Zapalenie płuc (łac. pneumonia) jest stanem zapalnym miąższu płucnego.
Dla ułatwienia rozumienia i leczenia zapalenie płuc może być dzielone w zależności od:
· czynnika etiologicznego:
o bakteryjne - wywołane przez:
§ bakterie tlenowe Gram dodatnie
§ bakterie tlenowe Gram ujemne
§ bakterie beztlenowe
o wirusowe
§ Grypy, Paragrypy, Adeno, Varicella, RS i CMV
o atypowe
§ Mycoplasma pneumoniae
§ Chlamydia pneumoniae
§ Legionella pneumophila
§ rzadko: Francisella tularensis, Pneumocystis carinii, Toxoplasma gondii
§ bardzo rzadko: Chlamydia psittaci, Coxiella burnetti
o grzybicze
§ Candida albicans
§ Cryptococcus neoformans
§ Aspergillus fumigatus
o alergiczne
o chemiczne
· kliniki (podział kliniczny):
o pozaszpitalne
§ Streptococcus pneumoniae
§ Haemophilus influenzae
§ Staphylococcus aureus
§ Moraxella catarrhalis
§ rzadko Enterobacteriaceae, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa
o szpitalne
§ dominują bakterie Gram ujemne: Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Enterobacter spp., Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter spp., Serratia marcescens
§ beztlenowce z grup: Bacteroides, Fusobacterium, Actinomyces
· anatomiczny
o ogniskowe (płacikowe)
o segmentalne
o płatowe
Najczęstszą przyczyną zapalenia płuc jest dwoinka zapalenia płuc (Streptoccocus pneumoniae). Dwoinka wyizolowana w roku 1880 w tym samym czasie niezależnie przez Sternberga i Pasteura, już w roku 1886 uznana została przez Weichselbauma za przyczynę płatowego zapalenia płuc. Do dzisiaj jest najczęściej stwierdzanym drobnoustrojem u osób z zapaleniem płuc i to niezależnie od wieku. Uważa się, że jest ona przyczyną 70% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju zapalenia płuc jest wiek (okres niemowlęcy a także u osób po 65 rż), na dalszym miejscu znajduje się alkoholizm, niedożywienie, palenie tytoniu.
Czynniki sprzyjające występowaniu zapaleń płuc to:
· zaburzenia immunologiczne (w tym cukrzyca, leczenie glikokortykosteroidami, cytostatykami, radioterapią, zakażenie HIV)
· uszkodzenie błon śluzowych i skóry (przewlekłe zapalenie i rozstrzenie oskrzeli, wziewne podawanie leków, intubacja, wentylacja mechaniczna)
· współistnienie innych chorób takich jak: choroby układu oddechowego, krążenia,nerek, zaburzenia neurologiczne.
Przy typowych objawach choroba zaczyna się:
· osłabieniem
· bólami mięśni
· nagłą wysoką gorączką, która spada po 7-9 dniach
· dreszczami
· zlewnymi potami
· kaszlem, naipierw suchym, a następnie wilgotnym z odksztuszaniem śluzowej lub ropnej wydzieliny
· bóle klatki piersiowej przy oddychaniu
· duszność o różnym stopniu nasilenia.
Podczas osłuchiwania słyszymy szmer oddechowy oskrzeli lub szmer pęcherzykowy zaostrzony. Początkowo we wczesnej fazie choroby wystepują trzeszczenia, a kolejnym objawem jest rzężenie drobno i średniobańkowe, dźwięczne świsty, furczenia. Stwierdza się stłumiony odgłos opukowy a także wzmożenie drżenia piersiowego. Tarcie opłucnowe może być słyszalne w pierwszych dniach choroby. Gdy w jamie opłucnej pojawia się większa ilość płynu >300 ml - wystąpi przytłumienie lub stłumienie odgłosu opukowego i osłabienie szmerów pęcherzykowych.
W badaniu krwi zauważa się podwyższony OB, CRP i leukocytozę i odmłodzenie granulocytów, czasem niedokrwistość, zaburzenia utlenowania krwi - PaO2 < 60mmHg. W RTG - plamiste i zlewające się zaciemnienia, jednolite zacienienia płata, obecność płynu w jamie opłucnej.
W leczeniu zapalenia płuc stosuje się antybiotyki o szerokim zakresie działania, a w późniejszym okresie leczenia antybiotykoterapię celowaną na podstawie antybiogramu oraz leki zmniejszające inne objawy:
· leki przeciwbólowe
· leki przeciwgorączkowe
· leki wykrztuśne i przeciwkaszlowe
· Stan ogólny dobry, cięższy: Legionella pneumophila
· Początek jest mniej gwałtowny niż w typowym zapaleniu płuc.
· Dominują objawy z górnych dróg oddechowych:
o suchy kaszel, długo utrzymujący się, męczacy
o ból gardła
o temperatura do 38 stopni, utrzymujące się długo stany podgorączkowe
· Objawy spoza układu oddechowego:
o bóle stawów
o bóle mięśniowe
o objawy ze strony przewodu pokarmowego
· Duszność, o różnym stopniu nasilenia
Skąpe objawy osłuchowe: zaostrzony szmer pęcherzykowy, trzeszczenia. Schorzeniu towarzyszą często zmiany wielonarządowe:
· zapalenie mykoplazmatyczne:
o rumień wielopostaciowy, zespół Stevens-Johnsona
o niedokrwistość hemolityczna i różnie nasilona żółtaczka
o objawy zapalenia mięśnia sercowego
o poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego i zapalenie opon mózgowych i mózgu
· zapalenie legionellowe:
o objawy zapalenia mięśnia sercowego, osierdzia
o zapalenie opłucnej
o zapalenie mózgu, objawy splątania, dezorientacji
o cechy uszkodzenia wątroby, nerek
o zapalenie stawów
o wysypki
o zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
o niekardiogenny obrzęk płuc
o krwawienie z górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego
W przypadku atypowego zapalenia płuc objawy nie będą tak charakterystyczne i rozpoznanie będzie postawione głównie na podstawie badania radiologicznego lub na podstawie posiewu i badań plwociny. W przypadku podejrzenia zakażenia pałeczką Legionella pneumophila warto wykonać badanie moczu na obecność antygenu Legionella spp.
Dla potwierdzenia rozpoznania stosujemy:
· metodę ELISA
· metodę immunofluorescencji pośredniej i bezpośredniej z użyciem przeciwciał monoklonalnych w celu identyfikacji antygenu i przeciwciał
·...
betty11