarzyszące emocjom(częściowo maja podłoże kulturowe)
Co daje analiza emocji?
Pozwala na pełniejsze odtworzenie obrazu rzeczywistości, może wskazać motywacje działań, przedstawić różnice w odczuwaniu emocji przez różne grupy społeczne, unaocznić formy wpływu na emocje społeczeństwa.
Zasada uczuć – wytyczna do oceny stopnia dopasowania uczucia do sytuacji(podejście kulturalistyczne), zwraca uwagę na możliwość badania sprzecznych poglądów co do adekwatności emocji względem sytuacji, oraz praceu przyswajania takich wzorców.
RS pozwalają na doświadczanie członkom grup ciemiężonych, niekonwencjonalnych uczuć oraz ich zbiorowe i wspólne wyrażenie, kiedy jednostkowo emanacja takich działań mogłaby być uznana za niewłaściwą.
Zmienność emocjonalna w ruchach społecznych
Wynika z 3 źródeł:
- zróżnicowany stopień uczestnictwa w ruchu,
- współistnienie rożnych uniwersów emocjonalnych w ramach ruchu – w ramach ruchu jednostki i grupy mają różne emocjonalne podejście do problemów
- rozłożone w czasie procesy włączania i wyłączania się z ruchu – co wiąże się z rozbudzaniem i przygasaniem emocji, wcielania nowych sił i wygasania starych,
Pojawienie się sporu – podstawy mobilizacji sporu/niezgody – 5 podejść:
1. Wyzwolenie poznawcze – zdefiniowanie, ocena swojego społecznego położenia, oraz wynikające z tego nastawienie emocjonalne członków społeczeństwa,
2. Ramy niesprawiedliwości i obramowanie niesprawiedliwości – podkreślenie roli gniewu(i innych silnych i trwałych emocji) w kształtowaniu się sporu, przy czym negatywne emocje są odpowiedzią na niesprawiedliwość zastanych warunków,
3. Mobilizacja nadziei – poza gniewem wobec obecnych warunków, musi pojawić się także nadzieja na ich zmiany – nadzieja może być mobilizowana na kilka sposobów:
a) ułatwiające zmiany kulturowe – zarówno ruch społeczny może doprowadzić do zmiany, jak i zmiany kulturowa może wykształcić ruch społeczny,
b) poszerzenie możliwości politycznych i wpływ zinstytucjonalizowanej niezgody – ruch społeczny może pojawić się w konsekwencji sporu instytucjonalnego, który poruszy bierne(względnie) masy,
c) wydarzenia wywołujące przekształcenie – wydarzenia o szczególnym znaczeniu, zmieniające „emocjonalny krajobraz” grupy protestującej, stanowiące generatory nadziei i ograniczające strach,
d) małe zwycięstwa – traktowane jako nagrody emocjonalne, mogą budzić nadzieję i ograniczać lęk,
4. przywództwo i mobilizacja nadziei – istnienie przywódcy który potrafi zarówno wzburzać i łączyć odpowiednie emocje społeczne, jak i je wyciszać – różni ludzi w różnym zakresie są obdarowani umiejętnościami iw tym zakresie,
5. mobilizujące działanie strachu – pewne rodzaje zagrożenia mogą motywować zachowania zbiorowe, np.:
a) zagrożenie dla codzienności – potencjalne zagrożenie dla codziennych praktyk może wywołać silną reakcję zbiorową,
b) zagrożenie dla „znaczenia i członkostwa” - mobilizacyjne znaczenie zagrożenia dla statusu i tożsamosci,
Upadek i demobilizacja
Emocje mogą zarówno motywować do działania, jak i demotywować – i nie odnosi się to tylko do uczuć negatywnych – w przypadku ruchów społecznych, którym rzadko udaje się zrealizować cele, mogą pojawić się takie emocje jak rozpacz, wyczerpanie, wstyd, poczucie winy. Innym zagrożeniem dla ruchu jest zrutynizowanie działań, co czyni uczestnictwo w inicjatywach ruchu, czasochłonnym zobowiązaniem i nikłym zakresie wzbudza entuzjazm. Przy instytucjonalizacji ruchu, może pojawić się znużenie członków, i konieczne staje się ponowne rozbudzanie gniewu i nadziei. Negatywne efekty wzbudzać mogą także podziały wewnątrz ruchu.
politologiap