mgr Małgorzata Ritau
nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 67
z Oddziałami Integracyjnymi
w Katowicach
METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE
Jedną z metod terapeutycznych o szerokich możliwościach zastosowania w pracy z dziećmi jest Metoda Ruchu Rozwijającego opracowana przez Weronikę Sherborne. Jest to metoda niewerbalna, uaktywniająca język ciała i ruchu.
Metoda Ruchu Rozwijającego została opracowana w latach 50-60. W Polsce znana jest od lat 70-ych, kiedy to W. Sherborne w naszym kraju prowadziła szkolenia dla nauczycieli (obecnie szkoleniem kadry, stroną teoretyczną i praktyczną tej metody zajmuje się Marta Bogdanowicz). W ciągu ostatnich 20 lat metoda Sherborne weszła w skład metod terapii dzieci niepełnosprawnych oraz wspierających rozwój dzieci bez zaburzeń (służy poprawie komunikacji i lepszemu poznaniu się).
Ruch Rozwijający daje szansę odrobienia etapu „baraszkowania”. Udział w ćwiczeniach metodą Weroniki Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje tez poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje być ona dla niego groźna, czuje się w niej bezpieczniej, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
- świadomości własnego ciała i usprawnianie ruchowe
- świadomość przestrzeni i działanie w niej
- dzielenie przestrzeni z innymi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu
Metoda polecana jest do wspierania i stymulowania rozwoju dzieci , młodzieży i dorosłych upośledzonych fizycznie i psychicznie. Coraz częściej sesje Ruchu Rozwijającego są prowadzone dla ludzi dorosłych przebywających w domach opieki społecznej. W swojej pracy mogą tę metodę stosować : terapeuci, pedagodzy, psycholodzy, pracownicy pomocy społecznej, rodzice oraz wszyscy którzy pracują na rzecz osób niepełnosprawnych.
Zaliczyć ją możemy do niewerbalnych treningów interpersonalnych (dotyczy procesów zachodzących w grupie).
Zasady charakterystyczne dla metody W.Sherborne :
- uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (możemy zachęcić dziecko, dodać mu odwagi, ale nie zmuszać)
- dziecko ma prawo do swojej decyzji, do mówienia „tak, nie”
- nawiązanie kontaktu z każdym dzieckiem (pamiętamy o nawiązaniu i utrzymaniu kontaktu wzrokowego);
- zajęcia powinny być dla każdego dziecka przyjemne i dawać możliwość przeżywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi ludźmi, satysfakcji z pokonania własnych lęków;
- prowadzący bierze udział we wszystkich formach aktywności,
- zauważanie i stymulowanie aktywności dziecka, danie szansy na twórcze działanie;
- nie krytykowanie dziecka;
- prowadzący ma poczucie humoru;
- chwalenie dziecka nie tyle za efekt ile za starania i wysiłek;
- unikanie sytuacji rywalizacji;
- rozszerzanie kręgu doświadczeń społecznych (najpierw ćwiczenia w parach, potem w trójkach aż do ćwiczeń z całą grupą)
- większość ćwiczeń, szczególnie początkowe prowadzimy na poziomie podłogi;
- zaczynamy od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając;
- zmniejszanie swojego udziału na rzecz coraz aktywniejszego udziału dzieci w kształtowaniu programu;
- stosowanie na przemian ćwiczeń dynamicznych i relaksacyjnych;
- uczymy dziecko używania siły jak również delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby;
- we wspólnych ćwiczeniach pamiętajmy aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej; (poprzez zamianę ról).Rodzice biorący udział w sesji nie muszą dostosowywać się do prowadzącego;
- nie używajmy słów ćwiczenie, zabawa zastępujmy je słowami- aktywność ruchowa , doświadczenie;
- nazywamy, rozmawiamy z dziećmi zwykłym językiem- nie używamy metafor (nazywamy części ciała, kierunki);
- dziecko podczas tych zajęć uczy się własnego ciała i jego rytmu dlatego też nie używamy tu muzyki;
- w czasie aktywności ruchowej może wystąpić rozmowa i nazywanie doświadczeń;
- dajemy odpowiednią ilość czasu na doświadczenie (wyczuwamy kiedy dziecko się zniechęca i przechodzimy do kolejnego etapu);
- musi tu wystąpić rytualizacja początku i końca (na początku proponujemy ćwiczenia dające poczucie bezpieczeństwa; na zakończenie zajęć proponujemy ćwiczenia wyciszające, uspokajające);
Planowanie zajęć.
Planując zajęcia zwracamy szczególną uwagę na wiek uczestników, liczebność grupy, miejsce, czas trwania zajęć. Uwzględniamy prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego oraz ograniczenia psychofizyczne dzieci- wynikające z zaburzeń ich rozwoju. Program zajęć powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby każdego dziecka. Zajęcia tą metodą można z powodzeniem stosować jako oddziaływanie indywidualne ale z racji wartości jakie dla rozwoju społecznego dziecka niesie możliwość kontaktu z innymi osobami, polecane jest prowadzenie zajęć grupowych.
Organizacja zajęć.
Najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa 6-14 dzieci. Wiek uczestników jest nieograniczony. Dobrze jest zapewnić każdemu dziecku dorosłego lub starszego opiekuna. Dobrze by zajęcia odbywały się systematycznie, minimum raz w tygodniu, około 1 godziny (na początku ok. 20-30 min.).Najlepszym „przyrządem” jest ciało dorosłego, dobrze jest jeśli dzieci ćwiczą na parkiecie na boso. Prowadzeniem grupy najlepiej jest jak zajmują się dwie osoby.
W programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka :
Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała
a) wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków
Ćwiczenie: leżenie na plecach, na brzuchu, ślizganie się w koło na brzuchu, kręcenie się w kółko na pośladkach, czołganie się.
b) wyczuwanie nóg w ruchu i siedząc
Ćwiczenie: podciąganie kolan do siadu skulonego, pchanie kolan do siadu prostego, maszerowanie i bieganie, podnoszenie wysoko kolan, chodzenie na sztywnych nogach, na „gumowych” nogach.
c) wyczuwanie łokci
Ćwiczenie: dotykanie łokciami kolan, dotykania łokciami kolan naprzemiennie
d) wyczuwanie twarzy
Ćwiczenie: wytrzeszczanie i mrużenie oczu, zabawne miny.
e) wyczuwanie całego ciała
Ćwiczenie: leżenie na plecach, turlania się, leżenie z rękami wzdłuż ciała
Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w
otoczeniu
a) ćwiczenia w parach
Jedna osoba robi mostek (pozycja na czworakach), a druga obchodzi ją na czworaka, przechodzi pod, przez, nad, dookoła.
b) ćwiczenia w grupie
Grupa tworzy tunel, reszta czołga się pod tunelem na plecach, brzuchu.
Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i
grupą
a) ćwiczenia „z” w parach ( partner aktywny i partner bierny)
Ćwiczenie: w pozycji siedzącej należy pchać partnera plecami starając się pokonać jego opór, a następnie zmiana ról. Ciągnięcie za kostki ćwiczącego leżącego na plecach lub brzuchu. Kołysanie, tworzenie fotelika dla ćwiczącego pasywnie, obejmowanie go i łagodne kołysanie. Prowadzenie niewidomego, ćwiczący zamyka oczy i jest oprowadzany.
b) ćwiczenia „przeciwko” w parach
Ćwiczenie: „Skała”, ćwiczący staje w rozkroku podparty lub siedzi mocno podparty o podłoże, współćwiczący próbuje przesunąć „skałę” pchając go lub ciągnąc w różnych kierunkach. „Worek” , to samo ćwiczenie ze współćwiczącym leżącym na plecach lub brzuchu, a także próba przewrócenia go na druga stronę. „Paczka: , dziecko zwija się w kłębek a współćwiczący usiłuje rozwiązać paczkę ciągnąc za ręce i nogi.
c) ćwiczenia „razem” w parach ( obydwaj partnerzy aktywni)
Ćwiczenie: partnerzy siedzą złączeni plecami, po czym wstają nie odrywając się od siebie, napierają na siebie plecami tak, aby obaj powstali. Kołysanie się, partnerzy siedzą przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami, trzymają się mocno za ręce lub przeguby, na zmianę kładą się na plecach i są przyciągani przez partnera.
d) ćwiczenia „razem” w grupie
Ćwiczenie: ćwiczenia skoczne: dwóch współćwiczących wspomaga osobę skaczącą, trzymając ją za dłonie i łokcie. Huśtanie dwóch współćwiczących huśta trzeciego, trzymając go za kostki i nadgarstek.
Korzyści wynikające ze stosowania metody Weroniki Sherborne
Efektywność zajęć prowadzonych metodą Weroniki Sherborne można sprawdzić specjalnie opracowaną skalą, mającą umożliwić w miarę obiektywne spojrzenie na możliwości modyfikowania zachowań czy postaw. Skala taką nie da się jednak zmierzyć tych uczuć, przeżyć, nastrojów, które mogą być istotne i które niejednokrotnie są tez głównymi „korzyściami”, jakie człowiek w tego rodzaju zajęciach osiąga dla siebie, a o których nie zawsze może czy chce mówić. Szczególnie trudno jest uzyskać takie informacje od dziecka, które jeszcze nie potrafi być świadomym czy nazywać tego, co się w nim dzieje.
Każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą, wsparciem, jeśli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych „pokładów” uczuć, otworzy się naprawdę na drugiego człowieka, będzie po prostu i prawdziwie sobą. Nie jest to odkrycie, ale stara prawda o terapii. To, co najbardziej może pomóc drugiemu człowiekowi, jest w nas. Metoda Weroniki Sherborne pozwala to dokładnie zobaczyć i „odkryć”.
Bibliografia
Bogdanowicz M.,Kisiel B., Przesnyska M.: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i
wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa WSiP 1992.
Doroszewska J.: Pedagogika specjalna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1981.
Kaja B.: Zarys terapii dziecka, Bydgoszcz 1995.
Sherborne W.: Ruch rozwijający dla dzieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1997.
spodpowieki