ZABAWA W CZYTANIE
PROGRAM WCZESNEJ NAUKI CZYTANIA DLA DZIECI TRZY, CZTERO I PIĘCIOLETNICH
OPRACOWAŁY:
mgr Violetta Bączyk
mgr Jolanta Siuda- Lendzion
SPIS TREŚCI:
Wprowadzenie
Rozdział 1 Krótka charakt. wykorzystanych metod nauki czytania w programie
1.1 Metody syntetyczne
1.2 Metody analityczne
1.3 Metody analityczno- syntetyczne
1.4 Metody globalne
1.5 Innowacyjne metody nauki czytania
1.5.1 Metoda Glena Domana
1.5.2 Metoda Ireny Majchrzak
Rozdział 2 Cele programu
2.1 Cele ogólne
2.2 Cele szczegółowe
2.3 Cele operacyjne
Rozdział 3 Działania edukacyjne
Rozdział 4 Proponowane wyrazy do globalnego czytania uwzględniające tematykę kompleksową
Rozdział 5 Przykładowe zabawy logopedyczne wspomagające proces mówienia i czytania 5.1 Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
5.2 Ćwiczenia artykulacyjno- słuchowe
Rozdział 6 Przykładowe zabawy z kinezjologii edukacyjnej wspomagające czytanie
6.1 Ćwiczenia przekraczające linię środka
6.2 Ćwiczenia energetyzujące
6.3 Ćwiczenia wydłużające
Rozdział 7 Zabawa w czytanie w poszczególnych grupach wiekowych 3, 4, 5 – letnich
7.1 Dzieci 3-letnie
7.2 Dzieci 4-letnie
7.3 Dzieci 5- letnie
Bibliografia
WPROWADZENIE
Specyfika rozwoju i uczenia się dziecka w wieku przedszkolnym polega m.in. na tym, że uczy się ono spontanicznie w różnych sytuacjach, często przypadkowo i mimowolnie. Jest to tzw. uczenie się okazjonalne.
Niezaprzeczalnie zabawa jest podstawowym rodzajem działalności tego wieku, więc i ona towarzyszyć powinna nauce czytania.
Pomysł realizacji programu podsunęła nam literatura książki Ireny Majchrzak dotycząca nauki czytania dzieci od najmłodszych lat. W praktyce pedagogicznej okazało się, że ćwiczenia proponowane przez autorkę przynoszą nieoczekiwane rezultaty w grupie dzieci cztero i pięcioletnich. Postanowiłyśmy wykorzystać potencjał dziecięcego umysłu i stworzyć dla nich program, który pozwoli im od najmłodszych lat bawić się w czytanie, by w efekcie zapoznać się z światem pisma.
Chcemy spełnić dziecięce oczekiwania i uczynić czytanie procesem ciekawszym. Uwzględniając indywidualne potrzeby i możliwości dzieci postanowiłyśmy dokonać przeglądu dotychczas stosowanych koncepcji i wybrać z nich, naszym zdaniem, najatrakcyjniejsze i najskuteczniejsze dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Mamy nadzieję, że zabawa w czytanie będzie wspieraniem rozwoju dzieci, a nie celem samym w sobie. Dużym sukcesem dla nas będzie uśmiech na twarzy dziecka przy poznawaniu kolejnych tajemnic pisma.
Proponowany program nauki czytania w zabawie dla dzieci trzy, cztero i pięcioletnich, należy traktować, jako naszą próbę adaptacji metod globalnych i analityczno- syntetycznych. Zakładamy, że działania te służyć będą wydłużeniu nauki czytania i pozostawią dzieciom więcej czasu na doskonalenie samej techniki czytania, a także przyczynią się do postępów w czytaniu ze zrozumieniem.
ROZDZIAŁ I
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA WYKORZYSTANYCH METOD NAUKI CZYTANIA W PROGRAMIE
Metodą w nauce czytania nazywamy zespół teoretycznie uzasadnionych działań, których celem jest opanowanie tej umiejętności. Istnieje wiele metod nauki czytania.
W naszym programie wyróżniamy wszystkie znane nam metody nauki czytania. Jednakże nie dokonujemy tu całościowego opisu tych metod. Bliżej charakteryzujemy dwie metody, które były dla nas inspiracją i wzorem do opracowania programu.
Najczęściej stosowana kwalifikacja tychże metod obejmuje cztery podstawowe grupy:
1.1 METODY SYNTETYCZNE – koncentrujące się na opanowaniu umiejętności czytania w aspekcie technicznym, ich celem jest osiągnięcie sprawności czytania;
polegają na przechodzeniu od elementu (litera, dźwięk) do całości ( wyraz, zdanie)
- m. alfabetyczna
- m. fonetyczna
- m. sylabowa
1.2 METODY ANALITYCZNE- koncentrują się na rozumieniu czytanych tekstów, polegają na prezentowaniu w nauce czytania jednostek językowych, mających określone znaczenie, łączą one analizę słuchową z analizą wzrokową
-m. wyrazowa
- m. zdaniowa
1.3 METODY ANALITYCZNO- SYNTETYCZNE- łączą one poznane i wyodrębniane z wyrazów liter ze składaniem nowych wyrazów z poznanych liter, w metodach tych kształci się równolegle techniczna umiejętność czytania i rozumienie tekstu
-m. analityczno- syntetyczna o charakterze wzrokowym
m. analityczno- syntetyczna o charakterze funkcjonalnym
1.4 METODY GLOBALNE- tutaj wyraz, część zdania lub zdanie, są poznawane na podstawie ich wyglądu ogólnego, czyli jako całościowy obraz graficzny, najważniejsze jest znaczenie tekstu, a nie formalna strona czytania
- m. barwno- dźwiękowa Heleny Matery
- m. fonetyczno-litero-barwna Bronisława Racławskiego
- m. Dobrego Startu Marty Bogdanowicz
1.5 INNOWACYJNE METODY NAUKI CZYTANIA – zakładające, iż proces czytania winien być zabawą i spontaniczną działalnością dziecka
1.5.1 METODA GLENA DOMANA
U jej podstaw leży globalna nauka czytania. Metoda przeznaczona jest dla dzieci poniżej piątego roku życia, dla małych dzieci, zacząć ją stosować można już u noworodka.
