wpływ gęstości i kierunku siewu na plonowanie owsa nagiego.doc

III Międzynarodowa  i   IV Ogólnopolska Młodzieżowa  Konferencja  Naukowa > Europa – Ekorozwój – Młodzież – Edukacja < nt. Przyszłość rolnictwa ekologicznego w Europie po przystąpieniu krajów Europy Środkowo-Wschodniej do Unii Europejskiej, Wrocław 18-20 marca 2004 roku. Materiały Konferencyjne,

Wydawca Śniady & SIEWCA,  s.105-111

Wpływ gęstości i kierunku siewu na plonowanie owsa nagiego (Avena sativa var. nuda) w ekologicznym gospodarstwie rolnym

The effect of seeding density and row direction of grain and straw yield of naked oats (Avena sativa var. nuda) in organic farming

Roman Andrzej Śniady1)

Łukasz Ziobrowski2)

1)Katedra Ogólnej Uprawy Roli i Roślin

Akademia Rolnicza we Wrocławiu

ul.C.K.Norwida 25, 50-375 Wrocław

                                         2)Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

                                            w Łosiowe

Słowa kluczowe: ekologiczne gospodarstwo rolne, owies nagi kierunek i gęstość siewu, plon ziarna i słomy, czynniki plonotwórcze

Wstęp

Wprowadzenie do uprawy odmian owsa nagoziarnistego o bardzo dobrych cechach użytkowo-rolniczych stwarza szansę produkcji w ekologicznych gospodarstwach rolnych żywności o wysokiej jakości biologicznej i pełnowartościowej paszy dla zwierząt [Borecka-Jamro i Tobiasz-Salach 1999; Kozłowska-Ptaszyńska 2000; Śniady 2002; Śniady i Wołoszyn 1999]. Gatunek, odmiana zboża polecana do uprawy w rolnictwie ekologicznym zależnie od dalszego przeznaczenia powinna cechować się: żółtym ziarnem, wysoką zawartością białka, dobrym składem aminokwasów  i dobrą jakością przemiałową i wypiekową dla przemysłu spożywczego, na paszę dla zwierząt - wysoką zawartością białka strawnego, wysoką masą zasypową i niewielką zawartością włókna surowego [Dierauer i wsp. 2003; Gruber 2003a; Gruber 2003b; Śniady 2002]. Właściwości morfologiczne odmian powinny być podstawowym kryterium doboru odmian w rolnictwie ekologicznym [Dz. U. Nr 77, poz. 699; Eisele i Köpke 1990a, 1991]. Zdolność roślin do tworzenia zwartych, ograniczających przenikanie światła, zacieniających glebę łanów zależą od właściwości morfologicznych odmian takich jak: wysokość roślin, ułożenie liści, powierzchnia liści [Drews S. i wsp. 2002b; Eisele i Köpke 1990a, 1991]. Owies jest rośliną o dużej sile konkurencyjnej wobec chwastów, dzięki szerokim liściom, dobrze zbudowanemu systemowi korzeniowemu i zdolności do tworzenia wysokich łanów [Budzyński 1999; Kozłowska-Ptaszyńska 2000; Śniady 2002; Śniady i Wołoszyn 1999]. Rośliny owsa nagiego charakteryzuje większa produkcja suchej masy części nadziemnych szczególnie źdźbła i liści, wyższym wskaźnikiem LAI od odmian oplewionych [Gregorczyk i Piech 1999; 2000]. Owies posiada wysoką wartość przedplonowa, jako roślina fitosanitarna nie bierze udziału w cyklu rozwojowym chorób podstawy źdźbła (z wyjątkiem rodzaju Fusarium), wydziela szczególne substancje organiczne o działaniu fitostatycznym na patogenny glebowe [Budzyński 1999; Kozłowska-Ptaszyńska 2000; Sułek i wsp. 2001; Śniady 2002]. Właściwości te skłaniają rolników prowadzących gospodarstwa metodą ekologiczną do szerszego zainteresowania  tym gatunkiem, szczególnie przy dużej ilości zbóż w płodozmianie [Dz. U. Nr 77, poz.699; Kozłowska-Ptaszyńska 2000; Śniady 2002]. Ponieważ małą uwagę poświęca się reakcji roślin na elementy środowiska, doświadczenie zostało założone w celu: zbadania wpływu gęstości siewu i położenia rzędów względem stron świata na plon i czynniki plonotwórcze owsa nagiego.

