Wykład 1
Temat: Wybrane mechanizmy odporności naturalnej
Rozpoznawanie patogenu
Naturalny układ odpornościowy rozpoznaje struktury posiadane lub wytwarzane wyłącznie przez patogenny nazwane w skrócie PAMP (podobieństwo cząsteczek związanych z patogenem).
Odporność wrodzona, naturalna rozpoznanie przez podobieństwo:
- wszystkie organizmy wielokomórkowe są w stanie rozpoznawać patogenny
- pomimo ich ogromnej różnorodności patogeny cechują się zawartością bardzo konserwatywnych cząstek nazywanych PAMP
- Komórki gospodarza nie dzielą wspólnych cząstek z patogenem
- PAMPs są rozpoznawane przez receptory odporności wrodzonej nazywane PRMs/PRRs
Odporność wrodzona vs nabyta
Odporność wrodzona Odporność nabyta
- patogenny rozpoznawane przez - patogen rozpoznawany przez receptor
receptory kodowane w genomie: tworzony w odpowiedzi na antygen: BCR
PRR i TCR receptory
- receptory maja szerokie powinowadztwo - receptory maja wąską swoistość tzn.
do antygenów czyli rozpoznaja wiele struktur rozpoznają swoisty epitop antygenu
nazywanych PAMPs
- odporność natychmiastowa - odporność powolna (3-5dni) z powodu konieczności proliferacji swoistego klonu
- pamięć wcześniejszego kontaktu
Elementy nieswoistej (wrodzonej) odporności
Bariery anatomiczne: skóra, śluzówki, ruch perystaltyczny jelit, ruch rzęsków w drogach oddechowych
Czynniki rozpuszczalne wydzielane przez ustrój:
- Trnsferyna i laktoferyna pozbawiają mikroorganizmy jonów żelaza
- Interferon hamuje replikację wirusów w komórkach i aktywuje komórki niszczące patogen
- Lizozym w surowicy, we łzach, niszczy ściany komórek bakteryjnych
- Fibronektyna pokrywa (opsonizuje) bakterie i nasila ich fagocytozę
- Kolektyny głównie MBL opsonizują, nasilają fagocytozę i zabijanie wewnątrzkomórkowe
- Dopełniacz składowe aktywowanego dopełniacza powodują destrukcję bezpośrednio lub poprzez wspomaganie fagocytozy
- Białka ostrej fazy (CRP) współdziałają z dopełniaczem w zwalczaniu bakterii
- TNF-alfa hamuje replikację wirusów i aktywuje fagocytozę.
Komórki odpowiedzi nieswoistej:
- Neutrofile, jednojądrzaste fagocyty (monocyty we krwi, makrofagi w tkankach, komórki mikrogleju w mózgu, komórki Kupffera w wątrobie) komórki dendrytyczne
- Komórki NK, niszczą komórki zakażone wirusem i nowotworowe
- Limfocyty T gamma delta ( w nabłonku) – bez MHC niszczą komórki uszkodzone
Wszystkie elementy odpowiedzi nieswoistej podlegają regulacji przez produkty komórek odpowiedzi immunologicznej: interferony, interleukiny, przeciwciała.
Komórki NK i LAK
Komórki NK:
- duże ziarniste limfocyty (LGL)- CD2+, IL-2Rβ+, CD16+ (FcRγIII), CD3-
- stymulowane przez IFN-alfa, beta, Il-12, IL-15
- wydzielają IFN-γ, TNF-α
- zabijają komórki zakażone wirusem, wewnątrzkomórkową bakterią, komórki tracące cząsteczki MHC I klasy
Właściwości komórek NK:
- aktywność regulowana przez receptory aktywujące i zabijające kodowane w grupie genów NKC
- mechanizm zabijania
- podobny do CTL
- uwalnianie ziarnistości
- perforyny
- cytotoksyczność konstruktywna
Cytotoksyczne limfocyty T i komórki NK:
CTL NK
- antygenowo swoista - nieswoista
- ograniczona przez MHC - nie ograniczona przez MHC
- wymaga uprzedniego - nie wymaga uprzedniego kontaktu (odpowiedz szybka – godziny)
kontaktu (kilka dni do uzyskania
odpowiedzi)
- Pamięć immunologiczna - brak pamięci
Molekuły adhezyjne komórek NK:
CD11a/CD18 – 95% dla ICAM
Cd11b/CD18 – 95% dla ICAM, C3b, RDG
CD11c/CD18 – 85% dla ICAM, RDG
VLA 4,5 – 85-95% dla fibronektyny, VCAM, RDG
VLA 6 -40% dla lamininy
bombelspec