Marshi Stoker - Teorie i metody w n.polit. - Behawioralizm.doc

D.Marsh, G.Stoker – Teorie i metody w naukach politycznych

1.       BEHAWIORALIZM (David Sanders)

Behawioralne podejście do analizy społecznej i politycznej skupia się na pytaniu: „dlaczego ludzie zachowują się w określony sposób?”

v      Przekonania behawioralistów:

·         W centrum analizy powinny się znajdować dające się obserwować zachowania (na poziomie jednostek i agregatów społecznych)

·         Wyjaśnienia tych zachowań powinny się poddawać weryfikacji empirycznej

v      Problematyka badań:

·         Głosowania

·         Źródła uczestnictwa w mniej konwencjonalnych formach aktywności politycznej (demonstracje, strajki, rozruchy)

·         Na poziomie elit: zachowania przywódców (ich postawy i wartości, a podejmowane działania)

·         Działania grup interesów i partii politycznych

·         Działania państw narodowych oraz aktorów społecznych niebędących państwami (międzynarodowe koncerny, międzynarodowe grupy terrorystyczne)

1.1    ROZWÓJ I KLUCZOWE CECHY RUCHU BEHAWIORALNEGO

Ruch zdobył ważną pozycję w naukach społecznych w latach 50’ i 60’.

Źródła filozoficzne: August Comte (XIX w.), logiczny pozytywizm z kręgu szkoły wiedeńskiej (lata 20’)

v      POZYTYWIZM (A.Ayer, C.Hempel):

·         Znacząca analiza na temat świata fizycznego lub społecznego może się opierać na przydatnych tautologiach (zdania zawsze prawdziwe) i twierdzeniach empirycznych (można sprawdzić ich prawdziwość bądź fałszywość na drodze obserwacji)

·         Metafizyka, teologia, estetyka, a nawet etyka tylko zakłócają proces badawczy i same nie wnoszą żadnego znaczenia

·         Pytanie pozytywistów: „w jaki sposób można dowieść fałszywości tej teorii?”

Teoria empiryczna jest zespołem powiązanych ze sobą, abstrakcyjnych twierdzeń, składającym się z założeń, definicji i dających się empirycznie przetestować hipotez, który ma opisywać i wyjaśniać występowanie danego zjawiska lub zespołu zjawisk.

Wyjaśnienie jest ujętą w kategoriach związków przyczynowych relacją dotyczącą występowania pewnego zjawiska lub zespołu zjawisk. Wyjaśnienie danego wydarzenia polega na wyszczególnieniu minimalnego, nietautologicznego zespołu uprzednich koniecznych i wystarczających warunków zajścia tego wydarzenia.

v      3 kryteria pozwalające na ocenę teorii, które mają na celu wyjaśnienie(nacisk na obserwacje i weryfikacje empiryczną):

·         „Dobra” teoria musi być spójna wewnętrznie: nie może zawierać twierdzeń takich, że zarówno obecność jak i nieobecność pewnego zespołu uprzednich warunków w świetle tej teorii powoduje wystąpienie zjawiska, które ma zostać wyjaśnione

·         „Dobra” teoria odnosząca się do pewnej klasy zjawisk: powinna być tak bardzo, jak to tylko możliwe, spójna z innymi teoriami, które mają na celu wyjaśnienie powiązanych z nimi zjawisk.

·         Teorie prawdziwie służące wyjaśnianiu: muszą być zdolne do generowania empirycznych prognoz, które można przetestować za pomocą obserwacji.

v      2 charakterystyczne właściwości behawioralnego podejścia do badań społecznych:

·         Przekonanie o konieczności systematycznego odwoływania się do wszystkich istotnych danych empirycznych zamiast do ograniczonej liczby przykładów przemawiających na korzyść danej teorii (w tym przypadku uznają za uzasadnione stosowanie technik statystycznych – jako instrument umożliwiający analizowanie „istotnych danych empirycznych”)

·         teorie i/albo wyjaśnienia naukowe muszą być w zasadzie falsyfikowane (np. „Wszystkie ŁABĘDZIE są białe” – jeśli zobaczymy czarnego to 1) twierdzenie jest empirycznie fałszywe: było zasadniczo falsyfikowane i zostało sfalsyfikowane  2) czarny łabędź nie jest łabędziem bo one są tylko białe – twierdzenie nie jest fałszywe)

v      2 właściwości, które powinny posiadać teorie:

·         Powinny one starać się coś wyjaśniać

·         Nadawać się zasadniczo do przetestowania

1.2    KRYTYKA PODEJŚCIA BEHAWIORALNEGO

A)      Zarzuty wobec pozytywistycznego poglądu, że twierdzenia, które nie są ani definicjami (przydatne tautologie), ani twierdzeniami o charakterze empirycznym, są pozbawione znaczenia

·         Wiele twierdzeń, które pozytywizm uznaje za „pozbawione znaczenia”, w istocie zawiera liczne idee, które mogą w znaczącym stopniu sprawić, że będziemy lepiej rozumieć zachowania społeczne i kondycję ludzką

·         Behawioraliści nie odrzucają teorii normatywnej czy estetyki w analizie politycznej i społecznej  - uznają, że te podejścia dostarczają innego rodzaju wiedzy (a nie że są pozbawione znaczenia)

B)      Skłonność do bezmyślnego empirycyzmu

·         Wcześniejsi pozytywiści: wgląd teoretyczny można uzyskać tylko w wyniku procesu badawczego, który wychodzi od wolnej od teorii obserwacji „wszystkich dotychczasowych faktów”(…)

·         Póżniejsi (Hempel, Popper): postęp w badaniach jest możliwy tylko wtedy, gdy naukowiec w swych dążeniach do obserwacji istotnych faktów kieruje się albo jasnymi oczekiwaniami teoretycznymi, albo swego rodzaju przeczuciem

·         Pojawił się nacisk na dane statyst. i lekceważenie rozumowania teoretycznego doprowadziły do 2 niepożądanych tendencji:

®      Skłonność do akcentow. tego co jest mierzalne, zamiast tego co może być istotne z teoretycznego pkt widzenia

®      Skłonność do skupiania się na zjawiskach, które łatwo zaobserwować – jak głosowanie – a nie na bardziej subtelnych , siłach strukturalnych, które sprzyjają stabilności i zmianom w systemie społ. i politycznym.

C)       Rzekoma niezależność obserwacji od teorii

·         Ostatecznym testem dobrej teorii jest jej zgodność z obserwacją – z dostępnymi danymi empirycznymi

·         Kładą nacisk na opis i wyjaśnienie obserwowalnych zachowań jednostek i grup (zapominając znaczenia zmian społ.  i polit.)

1.3    ZALETY PODEJŚCIA BEHAWIORALNEGO

·         Najlepsze behawioralne analizy mogą w znacznym stopniu przyczyniać się pod względem teoretycznym i empirycznym do zrozumienia i wyjaśnienia zachowań społecznych

·         Determinacja zwolenników na rzecz podejmowania form analizy, które da się powtórzyć (porównywanie wniosków)

v      Pojęcia teoretyczne i użyte do ich pomiaru wskaźniki empiryczne w analizie aktywizmu partyjnego (Whiteley i Seyd)

1.4    KONKLUZJA: SPUŚCIZNA BEHAWIORALNA W XXI w.

·         Punktem wyjścia poważnych badań empirycznych musi być zawsze analiza teoretyczna

·         Teoria nie tylko generuje hipotezy, które można testować, ale dostarcza wytycznych i wskazówek co do rodzaju danych empirycznych, jakie należy gromadzić w pierwszej kolejności

·         Postbehawioraliści akceptują fakt, że teoria musi odgrywać centralną rolę w analizie społecznej – uznają także możliwość, że różne perspektywy teoretyczne mogą generować różne obserwacje

·         Jeśli mamy zaakceptować dane wyjaśnienie, musi ono generować prognozy, które  da się empirycznie sfalsyfikować, testując je na podstawie obserwacji