Materiał i metody

Jednoroczne doświadczenie polowe założono w ekologicznym gospodarstwie rolnym Pana Stanisława Rzepy w Lutyni koło Wrocławia, na glebie średniej kompleksu żytniego bardzo dobrego klasy 3a. Doświadczenie stanowiło wydzieloną część pola produkcyjnego, które było przeznaczone pod uprawę owsa nagiego.

Doświadczenie założono metodą losowanych podbloków, 9 obiektów (tabela 1) w czterech powtórzeniach, razem 36 mikropoletek. Czynnikiem pierwszym była gęstość siewu: 400, 500 i 600 ziaren kiełkujących owsa nagiego (Avena sativa var. nuda) odmiany Akt na metr kwadratowy.

Tabela 1. Schemat doświadczenia

Czynnik drugi to kierunek siewu: północ-południe (N-S), wschód-zachód (E-W) i okręgi. Kierunki siewu wschód-zachód i północ-południe wyznaczono za pomocą kompasu. Badania przeprowadzono na mikropoletkach o powierzchni 1 metra kwadratowego, szerokość międzyrzędzi wynosiła 12,5cm, co dawało 8 rzędów w kierunku siewu N-S i E-W. Okręgi o promieniach: 12,5cm, 25cm, 37,5 cm i 50cm, zostały wyznaczone cyrklem. W środku okręgu o średnicy 25 cm umieszczono po 4 ziarna przy 400, 5-500, 6-600 dla zachowania gęstości siewu. Normę wysiewu na obiektach o kierunku rzędów północ-południe i wschód-zachód przeliczano na liczbę sztuk w rzędzie, dzieląc odpowiednią ilość wysiewu przez 8 - liczbę metrów bieżących rzędów na 1 metrze kwadratowym. Liczbę ziaren w każdym z 4 okręgów ustalono na podstawie obwodu (ilość ziaren w okręgu = [obwód okręgu * gęstość siewu]/ długość bieżąca rzędów w centymetrach na 1 metrze kwadratowym). Powierzchnia przeznaczona do zbioru na poletkach o kierunku rzędów północ-południe i wschód-zachód wynosiła 0,5 m2. W związku z trudnościami wyznaczenia równej powierzchni do zbioru w okręgach, pobrano rośliny z 4 metrów bieżących rzędów, co odpowiadało 0,5 m2. Plony próbne pobrano 03.08.2002, z powierzchni 0,5 m2 w reprezentatywnych miejscach każdego poletkach o rzędach N-S i E-W. Natomiast w okręgach plon próbny pobierano z 4 metrów bieżących rzędu, co odpowiada powierzchni 0,5 m2.Oznaczono: liczbę wiech głównych i bocznych na 1 m2 w rzędach N-S, E-W i okręgach; masę ziarna z 1 m2; masę słomy z 1 m2. Na wybranych losowo 25 roślinach z plonu próbnego określono: liczbę ziaren w wiesze, masę ziaren z jednej wiechy oraz masę tysiąca ziaren z wiech. Uzyskane wyniki z wyjątkiem analiz chemicznych i frakcji ziarna opracowano statystycznie za pomocą analizy wariancji, przy poziomie istotności 0,05.

Wyniki

Przeprowadzone badania wykazały istotne działanie gęstości siewu na liczbę wiech w okresie zbioru owsa (tab. 2). Liczba wiech na m2 zwiększała się istotnie wraz ze wzrostem ilości wysiewu. Najmniejsza obsada wiech wystąpiła przy gęstości siewu 400 ziaren/m2. Zwiększenie wysiewu do średniej i wyższej spowodowało przyrost o 16,9 i 10,9% wiech na m2 w porównaniu do najniższej.

     Tabela 2. Liczba wiech owsa na 1 m2 w okresie zbioru

...