MYŚL POLITYCZNA.pdf

MYŚL POLITYCZNA

WYKŁADY

(prof.dr.hab.Stanisław Filipowicz)

05.10.2009

Temat:Zajęcia organizacyjne.Mit.Sofiści.

MIT

Mit -odgrywa ważną rolę w życiu politycznym, dziś(niesłusznie) stawiany w opozycji do

prawdy, co deprecjonuje jego prawdziwe znaczenie

A.Comte -Twierdził że racjonalne formuły myślenia/nauki pojawiły się dopiero w

późniejszych fazach rozwoju ludzkości, wcześniej dominowały „pseudoracjonalne formy(w

domyśle-m.in. mity)

Romantyzm-rehabilitacja mitu(mit niesie ważne przesłanie)

Mit- d wie definicje(każda z nich skupia się na innym aspekcie)

1.M.Eliade (rumuński religioznawca)-mit jest opowieścią o walorach sakralnych, opowieść

święta(każde słowo ma znaczenie, jest święte), odsłania prawdę dotyczącą ważnych/istotnych

rzeczy

C.Levi-Strauss-mity nie opisują tylko zdarzeń/rzeczy o charakterze kosmologicznym(dot.

powstania świata), mogą też dotyczyć innych rzeczy

Mit-wyklucza jakąś interpretację(wszystko podaje „dosłownie”), o obecności mitu decydują

m.in. rytuały

Bronisław Malinowski-mit to pewnego rodzaju scenariusz/recepta, co i jak należy czynić w

życiu, swoista „instrukcja obsługi świata”, pomaga „utrzymać” świat w ryzach

MIT

-opozycja ładu i chaosu

-...dzięki istotom/siłom wyższego rzędu

-kruchość życia, znajdującego się pod presją chaosu/bezkształtu

-główne opozycje: chaos-kosmos, bezkształt-kształt

-mówi jak postąpić aby ocalić świat/siebie

-trwoga/strach przed końcem-konstytutywnym elementem życia

początki politycznego działania związanego ze sferą mitu-działalność

szamanów/czarowników: używanie czarów związanych ze sferą sacrum

2.R.Barthes(dzieło „Mit dzisiaj”, wiek XIX, skupienie się na sferze semiotycznej)-mit to

pewnego rodzaju znak

CO DECYDUJE O TYM CZY MOŻNA COŚ UZNAĆ ZA MIT?

Eliade-decyduje treść(musi być „święta”, o „świętych rzeczach”)

Barthes-treść nie ma znaczenia, liczy się forma

Mit(klasycznie rozumiany) -świętość formy, czyny „posągowe”, heroiczne, wielkie(np. mity

o antycznych herosach)

Dziś-znaczenie jest „uwięzione” w wizerunkach-np. reklamy-gotowe obrazy, nie trzeba nad

nimi myśleć(ani interpretować-jak w mitach!), seriale i reklamy odwołują się do mitotwórczej

„sfery”, mówią jak ma wyglądać życie(a zwłaszcza jego „elementy”-zdrowe włosy,

paznokcie itd.-akcent na ciało!), jak coś powinno wyglądać by było doskonałe(jakby

„stworzone przez bogów”), czyste, takie jak powinno być, za pomocą „hipnotycznej” sugestii

przekazują, że jest coś co ma formę ostateczną/doskonałą(np. „idealnie błyszczące włosy”)

Filozofowie-dość niechętnie podchodzili do mitów, bo chcieli aby myśl była „w ruchu”(mit

zaś był swoistym „zastojem” myśli)

Orhainer i Adorno (dwaj myśliciele oświecenia)-myślenie staje się zbyt trudne i

skomplikowane, niczego nie wyjaśnia i „ugina się pod własnym ciężarem”, tok rozumowania

wywodzący się ze szkoły racjonalistycznej prowadzi w pułapkę(niejakie „przeciwstawienie

się” krytyce „sfery mitu”)

SOFIŚCI

SOFIŚCI (Grecja)-filozofia przedsokratejska(główne pytania-jak zorganizować świat

który radykalnie się zmienia? wywołuje uczucie trwogi i zagubienia? czym jest prawda?

sprawiedliwość?)

