Opracowanie_-_filozofia.pdf

(469 KB) Pobierz
7
7. Wielcy racjonaliści: Kartezjusz, Spinoza, Leibniz. Racjonalistyczna teoria wiedzy. Problem relacji umysł i ciało.
Wolna wola i determinizm.
1. Racjonalizm:
Charakterystyka:
• Okres: XVII w.
• Pozorna równowaga spowodowana rewolucyjną epoką poprzednią (renesans). Ludzie rozpoczynają pracę nad systematyzacją
nowych poglądów i zdobyczy, pragną powrotu do porządku i stałości.
• Wpływy scholastyki i katolicyzmu
Cechy racjonalizmu:
• Wiara w możność zdobycia absolutnej prawdy przez rozum
• W filozofii przyrody- grunt nauki nowoczesnej
• Na pierwszym planie zagadnienie Boga
• Językiem głównie łacina
W tym okresie racjonalizm nie rozwija się w Anglii i Szkocji
Przedstawiciele:
• Kartezjusz
• Spinowa
• Leibniz
2. Kartezjusz:
• Rene Descortes (1596 – 1650)
• Urodzony i wychowany w atmosferze powierzchownego synkretyzmu późnoscholastycznego we Francji
• Spędził kilka lat na wojnie, następnie poświęcił się studium filozofii w ukryciu (Holandia)
• Zaproszony przez królową szwedzką Krystynę do Sztokholmu, tam też zmarł w 1650r.
• Wybitny matematyk i przyrodnik.
• Gorliwy katolik (po odkryciu swojego Cogito ślubował pielgrzymkę do Loretto) i usiłował stworzyć zgodną ze swoją filozofią
teologię
• Dzieła:
Discours de la methode
Meditationes de prima philosopia
Principia philosophiae
Piękny, jasny jężyk, programowa dążność do precyzji.
• Filozofia Kartezjusza :
a) idealizm typu platońskiego
b) teizm
c) skrajny spirytualizm
d) mechanistyczny pogląd na przyrodę
e) krytyczna teoria poznania
f) próba wątpienia o wszystkim, zburzenia dawnego porządku filozoficznego, próba budowy nowego.
• „ Cogito, ergo sum” – odkryte 10 XI 1619r. na postoju w Neuberg nad Dunajem w kampanii przeciw Czechom
a) możemy wątpić we wszystko, ale nie możemy wątpić, że myślimy, a więc istniejemy
b) powód pewności tego twierdzenia jest oczywisty, więc jest ono kryterium prawdy.
• Bóg- Kartezjusz stwierdza, że posiada jasne pojęcie nieskończonego Boga- to pojęcie musi mieć przyczynę nieskończoną, a więc
Bóg istnieje.
• Swiat – Kartezjusz rozróżnia w świecie :
a) substancję myślącą (ducha)- jej istotą jest myślenie ; myśli, ale nie zajmuje miejsca w przestrzeni
b) substancję rozciągłą (materię) – rozciąga się w przestrzeni, ale nie myśli
Rozwój świata należy pojmować czysto mechaniczie (bez celów) . Świat jest wielką maszyną (atomizm) maszynami są także
zwierzęta i ludzie.
• Umysł- ciało . Dusza siedzi w pewnej określnej części mózgu (glandula pinealis) i poruszając ją zamyka i otwiera otworki,
którymi przechodzą prądy subtelnej materii (esprits animaux), wprawiając w ruch ciało. Uczucia, wyobrażenie itd. Należą do
ciała i są pojęte jako ruchy w maszynie- ciele Skrajność dualizmu platońskiego.. Znaczenie szyszynki- jej ciało tak delikatne, by
odczuć poruszanie myśli.
• racjonalizm:
a) Rozum jest miarą poznania: pewne jest to, co uzna za jasne i wyraźne,
b) Wrażenia zmysłowe są przydatne do życia, ale nie do poznania. Sygnalizują, co jest dla człowieka odpowiednie, a co
szkodliwe. Nie wskazują mu prawdy;
c) Jeśli traktujemy wrażenie jako źródło poznania, postępujemy wbrew naturze
d) Nie jest prawdą, że zmysły stanowią początek poznania, do którego rozum nawiązuje
e) Wrażenia zmysłowe są jedynie sposobnością do uświadamiania sobie przez rozum własnych wrodzonych idei.
• Filozofia Spinozy :
a) Neoplatonizm
b) Mistyczna intuicja
3. Spinoza
• Baruch Spinoza (1632- 1677)
• Żyd hiszpański, urodził się w Amsterdamie
• Wyrósł szybko ponad ciasną religijność otoczenia
• Wyklęty, życie spędził w półnędzy, samotnie, utrzymywał się ze szlifowania szkła
• Ostatecznie umarł na suchoty.
c) Pozalogiczne pojęcie Boga (jak u Platona)
d) Panteista
e) W teorii poznania i metodzie- wiara w moc rozumu ; teoria poznania zajmuje go znacznie mniej niż Kartezjusza.
• Bóg
a) istnieje tylko jedna substancja, tj. Rzecz niewymagająca żadnej innej rzeczy do istnienia- przyroda ; jest ona identyczna z
przyrodą i Bogiem. Bóg, czyli przyroda. Przez ten panteizm miał być przezwyciężony dualizm Boga i świata (Kartezjusz).
Nieskończona i wieczna Istota przejawia się nam w postaci tzw., modi, którymi są wszelkie zjawiska. Możemy ją
obserwować od wewnątrz (modi myślenia) lub od zewnątrz (modi rozciągłości i ruchu).
b) Bóg, względnie przyroda pojmowana z dwóch stron :
Jako natura naturata- wówczas jest ona zmiennym światem
Natura naturans – niezmienna Jedność.
c) Bóg nie jest osobą, choć przysługuje mu nieskończona myśl, a także nieskończona miłość, którą on miłuje sam sibie, oraz
działalność, którą, jako natura naturans działa w natura naturata.
• Swiat
a) natura naturata jest jednym olbrzmymim (niskończonym) zbiorem jednakowych istot
b) materia jest niezniszczalna, podobnie niezniszczalna jest energia ruchu do którego sprowadza się wszelkie zjawisko.
c) Rozwojem świata rządzi niezmienne deterministyczne prawo przyrodnicze, będące przejawem Boga, wolność jest fikcją.
Fikcją jest także indywidualność : jednostka jest tylko zlepkiem elementów materialno- psychicznych, które łączą się w
jednostki pierwszego, drugiego, trzeciego i n-tego rzędu.
d) Człowiek nie stanowi wyjątku w świecie
e) ciało- dusza : są tym samym tylko widzianym z różnej strony : człowiek jest od wewnątrz myślą, od zewnątrz ciałem.
Ppsychika jest tylko wewnętrzną stroną materii : nie ma duszy ludzkiej, są tylko zjawiska psychiczne, które
zgodnie z prawami psychologii, łączą się, dzielą, przebiegają i giną, tak jak zjawiska materialne.
f) Spinoza jest pierwszym psychologiem, który zastosował do duszy ludzkiej pojęcie prawa przyrodniczego.
• Etyka :
a) z punktu widzenia Boga nie ma różnicy między dobrem a złem i wszelkie wartościowanie jest niemożliwe
b) ze stanowiska naturae naturatae etyka jest możliwa, mianowicie, im coś jest pełniejszym bytem, tym jest lepsze, bo tym
więcej jest w nim Boga.
c) Ponieważ nie możemy się rozwinąć sami, konieczne jest życie społeczne, im człowiek będzie mocniejszy, tym mocniejsze
będzie społeczeństwo.
d) Spinoza kładie nacisk na rolę poznia w etyce : im poznanie głębsze, tym człowiek lepszy ; intelekt daje nam poznanie
jedynej prawdziwej rzeczywistości, Boga, a z tego poznania wynika jego miłość intelektualna, będąca miłością samego
Boga do siebie.
