stazy taktyczne.pdf

Edukacja

Stazy taktyczne

W ratownictwie cywilnym opaski zaciskowe są ostatnią stosowaną opcją tamowania

krwotoków. Najpierw staramy się zatamować krwotok poprzez bezpośredni ucisk

na ranę, a następnie zakładamy opatrunek uciskowy, który w trakcie dalszego postę-

powania przy zabezpieczeniu rany możemy dociskać m.in. bandażami i dodatkowymi

gazami.

Michał Czerwiński

ratownik medyczny, instruktor CTiSR REAGO, TACMED instructor GROUP H3

stosowane są jako skuteczny

środek zatrzymujący krwotoki z koń-

czyn. Znane od czasów imperium

rzymskiego, tak naprawdę na szer-

szą skalę wykorzystywane były

od wojen napoleońskich. Niestety,

przypominamy sobie o nich dopie-

ro wtedy, gdy na świecie pojawiają

się duże konflikty zbrojne.

Defragmentacje pocisków czy im-

prowizowanych ładunków wybucho-

wych (IED) zawsze będą stanowić

w statystyce przyczyny największej

liczby zgonów na polu walki. Z przy-

krością jednak trzeba zauważyć,

że coraz częściej terroryści w swo-

ich atakach wykorzystują materiały

wywołujące obrażenia, które bardzo

przypominają te powstałe w strefach

działań wojennych. Niestety, ratowni-

cy medyczni, pielęgniarki i lekarze

systemu ratownictwa medycznego

nie są przygotowani na działanie

w takich warunkach i odpowiednie

zabezpieczenie dużej liczby poszko-

dowanych, np. w wybuchu IED.

Przy dużej liczbie osób poszkodo-

wanych, obficie krwawiących z koń-

czyn, jedyną pomocą – podczas prze-

prowadzania segregacji – byłoby

układanie rannych w pozycji bocznej

oraz założenie opaski zaciskowej.

Założenie stazy – opaski zacisko-

wej – zawsze wywoływało kontrower-

sje. Wprawdzie zabezpieczenie am-

putowanej kończyny poprzez zało-

żenie opaski zaciskowej nie budziło

sprzeciwów środowisk medycznych,

natomiast jej użycie na mocno krwa-

wiącą ranę znajdującą się na kończy-

nie prowokowało burzę pytań.

Opaski zaciskowe

– pytania i zalecenia

Medycyna ratunkowa zadaje wie-

le pytań w kwestii stosowania staz,

a mianowicie:

– ile osób zostało uratowanych przez

założenie opaski zaciskowej?,

– jak wiele kończyn zostało ampu-

towanych po jej zastosowaniu?,

– jak długo można pozostawić opa-

skę bez szkody dla organizmu?,

– jak opaska zaciskowa wpływa

na możliwość transportu poszko-

dowanych itd.?

CAT gotowy do użycia

CAT – zabezpieczenie krępulca

 50  Na ratunek 1/09

O paski zaciskowe od wieków

Edukacja

Stosując opaskę uciskową, za-

wsze należy przestrzegać stałych re-

guł, które będą miały wpływ na dal-

sze postępowanie ratownicze. Re-

guły te są następujące:

– należy pamiętać, że opaska zaci-

skowa ratuje życie i jej zastosowa-

nie nie jest niczym złym,

– 2,5 cm to najlepsza szerokość

opaski zaciskowej, a im opaska

jest węższa, tym większe są uszko-

dzenia tkanek,

– opaskę zakładamy ok. 5 cm nad

raną (amputacją),

– opaski zaciskowej nie zakładamy

na stawach,

– do dwóch godzin stazę możemy

zamienić na opatrunek uciskowy,

– po upływie dwóch godzin od za-

łożenia stazy pozostawiamy ją

na miejscu.

Tak jak w ratownictwie cywilnym

staza jest ostatnią deską ratunku,

tak w ratownictwie taktycznym sta-

za taktyczna jest środkiem ratującym

życie rannego w przypadku krwoto-

ku z kończyn. Sytuacja taktyczna nie

pozwala na odpowiednie zabezpie-

czenie poszkodowanego i do mo-

mentu, kiedy pojawi się możliwość

skorzystania z odpowiedniego wy-

posażenia, jedynie staza może za-

bezpieczyć krwotok.

