Wykład 1...MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
Podzielone na 4 płaszczyzny:
1. Płaszczyzna polityczna –dyplomacja (prezydent, minister spraw zagranicznych, konferencje, traktaty)
2. Płaszczyzna militarna- nie tylko stosunki między armiami podczas konfliktu ale także sojusze, wspólne ćwiczenia wojskowe, handel bronią
3. Płaszczyzna kulturalna (ideologiczna)- kontakty w sferze wartości, przepływ wartości religijnych, wydawanie książek, wspólne nagrywanie filmów
4. Płaszcyzna ekonomiczna(gospodarcza): „ patrząc wstecz to albo były stosunki dyplomatyczne albo militarne i trwało to bardzo długo. Przełom nastąpił po II wojnie światowej bo w trakcie pojawił sie nowy instrument militarny –broń atomowa( bo nie ma zwycieżcy przy jej użyciu, przegrywaja wszyscy). Zmiany nastapiły w l.60-70 obnizyla sie ranga stosunków militarnych przez media, dopóki media tego nie pokazywały tego<złego> ludzie nie widzieli i nie zastanawiali się . media zmieniły oblicza wojny, pokazywały zdjecia. Dziś instrumentem dzięki którym rozwiązuje się problemy jest gospodarka. <nie grą polityka- grą ekonomika>
Dziedziny obrotu gospodarczego składające się na przedmiot MSG:
1. Handel międzynarodowy- wymiana towarowa między producentami a klientami.
a) najstarsza chronologiczna pierwotna forma wymiany międzynarodowej w zakresie gospodarki
b) ewolucja- od wymiany barterowej(towar za towar) do formy pieniężnej<ziarnka, kruszec, monety bite, banknoty, karty kredytowe>. Wymiana barterowa jest prymitywna i dziś żadnko używana .
c) współczesnie wyrazna dominacja artykułów przemysłowych nad surowcami i artykułami rolnymi. Tendendencja malejąca- artykuły rolne-spadek w l.50 udział był 40%wy (zboże , mięso, owoce) 2000-05 zeszło poniżej 10%. Opłacalne jest produkowanie artykułów przemysłowych, wiekszy obrót , większy zysk
d) relatywny spadek wymiany towarowej w całokształcie wymiany gospodarczej na korzyść innych dziedzin obrotu gospodarczego, przede wszystkim obrotu kapitałowego. Dziś form jest więcej a handel międzynarodowy traci znaczenie.
2. Usługi- wymiana usług o charakterze międzynarodowym
a)transport międzynarodowy – przewóz osób i towarów między państwami, kontynentami
*transport powietrzny (lotniczy), *lądowy(drogowy, kolejowy), *wodny(statki)
b) łączność i telekomunikacja – przesyłanie wiadomości w formie mówionej (telefony) i pisanej (poczta, fax, internet)
c) ubezpieczenia i reasekuracja- mienia, życia, ubezp. Emerytalne, transakcji, handlu, kredytów na wypadek ryzyka kursu walutowego
d) turystyka-hotelarsto( sieć ma swoje standarty np. Hilton, Szeraton) i gastronomia( sieci restauracji ale też np. McDonald, Burger King)
e) budownictwo- wielkie np. Budowa autostrad, tuneli, rurociągów, mostów
3. Przepływ kapitału(pieniędzy)- wymiana kapitałowa: zaciąganie pożyczek, kredytów, instrumenty udziałowe: zagraniczne inwestycje bezpośrednie-przepływ kapitału, żeby za te pieniądze w innym państwie zacząć działalność gospodarczą.
4.technologia i informacja naukowo- techniczna :
- licencje(na jakiś produkt)
-patent- np. Ktoś jest właścicielem praw autorskich i może te prawa autorskie sprzedawać
-know how (wiedzieć jak?)
ale także prowadzenie badań, doradztwo, szkolenia
5. siła robocza-pracownicy: wymiana robotników, siły roboczej, nie tylko ci którzy pracują fizycznie ale wszystkich którzy świadczą pracę, od najsłabszych do menagerów, naukowców, niezależnie od kwalifikacji
Podsumowując: jest coraz mniej ograniczeń w tym zakresie- w zakresie wymiany towarów, usług.Nie ma barier, to jest biznes, świat jest otwarty. Ale np. Siła robocza- państwa chronią swój wewnętrzny rynek pracy, człowiek to nie towar, to istota społeczna więc nie jest jej wszystko jedno, w tych migracjach ważna jest kwestia kultury, języka- europejczycy w japonii czują się zle bo to inna kultura , zle sie aklimatyzują, jest to uwarunkowane kulturowo. Z jednej strony mamy napływ obcych a z drugiej strony nie chcą wyjeżdżać bo tu czują się dobrze.
Typy uczestników MSG
1. gospodarki narodowe z instytucją państwa
2. korporacje transnarodowe( przedsiębiorstwa międzynarodowe)
3. grupy państw
Ad.1 uczestnikami są nie tylko suwerenne ale i niesuwerenne czyli terytoria zależne np Polska-Tajwan. Nie trzeba utrzymywać stosunków dyplomatycznych żeby utzymywać stosunki gospodarcze. Równośc państw naczelna zasada, że państwa są sobie suwerennie równe tzn. Że państwa są panami swojego terytorium. W stosunkach gospodarczych jest zasada głosów ważonych państwa nie mają równości głosów, jedni mogą więcej drudzy mniej np. USA 17% Polska 0,3%. Nie ma równości, każdy ma tyle na ile go stać. Jeżeli jest bogaty to jego rola jest większa na arenie międzynarodowej.
Ad.2 działają we wszystkich możliwych sferach- firmy produkcyjne, korporacje samochodowe np. Firmy budowalne, biura podróży, firmy handlowe- sieci sklepów (np. „Metro”:Real<gospodarcze>, Praktiker<budowalne>, Media Markt<techniczne>, Media Casch<hurtownie>.)
Korporacje są bardzo ważne w stosunkach gospodarczych, są wyspecjalizowane , i tylko do robienia pieniędzy, są mobilne w znaczeniu terytorialnym(bo państwo np nie może się przenieśc)
Przed Polską są 3 korporacje (Wal Mart Stores, Exxon Mobil, Royal Dutch Shell) które miały większy przychód niż Polski PKB.
Ad.3 grupy państw jako uczestnicy msg:
1.organizacje międzynarodowe (grupy formalne)
ze wzgledu na charakter członków:
*międzyrządowe- członkami są państwa(IMF)
*pozarządowe-członkami są osoby fizyczne (Klub Rzymski- skupia dziennikarzy, przemysłowców, naukowców)
ze względu na zasięg terytorialny
*powszechne (Bank Światowy, WTO)
*regionalne-skupia członków z danego regionu (EFTA, AfDP)
ze względu na tematyczny zakres działania
*ogólne (ONZ, WE)
*wyspecjalizowane- wybierają fragment którym się zajmują(UNIDO, OPEC)
2. grupy nieformalne- gdzie nie ma skłądek, biur, jest dżentelmeńskie porozumienie (G8, Grupa Australijska, Klub Paryski-klub wierzycieli)
3. ugrupowania integracyjne- celem ich nie jest współpraca ale integracja, te zwiazki są znacznie silniejsze, mogą byćorganizacjami i grupami nieformalnymi (CEFTA, NAFTA, AFTA)
Gospodarką światową nazywamy:
1. ogół uczestników międzynarodowych stosunków gospodarczych
lub
2. system trwałych powiązań ekonomicznych między uczestnikami tychże stosunków
dopiero od II poł. XIXw. Mówimy o takiej gospodarce. Powstały pierwsze organizacje międzynarodowe, korporacje transnarodowe, zaczęto podpisywać trwałe porozumienia.
Czynnik dynamiki:
- postęp naukowo techniczny..... konsekwencje: jesteśmy w stanie wytwarzać coraz więcej produktów, różnych dóbr, podaż jest zróżnicowana i nieograniczona, wybór jest większy za względu na technologię.
- rozwój transportu i komunikowania<jest szybszy, tańszy, krótszy>
A) podział GŚ wg kryt. Mechanizmu gospodarownia i własności środków wytwórczych:
1. Kapitalizm (zachód)- gospodarka wolonorynkowa, własność prywatna.
Rynek, ile co kosztuje, czy się opłaca czy nie, rynek ustala równowagę między podażem a popytem. Dominuje własność prywatna , większośc firm jest prywatna
2. Socjalizm(wschód)- gospodarka planowa, własność społeczna(państwowa).
Gospodarka planowa, plan decyduje ile będzie coś kosztowało, własność społeczna= w praktyce własność państwowa.
Podział po II wojnie św. wyczerpywał główne różnice między systemami, różnice są zasadnicze.
B) podział GŚ wg kryt. rozwoju gospodarczego i struktury gospodarki:
1. Północ- gospodarki wysoko rozwinięte (bogate- liczone na 1 mieszkańca a nie bogactwo liczone globalnie), postindustrialne= postprzemysłowe, nowoczesne, rolnictwo jest minimalnym obszarem działania . usługi--przemysł—rolnictwo
2. Południe- gospodarki słabo rozwinięte(biedne- niskie PKB na jednego mieszkańa, nie prowadzą badań naukowych, słaba technologia, drogi), rolicze, dominuje rolnictwo. Rolnictwo--przemysł--usługi
C) podział GŚ wg kryt. dostępu do nowoczesnych technologii (Sachs):
a) regiony technologicznych innowacji- prowadzone są badania i są rezultaty, są patenty, same wytwarzają technologie, Europa zach, USA, Australia, Japonia
b) regiony adaptacji zagranicznych technologii- sami badań nie prowadzą ale stać je na to, żeby wejść w posiadanie obcych technologii, kupują patenty, sprzedają produkty, Azja poł-wsch, Europa śr-wsch (Polska, Węgry)
c) regiony nie posiadające nowoczesnej technologii w żadnej postaci- obszary wyraźnie opuszczone, mają technologię kiedy jest już przestarzała, kiedy jest już coś nowego, cofnięcie się o kilkadziesiąt lat
D) podziła GŚ wg kryt. więzi geokulturowych( są cechy które nas łączą)-
a) zachodnioeuropejski (lub szerzej europejski)
b) region Azji poł-wsch
c) r. Latynoamerykański
d) bliskowschodni
e) afryki subsacharyjskiej
kwestia lichwy: w islamie nie wolno pożyczać na %, w chrześcijaństwie bogacenie się ejst podejrzane to nie jest cel, protestantyzm to coś wartościowego
Tendencje w rozwoju wspołczesnej gospodarce światowej:
1. globalizacja
2. regionalizacja (regionalna integracja gospodarcza)
3. ewolucja strukturalno- jakościowa wymiany międzynarodowej
4. wzrost znaczenia stosunków finansowych
5. zmiany w dynamice rozwoju gospodarek narodowych i regionów
6. instytucjonalizacja
ad.1 istota globalizacji w aspekcie ekonomicznym
1. postępująca internalizacja (umiędzynarodowienie) życia gospodarczego-etapy-
a)inter. produkcji(wytwarzanie dóbr)
b)inter. wymiany
c) inter. konsumpcji(spożycie)
2. narastanie współzależności między gospodarkami narodowymi
przykład internalizacji produkcji: ten sam produkt wytwarzany w wielu miejscach (Nestle) ponad 80%państw gdzie ma swoje fabryki, tak jest w prawie z każdym współczesnym produktem, nie ma potrzeby transportu bo są wytwarzane na miejscu
przykład inter. wymiany: trzeba produkować jak najwięcej, produkcja jest masowa, ważny jest rynek zbytu, mieć klientów, to zmusza do wymiany bo wszystkiego nie sprzedamy na miejscu ale np. za granicą ale też ważny jest import, sprowadzany zza granicy.
Przykład inter. konsumpcji: pojawienie się „marki” znaku towarowego, jak np. ubrania, kosmetyki, samochody, marka jest wszechobecna(coca-cola, nike, nokia)
Narastanie współzależnosci- państwa straciły możliwość samowystraczalności żeby funkcjonowało w samotności, bez współpracy z zagranicą nie da się żyć (teoretycznie tak ale w praktyce nie) kwestia żywności np. tam gdzie dużo produkują to sami tego nie zjedzą nie wyrzucą wiec oddają, współzależności są asymetryczne np. że my od was jesteśmy zależni w 20% ale wy od nas w 60%.
Globalizacja- kurczenie się świata, świat jako globalna wioska
Najbardziej zglobalizowane państwa świata 2005r.: 1. singapur[2], 2.irlandia[1], 3.szwajcaria[3], 4.USA[7], 5.holandia[4], 31.polska[31] []-pozycja z poprzedniego roku
Ważne są 4 aspekty: otwarcie ekonomii, społeczne, technologiczne, polityczne
Stosunek do globalizacji:
Człowiek z...
*Davos- zwolennik globalizacji, któs kto ją popiera, dla kogo jest to dobro
*Settle-antyglobalista,ten kto to krytykuje, uważa, że należy z niej zrezygnować, w 1999 miało miejsce posiedzenie WTO, 1-szy raz kiedy zwołali się przeciwnicy globalizacji
*Porto Alegre-alterglobalista, ani zwolennik a ni przeciwnik, należy robić tak, żeby było jak najwięcej pozytywów globalizacji. Porto Alegre- miasto w Brazylii gdzie organizowane są światowe szczyty społeczne(ekolodzy, zieloni, pacyfiści).
Ad3. spadek udziału surowców (rolnych i mineralnych) w handlu na rzecz wzrostu znaczenia obrotów artykułami wysokoprzetworzonymi; zmiana w zakresie najbardziej wartościowego czynnika produkcji:
Lata 60- czynnik ludzki( przemysł obuwniczy, szwaczka itp.)
Lata 70- kapitał (motoryzacja, przemysł chemiczny, maszynowy)
Lata 80- technologia(elektroniczne)
Lata 90- informacja( telekomunikacja, usługi typu media)
Wzrost znaczenia usług.
Ad.4
-zagraniczne inwestycje bezpośrednie i portfelowe, kredyty, pożyczki
- banki, giełdy walutowe, międzynarodowe, organizacje finansowe(np.IMF, BankŚwiatowy)
Ad5.
*centrum gś: Europaà wschodnie wybrzeżeàUSAàzach wybrzeże USAàazjatycka część regionu pacyfikuà USA
*utrata znaczenia przez Europę śr-wsc i Rosję
*głęboke peryferie gś: Afryka
na mniej głębokich: Ameryka łacińska
Ad6. instytucjonalizacja:
- normy i reżimy międzynarodowe- państwa się między sobą dogadują poprzez normy itd.
-oranizacje międzynarodowe czyli formalizacja poprzez tworzenie organizacji międzynarodowych
Wykład 2...ZAGRANICZNA POLITYKA EKONOMICZNA
Działalność państwa w dziedzinie jego stosunków ekonomicznych z zagranicą skierowana do innych uczestników stosunków międzynarodowych, skierowana na zewnątrz
Na czym polega? Co to znaczy?
-Państwa nie uczestniczą bezpośrednio tylko firmy to robią, siła robocza, państwo nie prowadzi działań bezpośrednio
- kształtowanie za pomocą środków(bezpośrednich, pośrednich) i
pożądanych: warunków, kierunków, wielkości, struktury obrotów gospodarczych z zagranicą.
· z kim utrzymujemy kontakty?
· Ile wysyłamy a ile przyjmujemy?
· Co wysyłamy a co przyjmujemy?
...
cezarfirst