• Filozofia religii :
a) Teoria Boga i etyki jest pozytywną filozofią religii Spinozy, który uczy mistycznego zjednoczenia z Bogiem- Przyrodą
poprzez miłość.
b) Człowiek ma zapewnioną nieśmiertelność w ten sposób, że w Bogu pozostaje wieczna idea każdego człowieka
c) Bóg nie działa i nie może działać na świat w sposób inny niż poprzez prawa przyrodnicze.
d) Spinoza kładzie wielki nacisk na wolność religijną : rząd ma prawo zakazywać czynów, ale nie kierować myślą człowieka
e) Najwyższe dobro widział w poznaniu: poznanie Boga wzbudza doń miłość (Amor Dei intellectualis) i prowadzi do
mistycznego połączenia z nim; jest to największe szczęście dostępne człowiekowi.
• determinizm :
a) Własności świata wywodzą się z natury Boga wedle praw logicznych
b) Świat podlega tym samym prawom logicznym, którym podlegają idee abstrakcyjne; przez tą koncepcję miał zostać
przezwyciężony dualizm świata idealnego i realnego
c) Cokolwiek się dzieje, jest konieczne, bo poddane wiecznym prawom. Nie ma w świecie przypadku ani wolności
d) Przyroda jest zmechanizowana
e) Człowiek, jego czyny, dzieła, społeczeństwo, państwo, kultura- są wytworem mechanicznie rozwijającej się przyrody
f) Spinoza uznawał powszechny determinizm, przez który miał zostać przezwyciężony dualizm wolności i mechanizmu
4. Leibniz :
• Gotfried Wilhelm Leibniz (1646 – 1716)
• Pochodzenie czeskie, kultura francuska ( dzieło Monadologie, i inne pisane po francusku).
• Poglądy :
a) Stanowisko sprzeczne ze spinozyzmem, różniące się wielce od kartezjanizmu
b) Należy raczej do „linii arystotelesowskiej”
c) Skrajny pluralista, broni teologii i monoteizmu
d) Filozof dynamizmu, tj. uważa siłę za istotę rzeczy
e) Podobieństwo do filozofii perypatetyckiej
• Odkrywca rachunku różniczkowego, tj. teorii nieskończenie małych wielkości
a) Twierdzi, że rzeczywistość jest nie jednością, ale wielością, gdyż całość musi się składać z części i w analizie trzeba
dojść do części najmniejszych (monady)
b) Monady są znikomo małe, niewidoczne, ich istotą jest nie rozciągłość jak uważał Kartezjusz, ale coś jakościowego; bo musi
coś już być, zanim stanie się rozciągłe.
c) Leibniz w monadzi widzi od zewnątrz rozciągłość, od wewnątrz myśl, dokładniej psychikę:
d) Ciało i dusza to dwie strony tej samej rzeczy
Wszystko ma duszę. Na zewnątrz działanie rzeczy wygląda mechanistycznie, ale od wewnątrz widziane jest ono
teologicznie, w każdej rzeczy jest dążenie do celu. To dążenie stanowi istotę monad.
e) Leibniz odróżnia za Arystotelesem materię pierwszą, która stanowi pasywność (inercja), połączoną z „entelechią”
(psychiką), oraz materię wtórą, powstałą z dodania rozciągłości do pierwszej, abstrakcyjnej materii
• Świat:
a) Jest wielkim zespołem dynamicznym, urządzonym tak, że między jedną monadą, a drugą istnieją nieskończenie małe
odstępy, tak, że świat ten jest „pełny”, stanowi kontinuum: nie ma dwóch monad równych.
b) Monady nie mogą działać na siebie. Zarazem każda monada jest potencjalnie całym światem. Lusterko, w którym odbijają
się inne monady, lecz razem stanowią razem harmonijną całość (teoria „z góry ustanowionej harmonii”)
c) Psychika (perception) występuje w każdej monadzie, jest nieświadoma;
U wyższych ( zwierzęta) – apercepcja- zjawiska psychiczne zostają ześrodkowane koło podmiotu , jaźni
U człowieka- samoświadomość
d) W każdej rzeczy mamy zespół monad, z których najwyższa monada to dusza zespołu.
e) Monada jest nieśmiertelna, podlega procesowi ewolucji i inwolucji (śmierć) (utrata świadomości); dusza ludzka nie może
ulec zupełnej inwolucji i zawsze zachowa świadomość
• Bóg:
a) Jest najwyższą z monad (monadą monad)
b) Jest czystym aktem (Arystoteles)
c) Istnienie Boga udowadniane na sposób anzelmiański, wysuwając prawo wystarczających racji,
d) Świat został stworzony przez Boga tak, że nie może być lepszym światem.