Doman twierdzi, iż „im więcej informacji wchłonie dziecko poniżej piątego roku życia, tym więcej ich zapamięta”. Autor w swej koncepcji proponuje specjalną ścieżkę czytania, która składa się z 5 etapów:
- pojedyncze słowa
- wyrażenia dwuwyrazowe
- proste zdania
- rozbudowane zdania
- książki.
Metoda polega na organizowaniu z dziećmi tzw. sesji, podczas których w szybkim tempie, głośno odczytuje się słowo z tzw. Karty migawkowej, napisanej czerwonym, a w późniejszej fazie czarnym drukiem. Doman podkreśla znaczenie systematyczności i atmosfery zabawy. „Im więcej zabawy, tym więcej nauki” – zaznacza.
Ważny jest „układ sił” w zabawie w czytanie, najlepiej, by był to układ jeden na jeden, czyli matka i dziecko.
Ogromną rolę w tej koncepcji, prócz doskonalenia kompetencji językowych, odgrywa oddziaływanie na analizatory wzroku i słuchu, a także rozwijanie spostrzegawczości , co staje się później niezbędne dla dziecka przy poznawaniu sylab, liter i ich różnicowaniu.
Przenosząc tę propozycję nauki czytania na warunki edukacji przedszkolnej i uwzględniając specyfikę czytania z całą grupą, ważne wydaje się, aby sesje czytania wplatać w różne formy działalności dzieci i wiązać je z realizowaną tematyką kompleksową.
Z metody Domana wybrałyśmy do programu trzy pierwsze etapy proponowanej przez autora ścieżki czytania.
1.5.2 METODA IRENY MAJCHRZAK
Metoda dotyczy dziecięcej inicjacji w tajemniczy świat pisma, przy wykorzystaniu imienia dziecka. Irena Majchrzak sugeruje, że dziecko, przez własne imię, z którym się utożsamia, rozbudzi swoje zainteresowanie pismem, pisaniem i czytaniem.
W tej koncepcji, zabawy i gry są wspólne dla wszystkich, w których jednak każdy działa z innym materiałem. Metoda ma charakter analityczno- syntetyczny, a zestawy obrazkowo- słowne pomagają w percepcji tekstu na bazie poznanych liter.
Według Ireny Majchrzak nauka rozpoczyna się od czytania globalnego własnego imienia, a dziecko jednocześnie dostrzega różnicę miedzy kształtem poszczególnych liter w zapisie własnego imienia. Autorka podkreśla, że dziecko uczy się liter poprzez obserwację. W związku z tym po inicjacji z imionami następują kolejne etapy nauki czytania:
- ściana pełna liter
- targ liter
- nazywanie świata.
Akt inicjacji to magiczny gest wprowadzający nawet trzyletnie dziecko w świat pisma. Dziecko doświadcza, że coś może być wyrażone za pomocą pisma. Odbiera przekaz, że ono samo może być niejako napisane i przeczytane, że ono samo w pewnym sensie składa się z liter. W ten sposób zostaje wprowadzone w krąg komunikacji, której narzędziem jest pismo. Kartka z imieniem wprowadza je w świat znaczeń. Akt inicjacji to „skok” w pismo. Nauczyciel odsłania dziecku alfabetyczną istotę jego imienia. Każde dziecko otrzymuje inne słowo, które mu przynależy (Irena Majchrzak nazywa ten moment nie nauką, ale darem pisma, bo darem może być tylko to, co osobiste).
Z metody Ireny Majchrzak do naszego programu włączone zostały wszystkie etapy nauki czytania tj.: inicjacja z imionami, ściana pełna liter i nazywanie świata.
ROZDZIAŁ II
CELE PROGRAMU
2.1 CELE OGÓLNE
- stwarzanie warunków do wykorzystania tkwiących w dziecku możliwości intelektualnych
- stymulowanie rozwoju aktywności dzieci poprzez prowadzenie różnorodnych ćwiczeń i zabaw prowadzących do nabycia umiejętności czytelniczych
- wyzwalanie pozytywnych emocji wpływających na rozwinięcie zainteresowania kodem literowym
- rozbudzenie wiary dziecka we własne możliwości
- całościowe rozpoznawanie wyrazów
2.2 CELE SZCZEGÓŁOWE
- kształtowanie wszystkich zmysłów
- wzbogacanie słownika
- rozwijanie mowy komunikatywnej
- stymulowanie aktywności
- kształtowanie postawy kreatywnej
- ...
Monami_25