wprowadzenie do psychoterapii
terapia behawioralna wykład 5
08.11.2010
- zaburzenie psychogenne (czynnościowe) – wynik zaburzenia uczenia się
- sprawdza się w leczeniu zaburzeń monosymptomatycznych
- do czynienia z występowaniem zachowań niepożądanych i niewystępowaniem pożądanych
- poszukiwanie źródeł nagród i kar: w rozwoju → w człowieku →
- związek z błędnym interpretowaniem rzeczywistości/otoczenia/bodźca/sytuacji
- podstawowe pojęcie – nawyk = pewna reakcja motoryczna; zmiany na poziomie fizjologicznym; reakcje emocjonalne; = kiedy dochodzi do mniej więcej stałej sekwencji między bodźcem a zachowaniem
- grupy nawyków:
nawyk dezadaptacyjny
o sztywność reakcji
o autodestrukcyjność zachowań
o nieprzystosowanie do społecznych wymagań
- zaburzenie jako rezultat procesu nabywania dezadaptacyjnych nawyków
- dotyczą obszarów ruchowych, obsesji myślenia, poziomu emocjonalnego (fobie)
- sposoby nabywania: warunkowanie klasyczne, instrumentalne, modelowanie (upodobnienie do sposobu myślenia, przeżywania) różni się od naśladowania (zewnętrznie)
- w terapii akcent bardziej na teraźniejszość, odsuwając genezę, która jest mniej istotna/potrzebna
- możliwość powtórzenia procesu/techniki
fazy terapii behawioralnej
· faza diagnostyczna
· wzbudzanie motywacji → duża uwaga! – pacjent musi wyrazić zgodę, ponieważ on musi wykonać tę pracę
· zastosowanie określonej procedury
· utrwalenie zmian
podstawowe techniki terapii behawioralnej
o desensytyzacja: stopniowe powolne oswojenie, zbliżenie (w fobiach), w stanie relaksu
o modelowanie: terapeuta podaje przykład zachowania, adaptacyjnych nawyków, pokazuje
(np. psychodramat behawioralny, z naśladowaniem pozytywnych wzorców adaptacyjnych)
o techniki awersyjne: skojarzenie bodźca, który chcemy wygasić, z nieprzyjemnym odczuciem
o trening asertywności → (dziś mają własny status)
o treningi społeczne
o techniki restrukturalizowania poznawczego
terapia poznawcza
- odwrócenie: myślenie → emocje
- ojciec terapii – A. Beck
- konkretne symptomy/przejawy, nie ma odwołania do podstaw
- założenie, że uczymy się pewnych sposobów myślenia
- cel terapii: pobudzenie do analizy własnych schematów/myśli; wychwycenie myśli automatycznych
triada poznawcza: ja
świat
przyszłość
myślenie:
o selektywna abstrakcja
o nadgeneralizacja
o przesadne znaczenie (dotyczy zewnętrznych wymagań)
o minimalizowanie (dotyczy własnych możliwości)
o personalizacja (ja – odpowiedzialny za zdarzenia)
o myślenie czarno-białe
o katastrofizacja
o arbitralne wnioskowanie
- zmiana procesu terapeutycznego – skrócenie
- aktywna rola terapeuty: pracuje dyrektywnie, jasne wyznaczenie celów/planu, strukturalizacja spotkań, info zwrotne, zachęcanie pacjenta do robienia notatek
- zastanawianie się nad emocjami →
- relacja emocjonalna – znaczenie dla efektywności terapii
- wykorzystywanie fluktuacji nastrojów (zmienne nastroje)
- koncentracja na polepszeniach
- wcześniej traktowano to jako utrudnienie
- ale może to mieć sens w poznawaniu reakcji
techniki terapii poznawczej
· techniki wywołujące automatyczne myśli (szukanie sekwencji zdarzeń)
· techniki behawioralno-poznawcze
→ poziom zachowania (terapia sukcesu: wyznaczamy pacjentu bardzo małe zadania, potem coraz bardziej złożone
→ poziom automatycznych myśli i błędów poznawczych (notowanie myśli, by zobaczyć, co było wcześniej, jaka temu towarzyszyła emocja/sytuacja; kontrinterpretacje (patrzenie z innej perspektywy); rodzaj dyskusji: pacjent – „jestem do niczego”, terapeuta – „jesteś wartościowy”; polemika → zmiana myślenia)
· techniki identyfikacji założeń – bardziej zaawansowana; mamy pewne motywy myślowe, które wracają w różnych postaciach
- relacja terapeutyczna jest ważna, ale niewystarczająca w tej terapii
- nacisk na techniki
ogólne, zgeneralizowane, sztywne, globalne, trudne do werbalizacji, najbardziej głębokie,
przekonania kluczowe --- podstawowe
↓
przekonania pośredniczące ----- odnoszą się do konkretnej sytuacji
sytuacja → myśli automatyczne ----- bezpośrednio wynikają z danej sytuacji
+ emocje + zachowania
- założenie, że przekonania mogą być przeuczone
- terapia zaczyna się od myśli automatycznych, a jeszcze wcześniej od rozpoznania emocji i zachowania
- zaburzenia osobowości – dłuższe terapie
- im więcej trudności, tym znaczniejsza relacja terapeutyczna
- relacja daje pewną próbkę zachowania
zwyczajny11