• Etyka:
a) Celem człowieka jest szczęście, które daje tylko pełnia działania ( Arystoteles), przy czym wymagana jest harmonia i
mądrość,
b) Człowiek z natury jest zwierzęciem społecznym (Arystoteles)
c) Główną cnotą jest sprawiedliwość
d) Celem prawa i moralności jest zbiorowe dobro.
• Leibniz w przeciwieństwie do Spinozy był wierzącym chrześcijaninem. Przez całe życie chciał pogodzić protestantyzm z
katolicyzmem. Katolicyzmem jego filozofii religii świat pojęty jako społeczeństwo Boże (civitas Dei), w którym w pełni
przejawia się podstawowa cecha świata: doskonała harmonia i dobro (skrajny optymizm).
8. Nowy empiryzm: Locke, Berkeley, Hume. Empirystyczna teoria wiedzy.
1. Emipiryzm
Charakterystyka:
• Rozwija się w Wielkiej Brytanii w drugiej połowie XVII w i w XVIII wieku
• Filozofia zupełnie odmienna niż kontynentalny racjonalizm
• Cechy:
a) nominalizm ochamistyczny
b) zajmowanie się samym procesem poznania znacznie bardziej niż jego treścią
c) starają się zbadać, jak powstają nasze „idee”
d) skrajny sensualizm (uznaje tylko poznanie zmysłowe)
e) antyideizm (podobnie jak Kocham i jego szkoła)
f) skłonność do sceptycyzmu (przejawiający się w pełni u Hume’a).
2. John Lock (1632- 1704)
• Zbieg, prześladowany za przekonania polityczne
• Uszedł do Holandii, gdzie powstało jego główne dzieło: Essay Concerning Human Understandng
• Później pełnił funkcje dyplomatyczne i administracyjne
• Jeden z inicjatorów aktu tolerancyjnego, z którego na jego wniosek wykluczono ateistów i katolików
• Poglądy:
) Zwalcza teorię idei wrodzonych (w rodzaju idei Boga u Kartezjusza)
) Wszystkie nasze idee pochodzą z doświadczenia. Można to stwierdzić poprzez obserwację dzieci i dzikich.
) Umysł nasz jest na początku jak „niezapisana tablica” – tabula rasa (św. Tomasz)
) Wszelkie poznanie ma źródło w podniecie pochodzącej bądź z zewnątrz, bądź z wewnątrz duszy
) Jakości wtóre (secondary qualities) są często podmiotowe, natomiast pierwsze (primary) są przedmiotowe
) Nasz umysł tworzy tylko „idee relacji między ideami”, za pomocą, których kombinujemy różne idee nabyte w doświadczeniu
tworząc nowe np. idee czasu i przestrzeni
* Szczególną trudność sprawia idea substancji, pojętej przez Locke’a jako coś, co znajduje się pod cechami, a samo jest
niepoznawalne
) Idee pierwotne nie są podobne do rzeczy, ale im odpowiadają, natomiast idee pochodne (powstałe przez kombinację
pierwotnych) mogą być dowolnie tworzone (centaur)
* Możemy również poznawać przez dowodzenie, czyli uświadamiając sobie związek idei. Tą drogą dowodzi się istnienie Boga.
• Państwo:
a) powstaje przez dobrowolną umowę, nie jest bytem naturalnym;
b) jego istotą jest twierdzenie, że wola większości ma być prawem
c) w społeczeństwie najwyższa władza należy do ludu, który nie może się jej zrzec (w pewnych wypadkach dopuszczalna jest
rewolucja- apelacja do nieba
) Locke był gorącym obrońcą wolności prasy i religijnej (wyjąwszy katolików i ateistów)
) Wywarł ogromny wpływ na Monteskiusza, Rousseu i in. głownie przez swoją teorię polityki i (racjonalistyczną)
filozofię religii, w której głosił, że rozum powinien kontrolować wiarę.
• empiryczna teoria wiedzy:
) wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia,
) umysł jest niezapisaną tablicą, którą zapisuje doświadczenie,
) przyjął za hasło arystotelowsko- tomistyczną maksymę: Nie ma w umyśle, czego nie było przedtem w zmyśle
(Nihil est In intellectu, quo non fuerit antea in sensu),
) tyle wiemy, ile doświadczamy
3. Georgie Berkeley (1684- 1753)
• Biskup anglikański w Irlandii
• był pod pewnymi względami kontynuatorem Locke’a
• pierwszy radykalny idealista teoriopoznawczy
• dzieła:
) New Theory of Vision – dowodzi, że nie ma powodu rozróżniać pomiędzy pierwszymi i wtorymi jakościami,
bowiem wszystkie są tworem umysłu
) Principis od Knowledge
) Dialogues between Hylas and Philonous
• zaprzeczenie istnienia świata pozapodmiotowego:
* esse est percipi- być, znaczy być poznanym, tj. rzecz istnieje tylko w poznaniu i tylko jako „idea”, a więc tylko
tak długo jak jest poznana.
* idea jest wyobrażeniem, idee ogólne są niejako przedstawicielkami klasy – skrajny nominalizm,
* - idee rzeczywistości są od nas niezależne, wlewa je do naszego umysłu Bóg, który jest podobnym do naszego,
nieskończonym umysłem
- idee podmiotowe zależą od naszej woli
* poza umysłem Boga i umysłami innych ludzi, reszta jest fikcją tzn. istnieje w umyśle jako idea
* nie ma przestrzeni
* akt poznania (w odróżnieniu od idei) jest aktem woli
• Berkeley odegrał wielką rolę w dziejach filozofii poprzez swoją teorię i jego stanowisko (wyjąwszy teorię Boga) jest do dziś
bronione przez idealistów subiektywnych.
• empiryczna teoria wiedzy:
) u Berkeleya empiryzm przyjął postać radykalną
) rozum jest istotnie właściwy człowiekowi, ale ma za przedmiot wyłącznie sprawy duchowe,
) dla poznania ciał jedynym źródłem są zmysły,
) jeśli chodzi o ciała wiedzieć i postrzegać to, to samo,
) istnieje tylko to, czego doświadczamy.
4. David Hume (1711-1776)
• urodzony w południowej Szkocji, jako syn dziedzica
• w ciągu życia zajmował się handlem i dyplomacją (ambasador w Paryżu), napisał historię Anglii, jednak głównie filozofią
• w polityce- stanowisko konserwatywny
• dzieła:
) Treatise of Human Nature – wykład systemu
) Inquiry Concerning Human Understanding – skrót wykładu systemu
) Natural History of Religion
) Dialogues on Natural Religion
• filozofia Hume’a
) wszystkie idee pochodzą z doświadczenia (tak jak u Locke’a i Berkeleya)
* zakłada, że istnieje tylko poznanie zmysłowe.
* W wypadku zarówno przyczynowości, jak i substancji ulegamy złudzeniu.
* Wszystko co wiemy, wiemy z doświadczenia (zmysłów). Zatem przyczynowość nie istnieje.
* Nie ma także substancji (rzeczy), są tylko jakości: barwa, wymiary itd.
* Jaźń także nie istnieje, istnieją tylko skojarzone zjawiska psychiczne.
* Musimy używać stale zasady przyczynowości, ale nie jest ona oczywista, a także nie jest oparta na
doświadczeniu.
) odrzuca poznanie rozumowe (rozum- instynkt)
) wola wynika z uczucia
) poza dane zmysłowe wychodzi tylko wyobraźnia
) moralne uczucie – dążące ku czemuś dobremu (dla działającego lub innego), czyn nie ma związku z rozumem i
rozumowaniem
• filozofia religii:
) przedstawiona jest w formie dialogu, więc nie wiadomo, kto reprezentuje jego punkt widzenia.
) podsumowując zawikłane teorie pana Hume’a na temat religii: w gruncie rzeczy nie ma różnicy między teistami i ateistami,
bo pierwsi przyznają, że trudno zrozumieć, czym Bóg jest, a drudzy, że Absolut ma pewne podobieństwo z człowiekiem.
• empiryczna teoria wiedzy:
) utrzymywał, że jedynym źródłem poznania są wrażenia (impresje), na których podstawie powstają w umyśle ludzkim idee,
) idee występują w określonym porządku i we wzajemnych związkach asocjacyjnych.
5. Filozofia scholastyczna i filozofia renesansu. Początki nowoczesnej nauki. Nowa wizja nauki- nowa wizja
świata.
1. Scholastyka:
• okres w rozwoju filozofii średniowiecznej (IX–XV w.) obejmujący różnorodne kierunki filozoficzne. Ich wspólną cechą było:
) podejmowanie problemu zgodności prawd wiary chrześcijańskiej z rozumem naturalnym
) przyjęcie określonej metody badań i wykładu (tzw. metody scholastycznej):
* przyjęta w scholastyce metoda nauk. (zastosowana w pełni przez P. Abelarda) polegała na konfrontowaniu
danych objawienia (Pismo Święte i Tradycja) oraz komentujących je autorytetów patrystycznych (gł. św.
Augustyna) z rozumowaniem logicznym lub metafizycznym oraz akceptowanymi autorytetami starożytności
pogańskiej (np. Arystotelesa),
* w ramach scholastyki posługiwano się oryginalnymi metodami nauczania (np. lectio, dysputa, determinacio)
i specyficznymi formami opracowania pisemnego (traktaty, komentarze, sentencje, quodlibety, summy),
• scholastyka powstała jako wyraz przekonania autorów chrześcijańskich (głoszonego już przez Boecjusza) o z formułą św.
Anzelma z Canterbury: fides quaerens intellectum ‘wiara szukająca rozumienia’ konieczności pełnego zrozumienia tego,
w co się wierzy (zgodnie);
• rozwój scholastyki wyrażał się m.in. w powstawaniu uniwersytetów jako ośrodków nauk. nowego typu, zastępujących
stopniowo szkoły klasztorne i katedralne
Scholastyka:
• Wczesna scholastyka- XII w. (m.in. św. Anzelm z Canterbury, szkoła chartryjska , Abelard, Alain z Lille):
) pozostawała pod wpływem augustynizmu,
) zestaw badanych problemów ograniczony do wąsko ujętego zagadnienia Boga i duszy,
) drobne odstępstwa na rzecz niektórych problemów platonizmu i neoplatonizmu;
• okres szczytowego rozwoju scholastyki XII w.
) św. Tomasz z Akwinu wprowadził do niej problem bytu, opracowany z zastosowaniem metafizyki, oraz rozróżnił
konsekwentnie twierdzenia filozoficzne i teologiczne w aspekcie przedmiotu i metody.
) W kręgu scholastyki mieściły się najbardziej wpływowe nurty filoz. XIII–XIV w. ( tomizm, szkotyzm , albertyzm );
• kryzys scholastyki- XIV w.
) wyrażał się w przewadze elementów formalno-logicznych nad treściowo- metafizycznymi,
) do kryzysu doprowadziło:
* antymetafizyczne nastawienie przedstawicieli augustynizmu,
* zanegowanie zgodności rozumu i wiary przez przedstawicieli awerroizmu łacińskiego
* sceptycyzm nominalistów
• XV w. pod wpływem nowych prądów renesansowych i reformacyjnych utrwaliła się negatywna opinia o scholastyce jako
przejawie werbalizmu, formalizmu i dogmatyzmu (opinia ta została następnie spopularyzowana przez nurty oświeceniowe
i pozytywistyczne);
• scholastyka w XVI–XVII w.
) nurt jezuickim F. Suareza,
) tzw. scholastyka protestancka
) przyjęła postać analizy czystych pojęć, która zastępowała zakwestionowaną filozoficznie analizę rzeczywistości
• na przeł. XIX i XX w. w środowiskach katolickich ujawniło się zainteresowanie właściwą scholastyką
) początkowo wyrażało się w syntezie różnych prądów scholastyki (tzw. neoscholastyka),
) następnie tomizm, traktowanym jako najdojrzalsza postać scholastyki (tzw. neotomizm)
• w XX w. w wyniku szczegółowych badań nad filozofią średniowieczną (podjętych m.in. przez M. Grabmanna, P.
Mandonneta, M. de Wulfa, E. Gilsona, M.D. Chenu) upowszechniony pejoratywny sąd o scholastyce uległ rewizji.
2. Renesans
• Pojęcie renesansu wprowadził wybitny szesnastowieczny włoski malarz, pisarz i architekt, Giorgio Vasari. Chciał w ten
sposób podkreślić odmienność nowej epoki od średniowiecza. Odrębność ta polegać miała przede wszystkim na odrodzeniu
się antycznych idei, całego dorobku literackiego, filozoficznego i kulturowego tej epoki. Renesans to ponowne odkrycie
antycznej sztuki i architektury, antycznych kanonów piękna. Za kolebkę renesansu uważa się Włochy. To
właśnie stamtąd idee tej epoki promieniowały na całą Europę.
• głównymi czynnikami pojawienia się Renesansu były:
1. wojny krzyżowe zetknięcie Europejczyków z kulturą antyczną,
2. wielkie odkrycia geograficzne zetknięcie Europejczyków z kulturą Ameryki Środkowej i Południowej (kontakt przez
zniszczenie),
3. wynalezienie druku,
4. (przyczyna bezpośrednia) zdobycie Konstantynopola przez Turków (spowodowało ucieczkę bizantyjskich uczonych do
Włoch),
• cechy renesansu:
1. odrodzenie wartości kultury starożytnej,
2. powrót od teocentryzmu do homocentryzmu,
3. człowiek, a nie Bóg, stanowi zasadniczy przedmiot zainteresowań,
4. wiara przestaje być środkiem poznania, a na jej miejsce wchodzą rozum i doświadczenie,
5. uważano, że uczucia, namiętności powinny być podporządkowane rozumowi,
6. przekonanie, że w każdym człowieku tkwią wielkie możliwości. Wzór - Leonardo da Vinci,
7. człowiek jest wolny. Nie jest ograniczony koniecznością uznawania kogoś za swój autorytet. Odrzucono autorytety
urzędowe stało się to sprawą wewnętrzną człowieka,
8. optymizm - przekonanie, że kształt świata zależny jest od człowieka. W szczególny sposób ceniono czyny człowieka.
Poglądy powinny być manifestowane dokonaniami,
9. niewiele nowych idei dążenie do przezwyciężenia średniowiecznego sposobu myślenia. Krytyka i oczyszczenie umysłu z
poglądów średniowiecza po to by móc odrodzić idee starożytne,
10. Renesans nie był ateistyczny -odejście od dogmatów poszczególnych wyznań nie świadczy o ateizmie (niektórzy filozofowie
uznają to za przejaw ateizmu - BŁĄD! wg M. Szyskowskiej).
• trzy nowe idee:
1. patriotyzm - wzorem starożytnych opisywano ideał człowieka, gdzie patriotyzm miał istotne miejsce,
) Machiavelli - patriotyzm jest ideą, która powinna przyświecać władcy. Krytyka poglądu w myśl, którego władca był
pomazańcem bożym,
2. przekonanie, że polityka i moralność są odrębnymi dziedzinami.
) Machiavelli - "władca ludzkiej natury". Władca powinien brać pod uwagę naturę człowieka i do tego dostosowywać rządy,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin