Organizacja i zarządzanie.doc

6

Prof. dr hab. Elżbieta Barbara Zybert „Organizacja i zarządzanie bibliotekami”.

1.     PODSTAWOWE KIERUNKI W ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIU.

1.       Nurt naukowy – z końca XIX i początku XX wieku.

a.       Szkoła naukowego zarządzania.

F.W. Taylor

Podstawowe czynniki wpływające na małą wydajność pracy:

a.       Wadliwy system wynagrodzenia

b.      Złe wykorzystanie energii

c.       Brak zgodności predyspozycji do wymagań pracy

Naukowe zarządzanie według Taylora:

·         w sposób naukowy (czyli opierający się na doświadczeniu i badaniach) należy dobierać pracowników oraz ich szkolić,

·         współpraca z robotnikami i zapewnienie by praca była wykonywana zgodnie z zasadami naukowymi,

·         właściwy podział odpowiedzialności i pracy między pracowników, kierowników,

·         stosowanie metod naukowych.

Taylor postrzegał pracę, która ma być wykonana w sposób całościowy:

normy reguły +  maszyny + czynnik ludzki

·         instrumentalne traktowanie pracowników (pracownik wkomponowany w pracę, aby w razie czego można go było wymienić)

·         na poziomie wykonawczym (robole) są motywowani tylko ekonomicznie (wyższa płaca = lepsza praca)

·         należy osiągnąć duży efekt przy minimalizacji marnotrawstwa

SYSTEM TEYLORA:

1.       badanie i precyzyjne ustalanie sposobu wykonywania oraz czasu trwania każdej najdrobniejszej czynności

2.       upowszechnienie wśród robotników wzorcowych sposobów wykonania

3.       nagrodzenie tych, którzy je stosują

4.       prowadzenie podziału pracy kierowniczej

·         jakość wyprodukowanych elementów nie była przedmiotem troski tylko ilość

·         Taylor dążył do efektywności zwracając szczególną uwagę na czas zupełnie nie licząc się z pracownikiem – człowiekiem i jego odczuciami i potrzebami

·         teoria Taylora została przeniesiona do oświaty, gdzie osiąganie efektów egzekwowano strachem.

E.L. Gilberht – małżeństwo

·         ważny jest czas jak u Taylora, ale też ruch, który jest elementem wykonywanej pracy.

Robotnicy wykonują dwa rodzaje czynności:

1.       potrzebne

2.       zbędne, które wydłużają czas pracy

·         określili oni elementarne czynności potrzebne do wykonania czegoś zwane THERBLIGI, było ich 17.

·         Wywieszone w widocznym dla robotników miejscu miały oszczędzić wydawania robotnikom poleceń

·         Robotnik wykonuje dwa rodzaje ruchów, które powodują dwa rodzaje zmęczenia:

a.       Nieuniknione – będące wynikiem potrzebnych ruchów

b.      Zbędne – od wykonywania zbędnych ruchów, zmęczenie to zmniejszało efektywność pracy. Jest ono wynikiem nieodpowiednich warunków pracy (ubranie ochronne, oświetlenie).

·         Zwracali oni uwagę na potrzeby pracownika, jednak nie po to aby go uszczęśliwić a po to aby zwiększyć efektywność.

HENRY GANTT

·         Zmodyfikował on system stworzony przez Taylora.

·         Opracował plan dzienny

·         Zaproponował system bonusowy, premiowy

·         Ustalił normy pracy

Norma wykonawcza = nagroda

·         System ten stosowano do jednostki, ale też do grupy (jak wszyscy w danym zespole wykonali normę to nagrodę otrzymywał też brygadzista) – „przodownicy pracy”

·         Opracował TEORIĘ GANTA – ilość pracy w określonym czasie, dało to początek myśli nad czasem pracy i planowaniem go.

[Jest kilka metod planowania, organizacji metod pracy:

v      Metoda ABC

·         Oszacowanie wartości zadań(które możemy wykonywać w określonym czasie)

·         Przypisanie zadań do grup ABC

·         Przeznaczenie odpowiedniej ilości czasu

A (zadanie pilne) – przynajmniej 10-15% - w tej grupie mogą się znaleźć tylko priorytetowe zadania

B (zadanie w drugiej kolejności) – 20%

C (zadanie w trzeciej kolejności) – 65%

v      Zasada Pareto 20:80

·         Ok. 20% wszystkich czynności decyduje o 80% efektów pracy

·         80% wszystkich czynności decyduje o 20% efektów pracy

·         Wskazaniem jest skupić się na najważniejszych 20% działań i dzięki temu uzyskać 80% ich skuteczności

·         Niewykonanie spraw drugorzędnych obniży sukces o 20%, zaś zaniedbanie czynności pierwszorzędnych obniży sukces o 80%.

v      Metoda Seiwerta (Zejwerta)

·         Jeśli mamy niepowodzenia w efektywnym wykorzystywaniu czasu pracy to znaczy, że go nie planujemy

·         Należy ustalić rezerwy czasowe, np. w systemie 60-20-20

Ok. 60% - czas na zadania zaplanowane

20% - zadania spontaniczne

20% - sprawy nieprzewidziane np. problemy techniczne]

b.      Szkoła klasyczna

·         Głównym przedstawicielem był HENRY FAYOL.

·         Skupiona na kadrze kierowniczej

·         ZAŁOŻENIA SZKOŁY KLASYCZNEJ:

1.       Podział pracy – wyróżnić czynności operacyjne od czynności zarządzających.

2.       Autorytet – rozpatrywany w dwóch aspektach:

a.       Tradycyjny:

·         Osobisty – wynikający z wiedzy i doświadczenia

·         Formalny – wynikający ze stanowiska i uprawniający do wydawania poleceń.

Formalny powinien się pokrywać z osobistym, bo sam autorytet formalny nie spowoduje respektowania poleceń.

b.      Odpowiedzialność powiązana z władzą

·         Gdy ktoś jest odpowiedzialny musi mieć władzę by egzekwować to co zleca

3.       Dyscyplina – posłuszeństwo, pilność pracownika

4.       Jedność rozkazodawstwa – pracownik powinien otrzymywać jednoznaczne polecenia (przełożeni hierarchiczni i funkcjonalni)

5.       Jedność kierownictwa – optymalne struktury liniowe: 1 stanowisko podlega 1 stanowisku nadrzędnemu

6.       Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu – ludzie łączą się w organizacje bo sami nie są w stanie realizować zadań, dlatego dobro ogółu zawsze będzie powyżej dobra jednostki.

7.       Wynagrodzenie – jest motywatorem, musi być satysfakcjonujące dla pracodawcy i pracownika. Powinno być ono uczciwe acz nie wygórowane (skupiał się tutaj Fayol na kierownikach)

8.       Centralizacja – wszystkie działania ograniczające rolę szeregowego pracownika, skupienie władzy na górze struktury organizacyjnej ( za nią opowiadał się Fayol)

Decentralizacja – rozszerzenie uprawnień niższych szczebli.

9.       Hierarchia – hierarchiczna droga służbowa załatwiania różnych spraw. Szeregowy pracownik nie idzie do kierownika tylko brygadzisty itd.

· Fayol twierdził, że to metoda optymalna, ale wydłużała ona realizację powierzonych zadań, dlatego stworzył on pomost (kładkę) Fayola: Pracownik X z poziomu A może bezpośrednio kontaktować się z X z pionu B, wtedy gdy bezpośredni przełożony oddelegował swoje uprawnienia temu pracownikowi i jest on na bieżąco informowany o ustaleniach między tymi pracownikami X i X i między X i X nie dochodzi do konfliktów.

10. Ład – wszystko i wszyscy muszą mieć swoje miejsce

11. Ludzkie traktowanie pracownika

12. Stabilizacja personelu – pracownicy są zatrudniani na dłużej co       zapewnia doświadczenie, poczucie bezpieczeństwa

13. Inicjatywa – pracownik uczestniczy w procesie planowania, motywuje się personel aby wychodził z inicjatywą.

14. Zgranie personelu (harmonia) – ta zasada ma zintegrować pracowników zespołu i wzmóc identyfikację z daną firmą.

c.       Szkoła naukowego administrowania

2.       Nurt stosunków międzyludzkich

Przedmiotem zarządzania jest proces generowania usług, produktów, realizowany przez pewnych ludzi. I to ludzie są najważniejsi.

a.       Szkoła behawioralna

·                     Skupia uwagę na zachowaniach i potrzebach jednostek, aspiracjach, motywacjach i zachowaniach całej organizacji; integracji ludzi w miejscu pracy, charakterystyczne dla tej szkoły jest rozpoznawanie tych potrzeb

ELTON MAYO

·                     W każdej organizacji formalnej są grupy nieformalne. Jeśli będą one w opozycji do władzy/kierownictwa to produkcja nie wyjdzie ponad normę, dobry kierownik potrafi takie grupy wykorzystać

·                     Pracownicy są bardziej zmotywowani przez uznanie społeczne niż bodźce ekonomiczne

·                     Pracownicy na starania kierownictwa, które służą poprawie warunków pracy

·                     Pracownicy muszą czuć się potrzebni.

Szkoła behawioralna zastąpiła koncepcje człowieka (pracownika) materialnego człowiekiem (pracownikiem) społecznym.

b.      Szkoła samorealizacji

·         Umożliwia pracownikom partycypowanie w procesach decyzyjnych

·         Rozwijanie demokracji

·         Tworzenie grup społecznych

CHESTER BERNARD

·         Cele organizacji i cele jednostkowe powinny być w stanie równowagi (pracownik daje coś z siebie i w zamian jest zauważany i doceniany)

·         Strefa obojętności pracownika – każda organizacja jest w stanie funkcjonować przez jakiś czas wówczas gdy przełożony umie określić sferę obojętności pracownika.

Strefa obojętności pracownika – wszelkie działania, decyzje, które przełożony przekazuje pracownikowi a on wykonuje je bez buntu i żadnych wątpliwości. Im jest ta strefa większa tym łatwiej kierować pracownikiem.

Reasumując nurt stosunków międzyludzkich:

v      Człowiek w warunkach pracy nie może być motywowany tylko ekonomicznie. Bardzo ważny jest czynnik społeczny

v      Należy uwzględnić grupy nieformalne

v      Równowaga między celami jednostki i celami organizacji

v      Należy dążyć do pokrycia autorytetu osobistego z formalnym, wtedy ta strefa obojętności pracownika będzie bardzo szeroka.

3.       Szkoła ilościowa

·         szkoła teorii decyzji

·         wykorzystuje w zarządzaniu metodologię nauk ścisłych

·         Dla potrzeb tego zarządzania:

a.       Tworzy się zespoły specjalistów z różnych dziedzin

b.      Zespół buduje modele matematyczne (algorytmy)

...