Na świecie wiele instytutów prowa-

dzi badania nad stazami taktycznymi

przeznaczonymi do działań bojowych,

niestety wiele z nich nie przechodzi

podstawowych testów na wytrzyma-

łość. Te, które przejdą testy wytrzyma-

łościowe, sprawdzane są następnie

na żywych modelach, czyli świniach

domowych. Z uwagi na pewne podo-

bieństwa do człowieka pod względem

układu krążenia, a zwłaszcza z wyrzu-

tem krwi na obieg, zwierzęta te dają

najlepszą możliwość sprawdzenia sku-

teczności produktu.

Komitet ds. Taktyczno-Bojowej

Opieki nad Poszkodowanym (ang.

Comitee on Tactical Combat Casu-

alty Care) po wielu próbach zatwier-

dził trzy stazy do użytku w działa-

niach bojowych, głównie z przezna-

czeniem dla jednostek specjalnych.

Ich opis zamieszczam poniżej.

ty rzepem. Posiada element krępują-

cy, złożony z polimerowego „patyka”

oraz z elementu go zabezpieczają-

cego. CAT, pomimo wady, jaką jest

element utrzymujący pasek – rzep

zwany velcro – zaliczył wszystkie

testy. Wspomniana wada polega

na tym, że rzep nie toleruje kurzu,

igliwia, śniegu, piasku – a głównie

w takich obszarach poruszają się

operatorzy jednostek specjalnych.

CAT jest najczęściej stosowaną sta-

zą na świecie.

Kolejna ze staz – Special Ope-

rations Forces Tactical-Tourniquet

(SOFT-T) – również jest produktem

amerykańskim. Jej producentem jest

Tactical Medical Solutions. Wytwór-

ca i zarazem wynalazca tej stazy spę-

dził kilka lat w jednostce Delta Force

jako 18 Delta, co w nomenklaturze

jednostek specjalnych oznacza sta-

nowisko ratownika bojowego.

Staza z założenia nie różni się

zbytnio od CAT-a. Zamiast elemen-

tu blokującego w postaci rzepu

staza SOFT-T ma klamrę blokującą

ze śrubką zabezpieczającą. Opaska

ta jest węższa niż w stazie CAT, jed-

nakże bardzo dobrze spełnia swoją

funkcję. Element krępujący jest wy-

konany z aluminium pomalowanego

na czarno (w pierwszej wersji tej sta-

zy krępulec jest błyszczący). Zabez-

pieczeniem krępulca są plastikowe

trójkąty, o które zabezpieczamy alu-

miniowy element krępujący.

Wady i zalety

stosowanych staz

Pierwsza ze staz zatwierdzonych

do użytku w działaniach bojowych

to najbardziej popularna staza: CAT –

Combat Application Tourniquet, pro-

dukowana w Stanach Zjednoczonych

przez firmę Phill Durango. CAT jest je-

dyną stazą na wyposażeniu armii kana-

dyjskiej oraz stanowi opcję do kolejnej

stazy SOFT-T dla jednostek w Stanach

Zjednoczonych. W Polsce niektóre

z jednostek specjalnych policji i woj-

ska pozyskały ten sprzęt i z uznaniem

wykorzystują go jako zabezpieczenie

indywidualne podczas działań.

Combat Application Tourniquet

składa się z paska, który jest obszy-

SOFT-T gotowy do użycia

SOFT-T – zabezpieczenie krępulca

www.naratunek.elamed.pl  51 

Edukacja

Wadą tego urządzenia są z pew-

nością elementy metalowe – zacisk

oraz śrubka, które w środowisku

wodnym, zwłaszcza morskim, mogą

przysporzyć wiele kłopotów, oraz

plastikowe trójkąty zabezpieczające.

Pomimo ww. wad bardzo wielu pa-

ramedyków z jednostek specjalnych

włącza stazę SOFT-T do swojego wy-

posażenia indywidualnego.

Trzecia zaaprobowana staza, Delfi,

produkowana jest przez firmę kana-

dyjską. Zrobiona jest na wzór mankie-

tu do mierzenia ciśnienia. Oczywiście

jest szersza i do jej produkcji wykorzy-

stano mocniejsze materiały, lecz bio-

rąc pod uwagę jej wielkość, cenę (jest

ok. 5-krotnie wyższa od CAT-a) i możli-

wość łatwego jej uszkodzenia, zazwy-

czaj jej zakup i użycie pozostawia się

raczej na szczeblu co najmniej szpita-

la polowego.

Opiszę jeszcze jedną stazę, która

pomimo tego, że nie figuruje jako

staza będąca wariantem wyposaże-

nia jednostek amerykańskich, ka-

nadyjskich, brytyjskich czy austra-

lijskich wchodzących w skład Komi-

tetu TCCC, znalazła swoje miejsce

w wyposażeniu indywidualnym Woj-

ska Polskiego. Tą stazą jest Mecha-

nical Advantage Tourniquet (MAT),

produkowana przez firmę Bio Cy-

bernetics International (USA).

Ta opaska zaciskowa nie została

poddana oficjalnym próbom prze-

prowadzanym przez instytucje woj-

skowe, choć dostępne są wyniki ba-

dań z komercyjnych laboratoriów

wykazujące jej skuteczność na koń-

czynach górnych. Zbudowana jest

ze stałego elementu (półkola) i osa-

dzonego na nim pokrętła, na którym

umieszczono miejsce do zapisania

godziny założenia stazy. Do półko-

la dołączony jest pasek (wg opinii

wielu ekspertów zbyt wąski, aby

powstrzymać krwotok tętniczy, oraz

na tyle wąski, aby uszkodzić tkankę)

zawierający zaczep, którym blokuje-

my taśmę o półkole.

Z wielu spostrzeżeń oraz opinii

osób pracujących z opisywaną sta-

zą wynika, że najsłabszymi ogniwa-

mi MAT-a są zbyt duży rozmiar oraz

zaczep mocujący, bardzo łatwo ule-

gający przypadkowemu rozpięciu.

W nowej wersji MAT-a zaczep został

udoskonalony, jednakże pomimo

wielu prób nie udało mi się wejść

w jego posiadanie i nie mogłem

sprawdzić jego skuteczności.

Stazę tę nazwali „stazą z Kandaha-

ru” (Kandahar Tourniquet).

Zasadą, o której należy pamiętać

podczas stosowania stazy, jest ozna-

kowanie poszkodowanego literą

„T” na czole oraz zaznaczenie czasu

założenia stazy. Brytyjskie i amery-

kańskie podręczniki wojskowe za-

lecały, by zapisywać czas założenia

opaski zaciskowej, używając krwi

poszkodowanego. W dzisiejszych

czasach wystarczy się do tego od-

powiednio przygotować, kupując...

niezmywalny pisak.

Należy pamiętać, że opisując

stazy jako pierwszy środek w opa-

nowaniu krwotoków, mam na myśli

wyłącznie środowisko taktyczne,

gdzie wiedza ta skierowana jest

głównie do operatorów nieposiada-

jących wykształcenia medycznego.

Łatwość, a jednocześnie zrozumie-

nie stosowanej techniki pozwoliły

na uratowanie wielu istnień ludz-

kich. Należy pamiętać, że tech-

niki stosowane przez terrorystów

w krajach zachodnich zaczynają

przypominać te stosowane na Bli-

skim Wschodzie i w rejonach walk

na całym świecie.

Chciałbym się mylić, ale wszyst-

ko wskazuje na to, że tak jak poli-

cjanci zaczynają się uczyć taktyki

wojskowej, tak ratownicy medycz-

ni będą musieli nauczyć się dzia-

łać w trudnych warunkach tak-

tycznych.

Warto zacząć

od… pisaka

Podczas działań w Afganistanie

armia kanadyjska, aby wzmocnić

morale oraz zadbać o współpracu-

jących w ich prowincji policjantów

i żołnierzy afgańskich, opracowa-

ła tanie rozwiązanie polegające

na wykorzystaniu gotowego mate-

riału w postaci paska oraz wycioru

od posiadanej przez nich broni.



MAT – mechaniczny element krępujący

MAT – widoczny element zabezpieczający pasek

 52  Na ratunek 1/09

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: