2 Psychologia Społ - Ksiązka (Serce I Umysł - Aronson)(1).doc

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

„SERCE I UMYSŁ” – ARONSON

PODSUMOWANIA i ZWROTY

ROZDZIAŁ I

Psychologia społeczna – naukowe badanie sposobu w jaki rzeczywista bądź wyobrażona  obecność innych ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie odczuwanie i zachowanie.

Konstrukt – sposób w jaki ludzie spostrzegają pojmują i interpretują świat społeczny.

Różnice indywidualne – składniki osobowości , które odróżniają nas od innych ludzi.

Podstawowy błąd atrybucji – tendencja do przeceniania rozmiaru w jakim zachowanie ludzi jest wynikiem oddziaływania dyspozycji wewnętrznych , a niedocenianie roli czynników sytuacyjnych.

Behawioryzm – szkoła psychologiczna która utrzymuje iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska to znaczy 6to w jaki sposób pozytywne i negatywne wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.

Samoocena – dokonywanie przez ludzi oszacowania wartości samych siebie to znaczy rozmiaru w jakim spostrzegają siebie jako dobrych kompetentnych i przyzwoitych.

Poznawanie społeczne – w jaki sposób ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym – jak selekcjonują , zapamiętują , interpretują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji.

1. Ludzie ciągle znajdują się pod wpływem innych. Psy­chologia społeczna została określona jako naukowe ba­danie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowu­jemy się pod wpływem rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych. Wpływ społeczny jest często bardzo silny, nierzadko dominując różnice indywidualne w lu­dzkich osobowościach stanowiących determinanty nasze­go zachowania. Uznając ten fakt, musimy jednak unikać popełniania podstawowego błędu atrybucji — tenden­cji do wyjaśniania zachowania własnego i zachowania innych poprzez cechy osobowości, przy niedocenianiu si­ły wpływu społecznego. Zauważając działanie tej siły, musimy zrozumieć, w jaki sposób ludzie tworzą konstrukty swego społecz­nego otoczenia. Nie jesteśmy komputeropodobnymi or­ganizmami, które reagują bezpośrednio i mechanicznie na bodźce ze środowiska; jesteśmy złożonymi istotami, które spostrzegają, myślą, a czasem zniekształcają infor­mację dotyczącą swego otoczenia. Wyróżniając sposób, w jaki ludzie konstruują świat społeczny, psychologia społeczna jest bardziej zakorzeniona w psychologii po­staci niż w behawioryzmie.

Choć ludzkie zachowanie jest złożone i niemechaniczne, to nie jest niezgłębione. Osobiste konstrukty dotyczące świata są zakotwiczone głównie w dwóch podstawowych motywach: pragnieniu podtrzymania samooceny i pra­gnieniu tworzenia adekwatnego obrazu siebie i świata społecznego (podejście związane z poznawaniem społe­cznym). Tak więc, by zrozumieć, w jaki sposób wpływa na nas otoczenie społeczne, musimy zrozumieć, jak spo­strzegają, myślą i błądzą nasze serce i umysł. Określają to zwięźle dwa główne postulaty psychologii społecznej: a) wpływ społeczny w znaczący sposób oddziałuje na ludzi; b) aby zrozumieć siłę wpływu społecznego, musimy badać motywy, które kierują tym, jak konstruujemy swój obraz społecznego środowiska.

Wskazaliśmy także inny ważny element: psychologia społeczna jest nauką empiryczną. Psychologowie spo­łeczni usiłują znaleźć odpowiedzi na kluczowe pytania o wpływ społeczny, raczej projektując i prowadząc ba­dania niż opierając się na zdrowym rozsądku czy mą­drości wieków. W rozdziale 2 omówimy metody nauko­we stosowane przez psychologów podczas prowadzenia badań.

39

ROZDZIAŁ II

Metoda obserwacyjna – technika w której badacz obserwuje ludzi i systematycznie rejestruje pomiary ich zachowania.

(Obserwacja systematyczna, obserwacja uczestnicząca, analiza archiwalna)

Zgodność sędziów kompetentnych – stopień zgodności pomiędzy dwiema osobami albo większą liczba osób które niezależnie obserwują i kodują grupę danych.

Metoda korelacyjna – metoda w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relacje pomiędzy nimi (w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej z nich na podstawie drugiej)

Korelacja dodatnia – wzrostowi jednej zmiennej towarzyszy wzrost drugiej zmiennej

Korelacja ujemna – wzrostowi jednej towarzyszy zmniejszanie drugiej

Dobór losowy – sposób zapewnienia reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujących że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie.

Metoda eksperymentalna – metoda badania relacji przyczynowe skutkowej

Zmienna niezależna – badacz zmienia albo różnicuje aby stwierdzić czy ma ona wpływ na inną zmienną.

Zmienna zależna – to ta którą badacz mierzy po to by stwierdzić czy na nią wpływa zmienna niezależna.

Plan wieloczynnikowy – plan w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną i każda ma więcej niż jedną wersję lub też poziom i wszystkie się bada.

Trafność wewnętrzna – upewnienie się że nic więcej oprócz zmiennej niezależnej nie wpływa na zmienną zależną.

Losowe przydzielanie do sytuacji – upewnienie się że wszyscy badani mają taką samą szansę na przydzielenie do danej sytuacji w eksperymencie.

Poziom ufności – liczba wyliczona za pomocą technik statystycznych która informuje badacza o tym jakie jest prawdopodobieństwo że wyniki jego eksperymentu są dziełem przypadku, a nie są efektem działanie zmiennej niezależnej.

Trafność zewnętrzna – stopień w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacje i na innych ludzi.

Realizm sytuacyjny – stopień w jakim sytuacje eksperymentalne  są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym.

Realizm psychologiczny – stopień w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym.

Instrukcja maskująca – opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom który rózni się od prawdziwego celu , aby zachować realizm psychologiczny.

Przyzwolenie – wyjaśnienie uczestnikom badania natury eksperymentu zanim on się rozpocznie i uzyskanie ich zgody na udział w tym eksperymencie.

Maskowanie – wprowadzenie w błąd uczestników e. Lub zatajenie przed nimi prawdziwego celu e.

Sesja wyjaśniająca – wyjaśnienie uczestnikom badań po zakończeniu e. Jego celu oraz dokładne objaśnienie tego co się wydarzyło.

2. Celem psychologii społecznej jest naukowe poszuki­wanie odpowiedzi na pytania o zachowania społeczne. Główne procedury badawcze stosowane w psychologii społecznej to metoda obserwacyjna, metoda korelacyjna i metoda eksperymentalna. Każda z tych procedur ma wady i zalety i każda z nich jest odpowiednią metodą w odniesieniu do specyficznych pytań badawczych. Za­stosowanie każdej z nich zobowiązuje też badacza do wy­prowadzania innego typu wniosków.

Metoda obserwacyjna — tak w formie systematy­cznej, uczestniczącej, jak i archiwalnej — pełni przede wszystkim funkcję opisową. Umożliwia badaczowi ob­serwowanie zjawisk społecznych i ich opisywanie. Obie­ktywność owych obserwacji ocenia się następnie poprzez sprawdzanie zgodności sędziów kompetentnych. Meto­da korelacyjna pozwala z kolei na określanie, czy zmien­ne są ze sobą związane, a więc czy wartości jednej zmien­nej można przewidywać na podstawie wartości innych zmiennych. Jeżeli istnieje dodatnia korelacja, to wzrost wartości zmiennej A jest związany ze wzrostem wartości zmiennej B. Jeżeli natomiast istnieje korelacja ujemna, to wzrost wartości zmiennej A jest powiązany z obniżaniem się wartości zmiennej B. Często wylicza się korelacje na podstawie dokonanych wcześniej pomiarów uzyskanych z próby osób wybranych z populacji za pomocą doboru losowego. Ów losowy dobór gwarantuje, że odpowiedzi badanej próby są reprezentatywne dla sądów całej popu­lacji. Główną wadą metody korelacyjnej jest to, że nie pozwala ona wnioskować na temat przyczynowości. Nie

jest w jej ramach możliwe stwierdzenie, czy A powoduje B, czy może B powoduje A, czy też jakaś inna zmienna powoduje i A, i B.

Z tego właśnie względu preferowaną procedurą ba­dawczą w psychologii społecznej jest metoda ekspery­mentalna. Tylko ona pozwala wnioskować na temat przyczynowości. Eksperymenty mogą być przeprowa­dzane w laboratoriach albo w warunkach naturalnych. Zmienne niezależne to te, którymi badacz systematycz­nie manipuluje.

To o nich właśnie zakłada, że mają przy­czynowy wpływ na zachowanie. Zmienne zależne to z kolei te zmienne, o których badacz zakłada, że są efe­ktem zmiennych niezależnych. Badacz musi zagwaran­tować, że wszyscy uczestnicy eksperymentu będą stawia­ni w sytuacjach różniących się wyłącznie wartością zmiennej niezależnej. Musi on również zadbać o to, by osoby badane były losowo przydzielane do sytuacji eksperymentalnych. Owo losowe przydzielanie — pro­bierz jakości procedury eksperymentalnej — gwarantu­je, że różne typy osób badanych będą równomiernie roz­łożone na wszystkie sytuacje. Z kolei poziom ufności (wartość p) informuje o tym, jakie jest prawdopodobień­stwo, że wyniki eksperymentu są dziełem przypadku, a nie efektem działania zmiennej niezależnej.

Psychologowie społeczni używają często w swoich eksperymentach planu wieloczynnikowego. Procedura ta uwzględnia więcej niż jedną zmienną niezależną i wię­cej niż jeden poziom na każdej z tych zmiennych. W eks­perymencie pojawiają się wszystkie możliwe kombinacje poziomów zmiennych niezależnych. Badacz może dzięki temu określić efekty główne każdej zmiennej niezależnej oraz swoiste interakcje czy też kombinacje poziomów wszystkich wykorzystanych zmiennych niezależnych.

Badacz powinien starać się zapewnić swoim ekspe­rymentom tak wysoką, jak to tylko jest możliwe trafność wewnętrzną (gwarancja, że nic poza zmiennymi nieza­leżnymi nie wpływa na wyniki) oraz trafność zewnętrzną (gwarancja, że wyniki mogą być uogólniane na innych ludzi i na inne sytuacje). Realizm sytuacyjny to stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne podobne są do sytu­acji spotykanych w życiu codziennym. Realizm psycho­logiczny natomiast to stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym. Najlepszym sposobem sprawdzenia traf­ności zewnętrznej jest powtarzalność. Polega ona na prze­prowadzaniu tego samego eksperymentu z udziałem in­nych ludzi i w innych sytuacjach oraz na porównywaniu wyników.

Podejmowane są zarówno badania podstawowe, jak i badania stosowane. Granica pomiędzy tymi dwoma ro­dzajami badań jest często nieostra, jednak celem badań podstawowych jest zrozumienie zachowania społecznego bez wnikania w specyficzne i szczegółowe problemy; ce­lem badań stosowanych jest natomiast rozwiązywanie właśnie specyficznych zagadnień, które często mają spore znaczenie dla życia społecznego. Na koniec trzeba zazna­czyć, że ważnym problemem w psychologii społecznej jest etyczny stosunek do osób badanych. Wskazówki wy­pracowane przez Stowarzyszenie Psychologów Amery­kańskich zalecają ostrożne postępowanie i akcentują takie kwestie, jak na przykład uzyskanie przyzwolenia osób badanych, możliwość rezygnacji z udziału w badaniach w każdym momencie ich trwania,
zapewnienie anonimo­wości i dyskrecji, przeprowadzenie sesji wyjaśniającej po zakończeniu eksperymentu, zwłaszcza wtedy, gdy wykorzystano maskowanie
(a więc instrukcję maskują­cą, która dotyczyła rzekomego celu badań albo zmien­nych niezależnych lub zależnych).

...