13.Metoda- z greckiego metodos- badanie, sposób badania, droga dochodzenia do prawdy.
Metoda kształcenia to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów.
Forma oznacz zewnętrzną, organizacyjną stronę procesu kształcenia (tzn. lekcja, wycieczka, praktyki uczniowskie, praca domowa, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne)
Do środków kształcenia zalicza się wszystko, co stanowi warunki materialne tej działalności, a więc różna składowe środowiska przyrodniczego i społecznego (otoczenia szkoły, urządzenia szkolne, pomoce naukowe, podręczniki, książki, czasopisma i inne materiały dydaktyczne)
Metoda kształcenia to dynamiczny proces formowania się człowieka polegającym na ciągłym wyborze treści, sposobów działania nauczyciela i ucznia, oraz takim doborze warunków, aby wychowanek przeżywał kształcenie jako własny proces, sprawiający jemu samemu satysfakcję a zarazem by jak najchętniej przystępował do jego realizacji i kontynuacji.
Typologia metod
I:Asymilacji wiedzy (podające)
1,Pogadanka (rozmowa nauczyciela z uczeniem, gdzie nauczyciel zna odpowiedzi na wszystkie zadawane uczniom pytania)
2,Dyskusja (wymiana zdań)
3,Wykład (to bezpośrednie lub pośrednie przekazywanie wiadomości jakiemuś audytorium)
4,Opis (zaznajomienie uczniów z nie znanymi im bliżej osobami, rzeczami, zjawiskami przyrody, krajobrazami czy wydarzeniami historycznymi.
5,Opowiadanie (polega na przedstawieniu jakiejś lekcji rzeczywistej lub fikcyjnej, która przebiega w określonym czasie)
6,Praca z książką (to opanowanie sposobów posługiwania się książką oraz wykorzystywania środków masowych a więc czasopism, radia, telewizji, nagrań kasetowych i płytowych)
II:Samodzielnego dochodzenia do wiedzy
1,Problemowe
- Umożliwiają funkcjonowanie wiedzy biernej przekształcając ją w wiedzę czynną
- Sprzyjają wykrywaniu nowych wiadomości i stosowaniu ich w praktyce
- Czynności jakie uczniowie wykonują opierają się na 3 poziomach:
- Konkretów- gdy poszukują danych empirycznych
a)Modeli- gdy próbują intuicyjnie lub w pełni świadomie tworzyć modelu badanych układów tj. ustosunkowywać do siebie znane związki miedzy nimi, a zarazem uzupełniać je, wykrywanymi przez siebie elementami i związkami
b)Teorii- gdy formułują twierdzenia uogólniające efekty rozwiązania, w postaci praw, prawidłowości, zasad czy norm działania praktycznego.
Do metod problemowych zaliczmy:
a)Klasyczną metodę problemową
b)Metodę przypadków
c)Metodę sytuacyjną
d)Giełdy pomysłów (burza mózgów)
e)Mikronauczanie
f) Gry dydaktyczne
- zabawy inscenizacyjne
- gry symulacyjne
Ad. a) Klasyczna metoda problemowa
Zapoczątkował ją Devey a w Polsce zmodyfikował Nawroczyński. Pomijając różnice zależne od treści kształcenia i kategorii problemów z reguły uwzględnia się 4 istotne momenty
- wytwarzanie sytuacji problemowej
- formułowanie problemów i pomysłów ich rozwiązania
- weryfikacje pomysłów rozwiązania problemu
- porządkowanie i stosowanie wyników w nowych zadaniach o charakterze praktyczny lub teoretyczny
Cechą charakterystyczną jest dominacja uczenia się nad nauczaniem. Jest to więc nie tylko kształtowanie ale i wychowanie (prawda i dobro), które należą do najwyżej cenionych wartości. Metoda problemowa wymaga wysokiego kunsztu nauczycielskiego, chodzi o gruntowną znajomość nauczanych treści a z drugiej o umiejętność zainteresowania uczniów problemem i pomoc we wszystkich fazach jego rozwiązywania oraz systematyzowania i wykorzystywania nabytej wiedzy.
Ad. b) Metoda przypadków
Polega na rozpatrywaniu przez uczniów opisu jakiegoś przypadku np. na temat odkryć naukowych i rozwiązania jakiejś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku. Po otrzymaniu jakiegoś opisu wraz z kilkoma pytaniami na które trzeba odpowiedzieć, uczestnicy sesji w czasie kilku minut formułują pytania dotyczące tego przypadku a nauczyciel udziela odpowiednich wyjaśnień. Z kolei następuje właściwy proces poszukiwania odpowiedzi na pytania. Składa się na nie ustalenie dyskusji problemu głównego i problemów z niego wypływających a następnie warunków jakie mają umożliwić rozwiązanie problemu.
Ad. c) Metoda sytuacyjna
Zbliżona do metody przypadków. Polega na wprowadzenie uczniów w jakąś złożoną sytuację, za której za takim lub innym rozwiązaniem są jakieś racje za i przeciw. Zadaniem uczniów jest zrozumienie tej sytuacji oraz podjęcie decyzji w sprawie jej rozwiązania a następnie należy przewidzieć skutki tej decyzji. Zwykle dotyczy jakiejś instytucji, niezbędne jest więc poznanie opisu instytucji i zasad jej funkcjonowania. Ze względu na dużą dokładność i objętość tych opisów, metoda jest trudna w realizacji.
Ad. d) Giełda pomysłów (burza mózgów)
Polega na zespołowym wytwarzaniu pomysłów, rozwiązania jakiegoś zadania. Po zebraniu wszystkich pomysłów, poddaje się je ocenie zespołu. Giełda pomysłów obejmuje:
- wytwarzanie pomysłów
- sprawdzenie, wartościowanie i wybór pomysłów najlepszych.
Ad. e) Mikronauczanie
Jest to metoda twórczego uczenia się złożonych czynności praktycznych spopularyzowana w procesach kształcenia nauczycieli. Stosuje się ją w małych grupach, które najpierw obserwują wybrany fragment lekcji a następnie dokonują analizy i oceny tego fragmentu aby z kolei jeden z członów grupy mógł przeprowadzić go z nowymi grupami uczniów już w ulepszonej wersji. Analizę i ocenę ułatwia nagranie lekcji za pomocą magnetowidu.
Ad. f) Gry dydaktyczne
Metoda gier dydaktycznych ma wiele odmian. Ich wspólną cechę stanowi obecność pierwiastka zabawy w każdej z nich. Zabawa (gra) polega na przestrzeganiu dokładnie sprecyzowanych reguł. Przyzwyczajając do respektowania reguł gra spełnia ważne funkcje kształcąco-wychowujące np. służy uspołecznieniu
a)Zabawy inscenizacyjne
Zwane też metoda inscenizacji. Polegają na graniu roli w sytuacji fikcyjnej. Chodzi o przyjęcie na siebie roli, wcielenie się w postać, jej zachowań.
- Inscenizacje o charakterze realnym (odtwarzanie wydarzeń historycznych, biografii, funkcjonowanie instytucji)
- Inscenizacje o charakterze fikcyjnym (stosuje się przy odtwarzaniu bajek, legend, czy scen z życie. Często inscenizacją posługuje się pedagog, psycholog w celach terapeutycznych.
b)Gry symulacyjne
Od łacińskiego słowa simulatio- naśladowanie. Polega na odtwarzaniu bardziej złożonych sytuacji problemowych wymagających samodzielnego rozwiązania np. symulacja wojen czy dziedzin życia.
14. METODA „PROBLEM-BASED LEARNING” (PBL)
Cechy:
1,Koncentrowanie się bardziej na uczeniu się niż nauczaniu
2,Zogniskowanie procesu studiowania bardziej na studencie niż nauczycielu
3,Analizowanie określonych problemów przez uczących się a nie podawanie gotowej wiedzy
4,Praca w małych grupach (5-8 osób)
5,Podejście multidysciplinarne i rezygnacja z przedmiotowego układu treść.
Moduł (blok problemowy) trwa sześć tygodni. Łączy on w sobie kilka pokrewnych dyscyplin naukowych. Takie studiowanie burzy przedmiotowy układ wiedzy i służt interdyscyplinarnemu podejściu do studiowania.
Graficzne ujęcie procesu uczenia się metodą „problem -based learning”:
Problem -- dyskusja w małych grupach -- indywidualne uczenie się --wymiana informacji
Schemat postępowania według tzw. Zasady siedmiu kroków:
1,Wyjaśnienie kategorii i pojęć niezrozumiałych
2,Określenie problemu
3,Analizowanie problemu
4,Ułożenie schematycznego spisu wyjaśnień, wynikającego z kroku trzeciego
5,Formułowanie celów uczenia się
6,Zgromadzenie dodatkowych informacji w toku indywidualnego studiowania
7,Syntetyzowanie i sprawdzenie nowo nabytych informacji,
Zadania „tutora”:
- Ułatwianie procesu rozwiązywania problemu
-, pomoc liderowi dyskusji
- Systematyzowanie rodzących się pomysłów
- Nadzorowanie zgodności myślenia z treścią problemu
- Stymulowanie kierowanego przez samego siebie uczenia się
Zadania lidera dyskusji:
- Prowadzenie sesji zgodnie z procedurą 7 kroków
- Podsumowanie toku myślenia pozostałych członków grupy
- Zadawanie pytań stymulujących pracę grupy
- Nadzorowanie procesu, podejmowanie decyzji przy wyborze celów uczenia się
- Udzielanie pomocy sekretarzowi
Zadania sekretarza:
- zapisywanie wszystkich pojawiających się pomysłów
- systematyzowanie tych pomysłów
- pytanie o wyjaśnienie jeżeli to konieczne
- prezentowanie pomysłów w sposób krótki i rzeczowy
Zadania pozostałych członków grupy
- aktywne uczestnictwo w sesji
- aktywne słuchanie wypowiedzi innych
- krytyczne myślenie
Zasady oceniania studentów:
1,Zbieżność między ocenianiem a kształceniem
2,Ciągłość procesu oceniania
3,Wszechstronna ocena
4,Oddzielenie roli „tutora” od roli egzaminatora
Wszelkie kształcenie jest ukierunkowane na cele
Cele kształcenia odnoszą się do uczniów/wychowanków i opisują zmianę, jaką chcemy w nich uzyskać
Cele kształcenia- określamy jako zamierzone właściwości uczniów (w zakresie wiadomości, umiejętności, działań i postaw)
Cele ogólne- wykazują kierunki, dążenia.
Zalety:
1,Jest bogate znaczeniowo
2,Akcentuje ważne wartości społeczne
3,Jest perswazyjne
4,Jest zwięzłe
Wady:
1,Wieloznaczność, nieokreśloność
2,Założenie idealizujące
3,Deklaratywność
4,Niejasny adresat
Cele operacyjne stanowiące opis wyników, które mają być uzyskane:
1,Jest jednoznaczne
2,Wykazują sposób zademonstrowania, iż cel został osiągnięty
3,Odnosi się wprost do ucznia
4,Mobilizuje ucznia i nauczyciela
1,Ubóstwo znaczenia
2,Rozłączenie poznania i motywacji
3,Poszatkowanie przedmiotów
4,Pracochłonność
Opercjonalizacja celu to zamiana celu ogólnego na zbiór celów operacyjnych/trzeba je sprecyzować, uszegółowić i skonkretyzować- procesy składające się na opercjonalizację celów.
Opercjonalizacja /taksonomia/ celów kształcenia
Taksonomia celów wychowania /dziedziny motywacyjne/
3
Blackkalia