Reformy Solona(594 r.p.n.e.) i Klejstenesa (508-507) -niwelują podział oparty na związkach

krwi/rodowych, pojawiają się(„pionierem” Klejstenes)-„związki administracyjne”; zmiany w

dziedzinie kultury(maleje rola poetów i bardów-piewców mitów).

W Grecji przedsokratejskiej bardzo liczne były lokalne kulty, dość silna tzw. tradycja orficka,

wędrowni uzdrowiciele, kultura „ustnego przekazu”

Filozofowie greccy angażowali w b.dużym stopniu potencję rozumy, ich filozofia

nacechowana była bardzo dużą głębią i siłą wpływu

Moment zwrotu-przemiany świata, nie może być jednej „recepty na świat”(jak było w micie!)

pojawiają się sofiści proponujący jako lekarstwo- słowo (Gorgiasz- słowo działa na duszę jak

lekarstwo na ciało, jest po to aby można było toczyć batalię o swój los/życie), rozstanie z

prawdą objawioną( Protagoras z Abdery-„ nie można stwierdzić czy bogowie są czy ich nie

ma, a więc nie należy zajmować się tą sprawą)

„Prawdą jest, że prawdy nie ma”( skrajny relatywizm, sentencja ma w sobie pułapkę, gdyż

gdyby brać ją dosłownie, to ona sama byłaby fałszem)

„Człowiek jest miarą wszechrzeczy”(tych które są, bo są i tych których nie ma, bo ich nie ma)

„Co jakie się komu wydaje, takie jest-dlatego dwa rozbieżne stwierdzenia mogą być

prawdziwe”-wszystko zależy od doznań, które są źródłem wiedzy-np. gdy na dwóch ludzi

wieje wiatr, jedna osoba może zmarznąć(czuje że jest zimno) a druga-nie(czuje że jest

gorąco)-stąd brała się wątpliwość czy można narzucić komuś jakiś sposób postępowania, gdy

nam się wydaje że jest dobry(bo komuś innemu może się wydawać zły!), jakie wybrać zasady

postępowania, czym jest sprawiedliwość, dobro i prawo?

Wg. sofistów człowiek jest istotą kłótliwą, ludzie nie potrafią „powstrzymywać się”(w

opowieści przytoczonej przez Gorgiasza Zeus, przerażony, widząc że ludzie tak wyniszczają

się nawzajem bo chcą tego co dobre tylko dla nich posłał Hermesa, który dał im poczucie

prawa i wstydu )

Sofiści-byli pierwszymi którzy „sprzedawali mądrość”(pobierali opłaty, prowadzili szkoły

retoryki będące „źródłem koncepcji”)

Wg. sofistów prawem obowiązującym stanie się to, co ma zręczniejszą argumentację, trzeba

wiedzieć jak uczynić słabe twierdzenie silniejszym(bo nie ma jednolitej prawdy!-przykład z

wodą-raz czymś „dobrym” może być zimna woda, innym razem ciepła), w efekcie, mimo

względności „wszystkiego”, istniała zdolność tworzenia prawa(a sprawiedliwość miała

wówczas rangę cnoty, zdolności)

12.10.2009

Temat:Sprawiedliwość. Koncepcje Platona i Sokratesa.

Sofiści-ich koncepcja nie dawała recepcji, jak szukać prawdy?

Sokrates

Sokrates-da się dotrzeć, ale nie tak jak to robili sofiści.(Sokrates został skazany na śmierć...

jako sofista! Mimo że zdecydowanie się im sprzeciwiał!)

Sokratejska koncepcja prawdy/życia-do dziś żywa!

(Nietzsche-„Sokrates to ucieleśnienie wszelkiej małostkowości, wraz z nim odchodzi

wszystko co piękne w antycznej Grecji a dochodzi do głosu plebs, sztuka rozmawiania itd.

zdaniem Nietzschego łączyla to co wzniosłe z tym co pospolite”)

Sprawiedliwość-wg Greków jedna z cnót, cnota to konkretna umiejętność

Sprawiedliwość-potoczne twierdzenie kojarzone dziś z pewnymi rozwiązaniami, związanymi

z epoką nowożytną, pewnymi mechanizmami regulacyjnymi

W Grecji-sposób postępowania, co sami potrafimy uczynić, sprawiedliwi są ci którzy cnotę

mogą posiąść, sprawiedliwość traktowana jako dar bogów, rządy najlepszych-rządy

sprawiedliwych, którzy zawsze wiedzą jak postępować i co należy komu oddać, aby każdy

mógł się poczuć odpowiednio traktowany

SOKRATES

-odrzucenie fałszywej mądrości-utożsamiającej to co jest z tym co wydaje się komuś że takie

jest

-trzeba wyjść poza sferę pozorów, dotrzeć do istoty, prawda zawsze zawarta w pojęciu

-należy zmierzać do prawdy(„eidos”)

-wymaga to wielkiej wprawy i skrupulatności, bo słowami często posługujemy się bez

rozeznania(„ktoś jest zły”-„ktoś jest dobry”-bez wachania ludzie posługują się tymi słowami,

ale nie umieją nadać im znaczenia, wszystko to jest bardzo kruche i płynne)

-trzeba posiąść umiejętność- polegającą na tym że poza przejawami dobra i piękna trzeba

umieć wypowiedzieć się na temat samej istoty piękna i dobra, sprawiedliwości

-nie będziemy jednak tego wiedzieć dopóki nie zanalizujemy tej wiedzy, która dopiero w

kręgu pojęcia nabiera znaczenia

-„ techne dialecte ”-sztuka rozmowy, umiejętność dialektyczna-pewien typ rozmowy

Zenon z Elei-pierwszy użył pojęcia „techne dialecte”

dialegein -dokonywać rozróżnień, określać różnice, wiedzieć czym rzeczy różnią się od

siebie(sofistów różnice nie interesowały, bo uważali że można je „maskować”, robiąc dobre

wrażenie, „uargumentowując je”

(Sokrates-poszukiwanie i określanie różnic nawet w drobiazgach ma bardzo duże

znaczenie_>dużo wariantów, odcieni, uchroni to nas przed jednostronnością, uproszczeniem)

dialeghestai-rozmawiać, w sposób który umożliwia poszukiwanie znaczenia

rozmowa -prowadzi w pewnym kierunku, pozwala wyjść poza krąg wrażeń, naiwnych

odczuć(Protagoras-„co jakie komu wydaje się”-Sokrates to odrzuca), trzeba wiedzieć co jak

wygląda, aby osądzić człowieka, trzeba mieć całkowitą pewność aby wiedzieć czego rządać

od innych

Różnice-pojawiają się w rozmowie, jesteśmy pewni co do tego czym jest np. sprawiedliwość,

ale gdy się rozmawia z drugą osobą okazuje się, że ona ma coś innego na myśli

dialektyka -poszukiwanie/zdolność poszukiwania prawdy w przeciwieństwie tego, z czym

mamy do czynienia w punkcie wyjścia, myślenie to o wiele trudniejsze zajęcie niż

bezmyślność oparta na przeczuciach(„ja wiem co to jest i nie będę o tym z nikim

dyskutował”)

filozof-człowiek poszukujący prawdy

zmierzanie do prawdy-prawda jest zakorzeniona w pojęciu,czasem bardzo głęboko w nim

3 kroki(wg Sokratesa)

- elenktyka :jeżeli trzeba podjąć wysiłek pozwalający się pozbyć złudzeń, ktoś musi nas

pozbawić pewności siebie, aby wyzwolić się z arogancji-KRYTYKA/ZAWSTYDZENIE

rozmówcy, wykazanie mu jak bardzo się myli twierdząc że coś jest oczywiste, zbicie z

tropu(„atopos”-nie na miejscu, tak mówiono o Sokratesie, zaskakiwał swoją brawurą i

postępowaniem, które zbijało z tropu i pozbawiało wagi wszelkie konwesanse, wręcz

„naprzykrzał się”, nękał i ośmieszał poglądy, aby przekonać że najważniejsza jest troska o

duszę, nic ważniejszego nie powinno być brane pod uwagę, trzeba szukać prawdę o sobie,

której nie ma w zadnych konwesansach/opiniach innych, trzeba zburzyć „mury” które nas

osłaniają, powtarzane frazesy i głupstwa które nas paraliżują, i nie wiemy kim jesteśmy? w

towarzystwie nauczyciela musimy odkryć siebie, własną głupotę nazwać po imieniu, zacząć

myśleć, dotrzeć do wniosku że mało wiemy/że dużo nie wiem(|”Wiem że nic nie wiem”-

pewnego rodzaju wiedza, odnajdywanie wiedzy w niewiedzy, nowy rodzaj wiedzy! (w

przeciwieństwie znaleźliśmy ważny wniosek!), trzeba odrzucić zbędne przesądy(„ględzenie”

obracające się we frazesach) , przezwyciężać pochopną pewność siebie

- protreptyka :ZACHĘTA/POCIESZENIE, nie chodzi o to żebyśmy się zgubili, ale żebyśmy

znaleźli drogę, celem wszystkiego jest rodzenie pięknych myśli, sztuka położnicza,

opiekun/filozof pomaga nam, ale mądrość/umiejętności muszą się w nas narodzić, tylko w

rozmowie okazuje się wiedza, wiedzy nie należy wyobrażać sobie jako napoju który można

wlać do pustego znaczenia, mądrzy możemy stać się dzięki własnym wysiłkom, nie można

„zbierać” myśli, wymaga to ryzyka, poświęcenia,

sztuka rodzenia myśli(Sokrates)-to jest najbardziej potrzebne, bo wtedy staniemy się sobą, na

pytania „kim jesteśmy” „jak chcemy żyć itd. musimy sami odpowiedzieć, morderczy wysiłek,

który sami musimy spełnić, potęga która nie daje nam spokoju, trzeba walczyć długo i

uparcie, ale mamy gwarancję że prowadzi nas do do jakiegoś celu, do dobrego życia, traba

jakoś ułożyć sobie własne życie, wiedza na temat dobra już jest dobrem!(Sokretes twierdził że

ludzie postępują źle gdy nie wiedzą, nie mają wiedzy, a jeśli ktoś wie jak czynić dobro a

mimo to czyni źle oznacza to, że ma fałszywe wyobrażenie o dobrze, ma „fikcyjną” wiedzę,

należy kształtować rozumienie dobra i samemu stawać się lepszym, ale trzeba wiedzieć na

czym polega odwaga, żeby nie pomylić jej z głupotą, musimy postępować skromnie i nie

wychylać dopóki nie odkryjemy istoty rzeczy(„eidos”

- maieutyka

Platon

(bohaterem u Sokratesa jest człowiek niepolityczny, nie preferował polityki, zamiast polityka-

nauczyciel, myślenie musi mieć charakter dialogiczny, my sami musimy wystąpić w roli

nauczyciela i pomóc sobie, odkryć kim jesteśmy, wymaga to dystansu)

Prawda i sprawiedliwość-najważniejsze problemy u Platona

Platon-„nauczyciel zawodu”,

Różnica miedzy wiedzą i niewiedzą, ważne ze względu na cel rozważań (dialog „Politeia”-

Państwo, Rzeczypospolita) politeia musi rozwiązać problem sprawiedliwości, tak aby ludzie

stali się zdolni postępować dobrze w określonych okolicznościach, z każdym ustrojem

związany jest typ ludzkiego charakteru, to jakie jest państwo zależy od typu charakterów

ludzi znajdujący się na danym terytorium, zmiana w państwie powinna oznaczać że ludzie

będą inni, inaczej myśleli i czynili (Wiedza na temat dobra jest już dobrem”-tzw. imperatyw

sokratejski)

Alegoria jaskini (wątek platoński)-Platon przedstawia na niej myśl wywołującą pewne

zakłopotanie/zawstydzenie, sposób w jak próbujemy sobie wyjaśnić-ludzie będący w jaskini

wpatrujący się w ścianę, odwróceni plecami do słońca i ludzi z pochodniami, widzą na ścianie

jakieś cienie, te „cienie” to nasza wiedza(to co widzimy/to co wiemy)

Poznanie -związane z symoliką widzenia, jesteśmy pogrążeni w cemnościach(niczego nie

wiemy), natłok myśli sprawia że nie możemy/chcemy się odwrócić, tyle myśli „mamy na

głowie”

episteme-rozum, poziom poznania prawdy

doxa –namiętności -opinie/mniemania, wg Platona-pomiędzy wiedzą i niewiedzą, (przy śnie

również coś widzimy/zapamietujemy al.e znika, ślad pozostały

thymos-odwaga

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: