Czy dziecko poczęte odczuwa ból?
Gazeta Wyborcza opublikowała 24-sierpnia br. informację, jakoby dziecko poczęte odczuwało ból dopiero około 30 tygodnia ciąży. Tymczasem rzetelne badania dowodzą, że odczuwa ono ból znacznie wcześniej. Im więcej naukowcy dowiadują się o życiu dziecka w łonie matki, tym bardziej zdają sobie sprawę z jego aktywności i umiejętności. Przed urodzeniem dziecko potrafi się poruszać, słyszy, odczuwa smak, zapach, widzi, reaguje na dotyk oraz bodźce bólowe. Niektóre z tych reakcji obserwuje się już w szóstym tygodniu od poczęcia. Wydaje się również, że dzieci uczą się i zapamiętują już podczas życia wewnątrzłonowego. Najbardziej dotyczy to diety i głosu matki.
Rozdzierający ból
Dr Kanwaljeet Anand, lekarz pediatra z amerykańskiego Uniwesytetu Arkansas, zeznał przed miejscowym sądem, że 20-tygodniowy płód poddawany aborcji odczuwa silny, rozdzierający ból (severe and excruciating pain). Dr Anand był przesłuchiwany jako ekspert w sprawie o uznanie za obowiązujący rządowy zakaz aborcji przy częściowym porodzie.
Lekarz jednoznacznie stwierdził, że dzieci w 20-tym tygodniu życia płodowego są zdolne do odczuwania bodźców i doświadczają silnych cierpień podczas aborcji, bez względu na jej metodę. Dr Anand przedstawił sądowi dane potwierdzające zeznania: pomiary akcji serca, przepływu krwi i poziom hormonów dziecka wskazują na odczuwanie silnego bólu.
za: "The Guardian" - 07.04.2004 r.
Jak wykazują badania, suma doświadczeń zdobytych przez dziecko przed urodzeniem ma znaczący wpływ na jego przyszłe zdrowie i dobre samopoczucie. Wzrost wiedzy i lepsze zrozumienie rozwoju prenatalnego doprowadziło do tego, że doceniono wagę i znaczenie aktywności płodu podczas ciąży oraz dostrzeżono jego zadziwiające możliwości.
Badanie rozwoju dziecka poczętego zawsze jest sprawą trudną. Wiarygodne informacje na temat rozwoju człowieka pochodzą głównie z badań płodów, które zmarły w wyniku poronienia lub aborcji. Informacje te poszerzane sąo dane uzyskane z badań nad zwierzętami, np. dotyczące układu nerwowego pochodzące m.in. zanalizprzeprowadzonychnaembrionach szczurów. Znany jest już w dużym stopniu model rozwoju receptorów i nerwów prowadzących do i z rdzenia kręgowego. Chociaż wiemy coraz więcej o mózgu, anatomiczne struktury odpowiedzialne za świadomość bólu nie zostały jeszcze w pełni określone.
Dlatego nieuniknione są spekulacje na temat dokładnego początku funkcjonowania tych struktur. Niemniej wiemy dużo 0 tym, co się dzieje w poszczególnych fazach rozwoju dziecka poczętego:
0-5 tydzień od poczęcia
Pod koniec 5 tygodnia rozwoju dziecka poczętego zaczynają się formować nerwy 1 tworzyć połączenia między nimi. Zaczynają się formować podstawowe struktury mózgu.
6-10 tydzień od poczęcia
W tym czasie płód zaczyna się poruszać i staje się wrażliwy na dotyk. Złącza nerwowe w obrębie rdzenia kręgowego pozwalają na reakcje odruchowe na bodźce dotykowe i inne bodźce szkodliwe. Dotyk dłoniowej powierzchni ręki powoduje częściowe zaciśnięcie paluszków. Rozwój fizyczny wzgórza i kory mózgowej już się rozpoczął, nie ma jednak połączeń nerwowych pomiędzy korą a niższymi strukturami. Zaobserwowano aktywność elektryczną w moście (niższa część pnia mózgu), co wskazuje, że staje się on aktywny.
11-15 tydzień od poczęcia
Dotknięcie ust płodu wywołuje odruch połykania. Sporadycznie mają miejsce ruchy oddechowe, a receptory na rękach, stopach i twarzy uaktywniają się. Około 14 tygodnia na prawie całej powierzchni ciała obecne są receptory czuciowe. Można zarejestrować elektryczną aktywność w hippokampie.
16-25 tydzień od poczęcia
Mózg jest już odpowiednio zorganizowany, aby móc koordynować takie działania, jak np. krótkie momenty ruchów oddechowych płodu. Około 23 tygodnia zaczynają się formować połączenia między korą mózgową a resztą mózgu. W tym czasie pojawia się elektryczna aktywność w pewnych obszarach niższego poziomu mózgu, takich jak wzgórze.
26-38 tydzień od poczęcia
Około 26 tygodnia połączenia w mózgu są zazwyczaj wystarczająco rozwinięte, aby mogły przekazywać informacje płynące od receptorów czuciowych do kory mózgowej. Elektryczną aktywność wykazuje już cały mózg. Od tego momentu komórki nerwowe kory łączą się i tworzą coraz bardziej złożoną sieć, a możliwości reagowania dziecka na specyficzne bodźce wzrastają. Proces ten kontynuowany jest do końca ciąży oraz po urodzeniu.
Istnieje pełna zgoda co do tego, że już w wieku 5,5 tygodnia od poczęcia dziecko reaguje na bodźce, wykonując różne ruchy. Dowodzi to, że posiada ono receptory połączone z nerwami, które prowadzą do rdzenia kręgowego oraz sieć nerwów biegnących do mięśni. Jest to okres kiedy dziecko poczęte najwcześniej może odczuwać ból.
Projekt ustawy o nakazie informowania o odczuwaniu bólu przez płód
W amerykańskim senacie przedstawiono projekt ustawy, na mocy której zacząłby obowiązywać nakaz informowania o odczuwaniu bólu przez płód. Wszystkie placówki, w których dokonuje się przerywania ciąży, byłyby zobowiązane do poinformowania każdej kobiety, która nosi się z zamiarem aborcji w 20 tygodniu ciąży lub później, o tym, że dziecko w jej łonie będzie odczuwało niezwykle silny ból podczas wykonywania aborcji. Lekarz będzie miał również obowiązek zaoferowania kobiecie znieczulenia uśmiercanego dziecka. Zwolennicy aborcji, w tym lekarze uśmiercający nienarodzone dzieci, wmówili opinii publicznej, że płód nic nie czuje. W warunkach amerykańskich, gdzie w niektórych stanach prawo zezwala na aborcję do czasu porodu, przedstawiony w senacie projekt ustawy jest krokiem w kierunku przywracania ochrony życia poczętego dziecka. Autorzy projektu mają nadzieję, że matka, która stanie wobec faktu, że jej dziecko odczuwa ból, może zacząć myśleć - jeśli je boli, to znaczy, że ono czuje; jeśli czuje, to znaczy, że żyje.
za: Dave's Digest - 14.03.2005 r.
Płód nie tylko jest wrażliwy na ból, ale może go odczuwać bardziej niż osoba dorosła. Pień mózgu dziecka w łonie matki otrzymuje zwiększoną stymulację z bodźca szkodliwego. Pole odbiorcze, związane z każdym receptorem, jest u niego dużo większe niż u osoby dorosłej. Taka sytuacja zwiększa prawdopodobieństwo pobudzenia receptora. Co więcej, istnieją dowody na to, że normalny dotyk może u płodu uaktywnić układ bólowy. Obwodowe receptory czuciowe, przekazujące informacje o niskim progu i bodźce dotykowe tworzą u tej małej istoty ludzkiej czynnościowe połączenia z komórkami rdzenia kręgowego, które u dorosłych są zarezerwowane wyłącznie dla bodźców bólowych.
Konsekwencją wymienionych powyżej cech jest to, że w przypadku zarzucenia informacjami bólowymi mózg płodu może mieć świadomość ogólnego poczucia dyskomfortu lub zagrożenia, ale nie zarejestruje konkretnego miejsca bólu. Choć jest to mniej specyficzna odpowiedź, to jednak jest to forma percepcji bólu.
Biorąc pod uwagę istniejące wątpliwości, dobra praktyka medyczna powinna wiązać się z tym, że lekarz podejmuje wszelkie środki ostrożności, czyli chroni dziecko przed potencjalnie bolesnymi procedurami we wczesnym okresie rozwoju prenatalnego. Wszelkie potencjalnie bolesne procedury terapeutyczne powinny być przeprowadzane na płodzie, jeśli to możliwe, z użyciem znieczulenia lub środków uśmierzających ból.
Wskazówki na temat procedur medycznych dotyczących uśmierzania bólu u poczętych dzieci powinny być upowszechnione na szeroką skalę wśród personelu położniczego. Kobiety, zwłaszcza kobiety w ciąży, kiedy mówi się im o rozwoju dziecka przed narodzeniem, powinny zostać poinformowane zgodnie z najnowszym stanem wiedzy na temat odczuwania bólu przez płód.
Politycy powinni zwrócić uwagę na to, że współcześnie w wielu krajach prawo bardziej chroni nienarodzone zwierzęta niż nienarodzone istoty ludzkie.
Istniejące np. w Wielkiej Brytanii ustawodawstwo reguluje i kontroluje każdy eksperyment, który może spowodować ból lub cierpienie u zwierząt. Dotyczy to wszystkich kręgowców. Wcześniej prawo nie uznawało potrzeby ochrony płodów zwierzęcych przed cierpieniem lub dyskomfortem w trakcie eksperymentów. W 1986 roku, kiedy uaktualniono ustawę, pod ochronę zostały wzięte także płody zwierząt. Obecnie ochrona przed działaniami powodującymi ból, cierpienie, niepokój lub trwałą szkodę należy się płodom ssaków, ptaków, płazów i gadów, które znajdują się w połowie swojego rozwoju przed narodzeniem.
Bez znieczulenia
Ustawodawcy w amerykańskim stanie Montana różnicą kilku głosów odrzucili ustawę, która nakazywała lekarzom anestezjologom znieczulanie dziecka poddawanego aborcji w przypadku, gdy ciąża trwa 16 lub więcej tygodni.
Dyskusja nad odczuwaniem bólu przez dziecko w łonie matki trwa już kilka lat. Nagromadzone dowody jednoznacznie wskazują na zdolność odczuwania bólu przez płód już w 11 tygodniu życia płodowego. Coraz więcej lekarzy neurologów i embriologów twierdzi, że dziecko poczęte może być zdolne do odczuwania bólu już ok. 5-6 tygodnia - wtedy, gdy zauważane są najwcześniejsze ruchy płodu.
za: SPUC - 04.03.2003 r.
Jeśli płody ludzkie miałyby być chronione od połowy swojego rozwoju przed narodzeniem, oznaczałoby to ochronę dziecka od 18-19 tygodnia od poczęcia. Jednak aborcję w Wielkiej Brytanii można przeprowadzać do końca ciąży, jeśli rozwijający się płód jest uszkodzony, oraz do 24 tygodnia z innych powodów. Ustawodawstwo nie stawia żadnych wymagań, jeśli chodzi o zapobieganie bólowi. Podobnie nie ma obecnie żadnych wymagań co do zapobiegania czy ograniczenia bólu przy procedurach medycznych przeprowadzanych na dzieciach poczętych.
Istnieją wyraźne trudności w zdefiniowaniu i zmierzeniu bólu, które utrudniają ustalenie, w którym momencie płód może odczuwać ból lub cierpienie. Jak wspomniano wcześniej, najnowsze dowody potwierdzają, że dziecko przejawia różne reakcje w miarę swojego wzrostu. Zaczynają się one rozwijać począwszy od reakcji na dotyk już w 5,5 tygodnia od poczęcia. Niektórzy naukowcy sugerują, że odczucie bólu może być obecne od 11 tygodnia od poczęcia. Lekarze i naukowcy są zgodni, że około 24 tygodnia od poczęcia funkcjonują struktury potrzebne do odczuwania bólu.
Chociaż naukowcy domagają się rozstrzygających dowodów, zanim kategorycznie stwierdzą, że płód odczuwa ból, to obecny stan wiedzy w tej kwestii wymaga od lekarzy ogromnej rozwagi.
Bilans dowodów sugeruje, że dziecko w łonie matki może odczuwać ból i jest zdolne doświadczać cierpienia już od wczesnego etapu rozwoju. Dr Vivette Glover z Queen Charlotte's Hospital w Londynie, zeznając przed brytyjską komisją parlamentarną powołaną do badań nad odczuwaniem bólu przez płód, powiedziała: Chciałabym dokonać rozgraniczenia pomiędzy naukową i medyczną roztropnością. Jako naukowiec, człowiek musi być bardzo ostrożny, aby nie przesadzić w żadnej sprawie. Ale tu jestem nieco zaniepokojona tym, że jeśli po prostu powiemy, że "nie wiemy", możemy spowodować wiele cierpienia. Wolałabym raczej błądzić po bezpiecznej stronie i twierdzić, że płód może cierpieć, więc powinniśmy coś z tym zrobić.
Prof. Christopher Hull, wiceprezydent Royal College of Anaesthetists na Uniwersytecie Newcastle stwierdził, że wątpliwości dotyczące odczuwania bólu działają na korzyść płodu. Podobne zdanie wyraził dr David Bowsher - dyrektor ds. badań Pain Research Institute w Liverpoolu - który uznał, że płód należy znieczulać przed przeprowadzaniem procedur potencjalnie wywołujących ból. Z kolei prof. Kypros Nicolaides stwierdził, że ze względu na niepewność co do zdefiniowania i zmierzenia bólu, należy traktować płód tak, jakby go odczuwał począwszy od pierwszego trymestru ciąży (przed 13 tygodniem od poczęcia).
Wolimy określenia zastępcze
Agencja informacyjna Associated Press opublikowała materiały z przesłuchania w procesie o zgodność z konstytucją USA ustawy o aborcji w czasie porodu (Partiai Birth Abortion Ban). Ustawa wprowadziła zakaz stosowania metody przerywania zaawansowanej ciąży w drodze tzw. aborcji przy częściowym porodzie. Jest to szczególnie okrutna metoda stosowana w 20-24 tygodniu życia płodowego dziecka - lekarz prowokuje poród i wyciąga rodzące się dziecko za nóżki, przed urodzeniem się główki wbija nożyce chirurgiczne w rdzeń kręgowy u podstawy czaszki i za pomocą próżniociągu odsysa mózg, a następnie pomaga urodzić martwe dziecko.
Sędzia przesłuchiwał ginekologa-aborcjonistę, który specjalizował się w przerywaniu ciąży przy częściowym porodzie. Oto fragmenty tego osobliwego dialogu:
Sędzia: Czy płód odczuwa ból?Ginekolog: Eeee, nie jestem pewien... Nie są mi znane żadne badania, które potwierdzają, że płód odczuwa ból.Sędzia: Czy kiedykolwiek zastanawiał się pan nad takim pytaniem?Ginekolog: Nie.Sędzia: Nigdy takie pytanie nie przyszło panu do głowy?Ginekolog: Nie.Sędzia: Czy informujecie matkę, że będziecie odsysać mózg z czaszki dziecka?Ginekolog: Nie używamy takich terminów. Mówimy raczej: dekompresja czaszki lub redukcja zawartości czaszki.Sędzia: Czy kobieta może nie zrozumieć o co chodzi?Ginekolog: Staramy się unikać sformułowań zbyt przykrych, drastycznych lub nazbyt obrazowych dla pacjentki.
za: www.LifeSiteNews.com - 01.04.2004 r.
tłum. Joanna Kowalczyk oprac. na podstawie Raportu KomisjiSpecjalnej Brytyjskiego Parlamentu,prowadzącej badania nad odczuwaniem bóluprzez dziecko w łonie matkiza: "Zdolność odczuwania bólu przedurodzeniem". Tytuł oryginału:"Human Sentinece Before Birth".HIL-Europa 2005, www.hli.org.plGŁOS DLA ŻYCIAnr 5(76) wrzesień/październik 2004
Prawda.Jedyna