Warszawa Stare miasto turystyka.pdf

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:StareMiastowWarszawie

StareMiastowWarszawie

Stareczynowemiasto?WarszawskaStarówkamaniewieleponad

50lat,dlaczegowi¦cznalazłasi¦naLi±ciewiatowegoDziedzic-

twaUNESCO?Natopytaniepostaramysi¦odpowiedzie¢,space-

ruj¡cjejuliczkami.

ginalnych fragmentów stolicy oraz jej

dawnego ducha.

Rynek Starego miasta po zniszczeniach II wojny

±wiatowej

Obszar dzisiejszego StaregoMiasta

jest terenem, na którym zało»ono gród

ok. 1300 roku (rozproszone osady ludz-

kie na tym obszarze istniały prawdopo-

dobnie ju» od IX wieku). Lokacji dokonał

ksi¡»¦ mazowiecki Bolesław II. Nazwa

miasta pochodzi prawdopodobnie od

imienia Warsz , rycerza z rodu Rawów,

do którego nale»ała w XII lub XIII wieku

wie± na obszarze Mariensztatu. Od XIII

wieku a» do przył¡czenia Mazowsza do

Korony (w 1526 roku) Warszawa była

siedzib¡ ksi¡»¡t mazowieckich. Jednak

dopiero w kolejnych wiekach miasto

zacz¦ło rozwija¢ si¦ jako wa»ny o±ro-

dek handlowy, m.in. dzi¦ki poło»eniu

na szlaku znad Morza Czarnego nad

Morze Bałtyckie. Po wyga±ni¦ciu rodu

ksi¡»¡t mazowieckich Warszawa stała

si¦ stolic¡ województwa mazowieckiego

w Koronie Rzeczypospolitej.

wiat starej Warszawy przemin¡ł

wraz ze zniszczeniami wojennymi.

Przetrwała ona jedynie we wspomnie-

niach, licznych piosenkach, wierszach

i przewodnikach. Przed laty Mieczysław

Fogg wielki piewca ukochanej stolicy,

±piewał: I ujrze¢ jak dawniej za mło-

dych mych lat, jak do mnie Warsza-

wo si¦ ±miejesz . Chocia» dawnej sto-

licy ju» nie ma, a Stare Miasto jest

pseudo-zabytkiem, w którym procent

substancji historycznej jest niewielki,

nie umniejsza to przyjemno±ci ze spa-

ceru po Starówce w poszukiwaniu ory-

Znaczenie miasta szczególnie wzro-

sło, od kiedy zacz¦ły si¦ tu odbywa¢

sejmy walne (od 1569 roku), a nast¦p-

nie elekcje królów Polski. Dogodne po-

1 nr5(14),Maj2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:StareMiastowWarszawie

ło»enie, nad Wisł¡, w centrum wielkiej

Rzeczypospolitej Obojga Narodów, za-

decydowało ostatecznie o przeniesie-

niudworukrólewskiego do Warsza-

wy w 1596 roku. Co ciekawe, owo prze-

niesienie stolicy nie zostało potwierdzo-

ne »adnym aktem prawnym i Warszawie

przysługiwało jedynie miano miasta re-

zydencjonalnego Jego Królewskiej Mo-

±ci. Nie zmienia to faktu, »e od tego

czasu a» do rozbiorów to wła±nie tu od-

bywały si¦ wszystkie najwa»niejsze uro-

czysto±ci i wydarzenia pa«stwowe, np.:

składanie hołdów królowi.

dawn¡ o± wyznaczaj¡ ulica wi¦toja«-

ska, Rynek i ulica Nowomiejska. Pocz¡t-

kowo w mie±cie przewa»ała zabudowa

drewniana. Dopiero wielki po»ar, spo-

wodował wydanie w 1607 roku zaka-

zu budowy drewnianych domów w obr¦-

bie murów miasta. To wła±nie powsta-

łe po tym czasie kamienice nadały ob-

licze miastu. Pocz¡tkowo renesansowe,

ust¡piły miejsca barokowym z bogatymi

zdobieniami.

Dziedziniec Zamku Królewskiego z widokiem na

gotyckie skrzydło

Najbardziej znana panorama Starego Miasta od

strony Placu Zamkowego

Do pocz¡tku XIX wieku miasto było

±ci±ni¦te w murach obronnych, rozbudo-

wa ograniczała si¦ do ulic wyjazdowych

– Krakowskiego Przedmie±cia, przy któ-

rym powstawały rezydencje magnackie,

oraz ulicy Miodowej. Dopiero w 1817

roku rozebrano cz¦±¢ murów oraz Bra-

my Nowomiejsk¡ i Krakowsk¡, uzysku-

j¡c przestrze« dla placu Zamkowego,

wtedy tak»e rozebrano ratusz miejski.

Mimo tych zmian Stare Miasto powo-

li traciło znaczenie w rozwijaj¡cym si¦

mie±cie, staj¡c si¦ dzielnic¡ popadaj¡-

cych w ruin¦ kamienic ubogiej ludno-

±ci. Zainteresowanie zabytkami staro-

miejskimi od»yło wraz z działalno±ci¡

Zabudowa obszaru dzisiejszego Sta-

rego Miasta rozpocz¦ła si¦ wraz z lo-

kacj¡ miasta od wytyczenia rynku o wy-

miarach 73 x 90 metrów. Wokół niego

rozrastało si¦ powoli miasto. Do poło-

wy XVI wieku cało±¢ otoczono podwój-

nym pasem murów z wie»ami, baszta-

mi obronnymi i barbakanem. Jeszcze na

przełomie XIV i XV wieku wzniesiono

CuriaMaior (Dwór Wielki) – siedzib¦

Piastów mazowieckich (najstarszy ele-

ment Zamku Królewskiego). Przez mia-

sto przebiegał szlak handlowy, którego

2 nr5(14),Maj2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:StareMiastowWarszawie

zało»onego w 1906 roku Towarzystwa

Opieki nad Zabytkami Przeszło±ci. Pod-

j¦ło ono działania zmierzaj¡ce do odno-

wy zdewastowanych staromiejskich bu-

dynków, wykupiono m.in. na rynku ka-

mienice „Podwi¦t¡Ann¡”(nr31)

iBaryczków(nr32) . Jednak na sze-

rok¡ skal¦ działania restauracyjne pod-

j¦to dopiero dwudziestoleciu mi¦dzywo-

jennym, pokrywaj¡c fasady kilku kamie-

nic now¡ polichromi¡, cz¦sto o wysokiej

jako±ci artystycznej.

wa stała si¦ priorytetem zarówno dla

mieszka«ców stolicy, jak te» nowych

władz komunistycznych i głoszonych

przez nie haseł społeczno-narodowych.

Kierował ni¡ osobi±cie Bolesław Bierut,

który miał decyduj¡cy głos we wszyst-

kim, co dotyczyło nowego kształtu mia-

sta. „Cały naród buduje swoj¡ stolic¦” –

to zach¦cało Polaków do wysiłku w od-

budowie miasta.

Konserwator generalny profesor Jan

Zachwatowicz głosił: bo naród i pomni-

ki jego kultury to jedno... Nie mog¡c

zgodzi¢ si¦ na wydarcie nam pomników

kultury, b¦dziemy je rekonstruowali, b¦-

dziemy je odbudowywali od fundamen-

tów, aby przekaza¢ pokoleniom, je±li nie

autentyczn¡, to przynajmniej dokładn¡

form¦ tych pomników .

Wie»a zamku widziana z ul. wi¦toja«skiej

PowojennaodbudowaWarszawy

wci¡» budzi du»o emocji szczególnie

w±ród specjalistów. Rzeczywi±cie mo»-

na jej wiele zarzuci¢: upraszczanie form,

brak wierno±ci czy wr¦cz now¡ wizj¦ za-

bytków. Odbudowa rozpocz¦ła si¦ wraz

z narodzinami socrealizmu, st¡d te»

program rekonstrukcji (usuni¦cie mimo

uratowania ﬁgury Chrystusa z kamieni-

cy przy ulicy W¡ski Dunaj) oraz kształt

nadany np.: dekoracjom malarskim by-

ły silnie zideologizowane. Jednak oce-

na nie mo»e by¢ jednostronna i trzeba

uzna¢ wielkie dzieło i wysiłek rekon-

strukcji całej parceli Starego Miasta.

Cały ten trud zniweczyła II wojna

±wiatowa, która obróciła miasto w kup¦

gruzu. Według szacunków zniszczenia

z lat 1939–1945 obj¦łyokoło85–90%

Starego Miasta. Po odzyskaniu niepod-

legło±ci w 1945 roku ukonstytuowało

si¦ Biuro Odbudowy Stolicy. Odbudo-

To wła±nie przedsi¦wzi¦cie niespoty-

kane na skal¦ ±wiatow¡ doceniło UNE-

SCO : Po wojnie, mieszka«cy Warszawy

powzi¦li, trwaj¡ce pi¦¢ lat, dzieło odbu-

dowy, w wyniku którego zrekonstruowa-

no ko±cioły, pałace oraz Rynek Starego

3 nr5(14),Maj2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:StareMiastowWarszawie

Miasta, co stanowi wyj¡tkowy przykład

prawie całkowitej odbudowy zabytków

pochodz¡cych z nieprzerwanego ci¡gu

historycznego, mi¦dzy XIII a XX wie-

kiem.

rza pejza»y miejskich Bernarda Bellotto

zwanego Canaletto.

Dominuj¡ca na placu Zamkowym Ko-

lumnaZygmunta jest jedynym elemen-

tem planowanego z wielkim rozmachem

Forum Wazów . Według tej koncepcji

Warszawa miała sta¢ si¦ nowym Rzy-

mem , Krakowskie Przedmie±cie za±

traktem triumfalnym prowadz¡cym do

łuku triumfalnego ku czci Jana Kazi-

mierza. Na forum zaprojektowano usta-

wienie jeszcze obelisku Władysława IV

i kolumny Zygmunta III. Ostatecznie sta-

n¦ła jedynie kolumna. Odwołaniem do

antycznych rozwi¡za« jest umieszcze-

nie ﬁgury króla na kolumnie, w czasach

nowo»ytnych zarezerwowanej dla po-

staci ±wi¦tych. Jest to te» najstarszy

pomnik Warszawy, z 1644 roku projektu

Agostina Locciego i Constantina Ten-

calli, model pos¡gu wykonał Clemen-

te Molli. Kolumna została zwalona we

wrze±niu 1944, mimo to ﬁgura przetrwa-

ła, cho¢ wymagała wielu uzupełnie«.

Warto w tym miejscu wspomnie¢

o planowanej przez Urz¡d Stołeczne-

go Konserwatora inicjatywie utworze-

nia Muzeum Interpretacji Starego Mia-

sta. Placówka owa miałaby pomaga¢ we

wła±ciwym odczytaniu istniej¡cego sta-

nu, jego roli i odnalezieniu warto±ci hi-

storycznej w rekonstrukcji. Jest to trzeba

przyzna¢ niecodzienny pomysł, ale przy

tak niezwykłym obiekcie mo»e i słusz-

ny.

Zamek Królewski

Po drugiej stronie placu – Zamek

Królewski , symbol narodowy, najdłu»ej

czekaj¡cy na odbudow¦. Re»im stali-

nowski nie wyraził zgody na rekonstruk-

cj¦. Przez blisko ¢wier¢ wieku historycy,

historycy sztuki i konserwatorzy głównie

pod kierunkiem prof. Lorentza zbiera-

li dokumentacj¦, zachowane fragmen-

ty, przygotowywano plany odbudowy li-

cz¡c, »e kiedy± zakaz zostanie cofni¦ty.

Odgruzowywanie, a nast¦pnie rekon-

strukcje odkryły wiele osobliwo±ciSta-

rówki , których pewnie nigdy by nie od-

naleziono, gdyby nie zniszczenia. Jed-

n¡ z nich była pó¹nogotycka polichro-

mia z wizerunkiemMadonnyzDzie-

ci¡tkiem , dzi± w Muzeum Historycznym

m.st. Warszawy. Do ciekawostek odbu-

dowy nale»¡ tak»e ¹ródła, z których ko-

rzystano, były to zdj¦cia przedwojenne,

ale tak»e obrazy XVIII-wiecznego mala-

Ostatecznie podj¦te prace trwały od

1971 a» do 1988 roku, a realizowano je

ze składek całego społecze«stwa. Od-

twarzaj¡c zamek, powrócono do wcze-

snobarokowej bryły z gotyck¡ elewacj¡

skrzydła od dziedzi«ca. Rekonstrukcja

4 nr5(14),Maj2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:StareMiastowWarszawie

obj¦ła tak»e zespoły barokowych i kla-

sycystycznych wn¦trz. Okazała si¦ ona

pracochłonna szczególnie w wypadku

takich wn¦trz, jak: PokójMarmuro-

wy (z pocztem władców Polski p¦dz-

la Bacciarellego), SalaRycerska ze

słynn¡ rze¹b¡ Chronosa d¹wigaj¡cego

glob-zegar, SalaSenatorska z zacho-

wanym tronem królewskim oraz Sala

Wielka .

galeri¦-loggi¦ od ogrodu i wie»¦ (wyko-

rzystuj¡c gotyck¡ Wie»¦ Grodzk¡).

Najmłodszym elementem zamku s¡

wła±nie remontowane tzw.arkadyKu-

bickiego . Był to jedyny zrealizowa-

ny element przebudowy zamku z cza-

sów Stanisława Augusta Poniatowskie-

go. Usytuowane na skarpie arkady sta-

nowiły integralne przej±cie ku ogrodom

królewskim nad Wisł¡. Ostatnimi la-

ty trwaj¡ca rewitalizacja ma przywróci¢

dawn¡ ±wietno±¢ obiektu, a główna jego

funkcj¡ b¦dzie przej¦cie obsługi ruchu

turystycznego.

Wbrew pozorom sporo udało si¦ ura-

towa¢ z wyposa»enia wn¦trz m.in. obra-

zy Bacciarelliego z Sali Rycerskiej czy

fragmenty fresków J. B. Plerscha z Ga-

binetu Konferencyjnego.

„Rekonstruowany” szczyt katedry warszawskiej

Najlepiej zachowana północna pierzeja rynku –

Dekerta

Od Placu Zamkowego biegn¡ dwie

„ulice ko±cielne” – Piwna i wi¦toja«-

ska. Przy tej ostatniej stoi archikatedra

warszawska±w.Jana . Ten najwa»niej-

szy i najstarszy obiekt sakralny stolicy

jest jednocze±nie najbardziej kontrower-

syjnym elementem powojennej rekon-

strukcji. Pierwotnie gotycki (XIII/XIV w.)

ko±ciół przebudowano w XVII wieku,

a nast¦pnie XIX, nadaj¡c mu neogotyc-

k¡ form¦, w której przetrwał do 1944

roku.

Najstarszym elementem zamku było

skrzydło dawnego CuriaMaior , budow¦

nowo»ytnego zamku rozpocz¡ł król Zyg-

munt III Waza przy udziale m.in. Mattea

Castello i Giovanniego Trevano.

Etapów rozbudowy było jeszcze kil-

ka i nie sposób wymieni¢ wszyst-

kich architektów zatrudnionych przy

tych przedsi¦wzi¦ciach. Na przykład

za czasów Władysława IV dobudowano

5 nr5(14),Maj2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: