Juliusz Verne - Wyprawa do wnętrza ziemi.pdf - Literatura piękna + lektury szkolne - Halikacp

JULIUSZ VERNE

WYPRAWA DO

WNĘTRZA ZIEMI

Voyage au centre de la Terre

Przekład: Ludmiła Duninowska

Data wydania polskiego: 1990

Rozdział I

W niedzielę 24 maja 1863 roku wuj mój, profesor Lidenbrock, wrócił w wielkim

pośpiechu do swego domu pod numerem 19 na Königsstrasse, jednej z najstarszych ulic

wiekowej dzielnicy Hamburga.

SłuŜąca Marta była zapewne przekonana, Ŝe mocno spóźniła się z obiadem, który

zaczynał dopiero perkotać na płycie kuchennej.

„Ładna historia! – pomyślałem sobie. – JeŜeli wujaszek, najbardziej niecierpliwy

człowiek, jakiego znam, jest głodny, narobi zaraz wielkiego krzyku!”

– Jak to? – zawołała ze zdziwieniem Marta, uchylając drzwi od jadalnego pokoju. – Pan

Lidenbrock juŜ przyszedł?

– Tak, Marto, ale na obiad jeszcze czas; nie ma drugiej, dopiero co wybiła pierwsza

trzydzieści u Świętego Michała.

– To dlaczego pan profesor wraca?

– Zapewne zaraz nam to wyjaśni.

– Oto on! Uciekam... Proszę mu tam przemówić do rozsądku, panie Akselu.

I poczciwa Marta powróciła do swego kulinarnego laboratorium.

Zostałem sam. Lecz przemówić do rozsądku temu najbardziej popędliwemu spośród

profesorów – nie, na to nie mogłem się zdobyć przy moim trochę niezdecydowanym

charakterze. JuŜjuŜ zamierzałem wycofać się ostroŜnie do swego pokoiku na górze, gdy

skrzypnęły drzwi frontowe, odgłos zamaszystych kroków rozległ się na drewnianych

schodach i pan domu, minąwszy szybko jadalnię, wpadł jak szalony do swego gabinetu. Ale

w czasie tej krótkiej chwili cisnął w kąt laskę z cięŜką, masywną gałką, na stół – szeroki,

włochaty kapelusz, siostrzeńcowi zaś rozkazał donośnym głosem:

– Chodź tu do mnie, Akselu!

Nie zdąŜyłem ruszyć się z miejsca, a juŜ profesor wołał, wyraźnie zniecierpliwiony:

– No jak, jeszcze cię tu nie ma?! Pośpieszyłem do gabinetu mego groźnego opiekuna.

Czuję się w obowiązku wyjaśnić, Ŝe Otto Lidenbrock bynajmniej nie był złym

człowiekiem, ale jeŜeli nie zajdą jakieś nieprzewidziane zmiany – co jest mało

prawdopodobne – wuj mój pozostanie aŜ do śmierci niebywałym dziwakiem.

Był profesorem tutejszego uniwersytetu, prowadził wykłady z mineralogii i na kaŜdym

przynajmniej ze dwa razy wpadał w okropną złość. Nie chodziło mu wcale o to, by słuchacze

uczęszczali pilnie na jego wykłady, okazywali wielkie zainteresowanie przedmiotem i

osiągali z czasem sukcesy na polu naukowym – nie przejmował się tego rodzaju drobiazgami.

Wykładał „podmiotowo”, uŜywając określenia filozofii niemieckiej, dla własnej satysfakcji, a

nie z myślą o innych. Był to uczony naleŜący do typu egoistów, studnia wiedzy, której

kołowrót skrzypiał, kiedy chciało się coś z niej wydobyć, jednym słowem – skąpiec.

Zdarzają się w Niemczech tacy profesorowie. Na nieszczęście wuj mój miał pewną

trudność w wysławianiu się, co nie tyle dawało mu się we znaki w gronie najbliŜszych, ile

wtedy, gdy występował publicznie. Trzeba przyznać, Ŝe była to nader przykra wada dla

mówcy.

W czasie wywodów w Johanneum profesor częstokroć zacinał się, staczał walkę z jakimś

opornym słowem, które stawało mu sztorcem w gardle, jednym z owych słów, które potrafią

sprzeciwiać się, pęcznieć i wydostają się wreszcie z ust jako przekleństwo – to znaczy w

zgoła nienaukowej formie. I tu właśnie tkwił powód wybuchów złości mego wuja.

W mineralogii istnieje mnóstwo nazw trudnych do wymówienia, surowych terminów,

które raziłyby ucho poety. Nie chcę źle się wyraŜać o tej gałęzi wiedzy, daleki jestem od tego.

Lecz gdy stanie się oko w oko z krystalizacją romboidalną, z wulfenitem, tungstytem

wolframowym lub tytanianem cyrkonu, nawet najbardziej wyćwiczony język moŜe sprawić

zawód.

OtóŜ całe miasto wiedziało o tej skądinąd wybaczalnej wadzie wymowy wuja i

wykorzystywano to, czyhano na krytyczne momenty jego wykładów, a wówczas wuj wpadał

we wściekłość, audytorium natomiast zaśmiewało się, co było doprawdy bardzo niesmaczne i

raŜące. Jeśli słuchacze napływali tłumnie na wykłady Lidenbrocka, wielu spośród nich

uczęszczało na nie pilnie głównie dlatego, aby ubawić się kosztem wybuchów złości

profesora.

Tak czy owak, wuja mego zaliczyć naleŜało w poczet prawdziwych uczonych, co raz

jeszcze pragnę podkreślić. ChociaŜ nieraz niszczył okazy manipulując nimi zbyt gwałtownie,

obok talentu geologa posiadał teŜ oko mineraloga. Gdy operował młotkiem, stalowym

rylcem, namagnesowaną igłą, dmuchawką czy flaszką z kwasem, azotowym, był mistrzem w

swoim zawodzie. Po przełamie, wyglądzie, twardości, topliwości, dźwięku, zapachu i smaku

danego minerału potrafi określić bez wahania, do jakiej kategorii naleŜy.

ToteŜ nazwisko Lidenbrock wymawiano ze czcią w zakładach naukowych i krajowych

towarzystwach geologicznych. Uczeni tej miary, co Humphry Davy, Humboldt i Sabinę, nie

omieszkali złoŜyć mu swego uszanowania, gdy gościli przejazdem w Hamburgu. Becquerel,

Ebelman, Brewster, Dumas, MilneEdwards chętnie zasięgali jego rady co do najbardziej

pasjonujących problemów z dziedziny fizyki i chemii. Ta gałąź wiedzy zawdzięczała mu

niejedno doniosłe odkrycie, a w 1853 roku ukazały się w Lipsku „Problemy krystalografii”

profesora Ottona Lidenbrocka, wielkie dzieło in folio z rycinami, które jednak przyniosło

wydawcy znaczne straty materialne.

Ponadto wuj miał w swojej pieczy, jako kustosz, muzeum mineralogiczne ambasadora

rosyjskiego, pana Struve, cenne zbiory, głośne w całej Europie.

Tak wyglądała z grubsza osobistość, która wzywała mnie tak niecierpliwie. Wyobraźcie

sobie poza tym męŜczyznę cieszącego się Ŝelaznym zdrowiem, wysokiego i szczupłego, z

jasną jak u młodzieńca czupryną, co ujmowało mu co najmniej dziesięć lat. Jego wielkie oczy

biegały nieustannie za szkłami duŜych okularów; nos, długi i cienki, przypominał wyostrzoną

klingę; złośliwi twierdzili nawet, Ŝe był namagnesowany i przyciągał Ŝelazne opiłki, co było

oczywistą potwarzą, przyciągał bowiem jedynie tabakę, prawdę mówiąc – w pokaźnych

ilościach.

Jeśli dodam jeszcze, Ŝe wuj stawiał sąŜniste kroki, odmierzone nieomal z matematyczną

dokładnością, Ŝe idąc zaciskał mocno pięści – nieomylny znak gwałtownego temperamentu –

będziecie mieli pełny obraz tego człowieka, niezbyt zachęcający z towarzyskiego punktu

widzenia.

Mieszkał we własnym małym domku na Königsstrasse, zbudowanym na poły z cegły, na

poły z drzewa, o ząbkowanej ścianie szczytowej; domek stał nad jednym z owych krętych

kanałów krzyŜujących się w najstarszej dzielnicy Hamburga, która na szczęście ocalała

podczas poŜaru w 1842 roku.

Wprawdzie stary dom pochylił się nieco i wypinał brzuch na przechodniów, nosił teŜ

dach cokolwiek na bakier jak młodzieniec naleŜący do studenckiej korporacji swoją czapkę, a

jego pion pozostawiał wiele do Ŝyczenia, na ogół jednak trzymał się nieźle dzięki sędziwemu

wiązowi, który wkleszczył się w jego fasadę i na wiosnę wciskał w okna swoje kwitnące

gałązki.

Wuj mój, jak na niemieckiego profesora, był dość zamoŜnym człowiekiem. Dom był jego

niepodzielną własnością wraz ze wszystkim, co zawierał. Zawierał zaś przede wszystkim

chrześniaczkę profesora, młodziutką siedemnastoletnią Gretę rodem z podhamburskiej wsi,

słuŜącą Martę oraz mnie. Będąc siostrzeńcem profesora, a w dodatku sierotą, zostałem jego

pomocnikiem i laborantem, biorącym udział w jego doświadczeniach.

Przyznam szczerze, Ŝe zasmakowałem w naukach geologicznych, zamiłowanie do

mineralogii miałem po prostu we krwi i nigdy nie nudziłem się w towarzystwie moich

cennych kamieni.

Słowem, moŜna było pędzić szczęśliwy Ŝywot w owym domku przy Königsstrasse, mimo

gwałtownego charakteru jego właściciela, który zresztą kochał mnie po swojemu, aczkolwiek

miłość ta przejawiała się w sposób dość szorstki. Człowiek ten bowiem nie umiał czekać,

stale mu się śpieszyło, i to o wiele bardziej aniŜeli przyrodzie. Gdy w kwietniu zasadził w

fajansowych donicach w salonie flance rezedy lub powoju, co rano regularnie pociągał je za

listki dla przyśpieszenia ich wzrostu.

Skoro się miało do czynienia z takim dziwakiem, nie pozostawało nic innego, jak być mu

powolnym. ToteŜ pośpieszyłem do jego gabinetu.

Rozdział II

Gabinet ten był prawdziwym muzeum. Znajdowały się tam wszystkie okazy królestwa

minerałów, opatrzone etykietami i poszeregowane z ogromną dokładnością według trzech

wielkich działów na minerały rudne, skalne i energetyczne.

Jak dobrze znałem wszystkie te mineralogiczne cacka! IleŜ razy, zamiast zbijać bąki z

rówieśnikami, wolałem okurzać grafity, antracyty, okazy węgla kamiennego, brunatnego i

torfu! Były tam równieŜ próbki smoły ziemnej, Ŝywice, sole organiczne, które trzeba było

chronić od najmniejszego nawet pyłku. A te metale – począwszy od Ŝelaza, skończywszy na

złocie – których względna wartość znikała wobec absolutnej równości wszystkich tych

okazów w obliczu nauki! Nie mówię juŜ o wszelkich kamieniach – wystarczyłyby w

zupełności na wybudowanie drugiego takiego domu jak nasz, nawet z dodatkowym pokojem,

który tak bardzo by mi się przydał!

Lecz wchodząc wtedy do gabinetu, nie miałem czasu myśleć o owych cudach. Całą

uwagę skoncentrowałem na osobie wuja. Siedział zagłębiony w swoim przepaścistym, obitym

aksamitem fotelu i trzymał w ręku ksiąŜkę wpatrując się w nią z niekłamanym zachwytem.

– CóŜ to za ksiąŜka! CóŜ to za ksiąŜka! – powtarzał raz po raz.

Okrzyk ten przypomniał mi, Ŝe w wolnych od zajęć chwilach profesor Lidenbrock był

takŜe zapalonym bibliofilem; ale ksiąŜka dopiero wtedy nabierała wartości w jego oczach,

kiedy była białym krukiem albo – co najmniej – kiedy nikt nie mógł jej odcyfrować.

– No i co? – rzekł do mnie. – Nie widzisz, co tutaj mam? PrzecieŜ ta księga to bezcenny

skarb! Natrafiłem na nią dzisiaj rano, szperając w kramie śyda Heveliusa.

– Wspaniała! – odpowiedziałem z wymuszonym entuzjazmem.

W rzeczy samej, po co wszczynać tyle hałasu z powodu starego tomiku in quarto, którego

grzbiet i okładka zrobione były ze źle wyprawionej skóry cielęcej, z powodu tej poŜółkłej

ksiąŜczyny, przy której wisiała wyblakła zakładka?

JednakŜe wykrzykniki profesora, wyraŜając najwyŜszy podziw, nie ustawały ani na

chwilę.

– Spójrz – mówił odpowiadając sam sobie na zadawane przez siebie pytania – czyŜ nie

jest piękna? Tak, po prostu cudowna! CóŜ za oprawa! Czy ta ksiąŜka łatwo się otwiera? Tak

jest! I pozostaje otwarta w dowolnym miejscu! A czy się dobrze zamyka? Tak, gdyŜ okładka i

stronice tworzą zwartą całość i nigdzie nie rozdzielają się ani nie odstają. A ten grzbiet, który

po upływie siedmiuset lat nie ma najmniejszego nawet załamania!

Juliusz Verne - Wyprawa do wnętrza ziemi.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: