Poniższe porady są skierowane dla początkujących modelarzy i głównie mają na celu przybliżenie terminologii związanej z farbkami modelarskimi i ich rozcieńczaniem. Nie będę pisał, że doświadczony modelarz znajdzie tu też coś dla siebie Wstęp (do usunięcia) Autor podejmuje próbę w jednym miejscu próbę usystematyzowania pojęć związanych z rodzajami farbek, ich wykończenia, oraz optymalizacją procesu rozcieńczania i malowania (piękne zdanie : ) Główną inspiracją napisania poniższego tekstu są poradniki by reggy oraz duża ilość pytań na forum co z czym i jak i po co. Ponadto chłopcy od marketingu opowiadają tyle różnych historii, że czasami nie jest łatwo się w tym wszystkim połapać. Świadomy jestem błędów i nieścisłości (może wręcz herezji) jakie się tu znajdą i mam nadzieję, że konstruktywnie skrytykujecie wszelkie błędy oraz przedstawicie propozycje dodatkowego materiału, który należy tu umieścić. Bardzo proszę o powstrzymanie się przed umieszczaniem personalnych uwag dotyczących czyjegoś wzroku, węchu, zdolności percepcji itp. Określenie, że „coś śmierdzi” jest również bardzo subiektywne, znam osoby które się wręcz dusiły bardzo słabym zapachem farby dochodzącym z mieszkania dwa piętra niżej a moje dziecko wszystkie zapachy farbek wręcz uwielbia (bez komentarza ;). Bardzo proszę również o wstrzemięźliwość z opiniami typu, „tylko frajer maluje Pactrą”, „Gunze jest najlepsze”, „ja wszystko rozcieńczam naftą i też jest dobrze” czy wreszcie „kup se valeho, będzie git”. Wszelkie uwagi będę nanosił na tę stronę, tak żeby uchronić przyszłego czytelnika przed przeglądaniem następnych kilkunastu postów i wyciąganiem wniosków na podstawie często różnych opinii. Ponadto zwracam się z prośbą o umieszczanie zweryfikowanych informacji podpartych doświadczeniem. Chodzi mi o to, że jeżeli raz wlałem aceton do Pactry lub Humbrola i coś pomalowałem to zdecydowanie za mało, żeby stwierdzić że te farbki świetnie się rozcieńczają acetonem. Jeżeli natomiast taka praktyka była powtarzana wielokrotnie z różnymi rodzajami kolorów w obrębie jednego producenta to wnioski są jak najbardziej warte umieszczania w tym wątku. Koniec wstępu (do usunięcia) Zasadniczymi celami rozcieńczania są: a) zmniejszenie lepkości farbki (zwiększenie płynności) by ta mogła być swobodnie rozpylana przez aerograf; b) zwiększenie czasu schnięcia, które zapobiega zatykaniu się aerografu c) zwiększenia przylegania farbki na modelu Te same uwagi stosuje się do malowania pędzlem, aczkolwiek użycie rozcieńczalnika w niektórych wypadkach jest dużo mniejsze. Generalnie rozcieńczona farbka powinna mieć konsystencję mleka (wszystkie źródła tajemniczo milczą i nie podają jakiego mleka np. 2.5%, 3,2% czy skondensowanego niesłodzonego), chociaż gdzieś spotkałem się z opinią, że chodzi o mleko 2%. Ludowe metody sprawdzania lepkości rozcieńczonej farbki (roztworu): a) rentgenowska – patrzymy w skupieniu na roztwór i stwierdzamy czy za rzadka, czy za gęsta, b) telefoniczna – bierzemy kartę telefoniczną i kładziemy krople roztworu farby i stawiamy ją pionowo, jak kropla spłynie w ciągu 10 sekund to jest OK a) lekarska – mając roztwór farby w strzykawce obserwujemy jej spływanie po ściankach, jeżeli farba mocno trzyma się ścianek i nie spływa to ‘za gęsta’ b) na patyczek – wkładamy wykałaczkę do roztworu i sprawdzamy w jakim tempie roztwór spływa z patyczka, jeżeli spływa dość szybko jest OK. (inna teoria mówi, że z patyczka ma spłynąć cała farba, ale kolor ma zostać) c) modelarska – pryskamy na model farbą jeżeli robi się piasek albo w ogóle nie leci to za gęsta, jeśli roztwór swobodnie spływa po modelu i kapie na stół (albo obrus) to za rzadka. Celem niniejszego zestawienia nie jest forsowanie poglądu, że jedynymi rozcieńczalnikami które powinny być stosowane są zalecane rozcieńczalniki firmowe lecz ułatwienie dodarcia do informacji co należy czym rozcieńczać. Zdecydowanie natomiast polecam rozpoczęcie eksperymentowania z rozcieńczaniem właśnie od firmowych po to żeby zaobserwować w jaki sposób wygląda proces malowania przy zastosowaniu dedykowanego rozcieńczalnika. Jeżeli pomimo stosowania rozcieńczalnika dedykowanego nie uzyskujemy zadowalających rezultatów to należy zwrócić uwagę czy farbka była idealnie wymieszana a aerograf dokładnie wyczyszczony. Aerografy o mniejszych dyszach np. 0,12; 0,15mm wymagają roztworów o mniejszej lepkości niż te z dyszami 0,3; 0,4mm. Dodatkowymi czynnikami są odległość od malowanego obiekty (bardziej rzadka = większa odległość i na odwrót) oraz ciśnienie aerografu (większe ciśnienie dla bardziej gęstych i mniejsze dla rzadszych roztworów). Powtórzę jeszcze temat który wiele razy był przedstawiany na forum model musi być idealnie czysty, odtłuszczony i bez żadnych farfocli. Powierzchnie plastikowe, metalowe oraz żywiczne powinny (muszą) być pomalowane odpowiednią farbką pokładową. Osobiście prawie zawsze stosuję jakiś podkład (Motip, Tamiya, Surfacer), jeżeli powierzchnia wymaga tylko zwiększenia przyczepności farbki to wystarczy pomalować model równo, ledwo widoczną mgiełką. Uwaga: w wielu paletach kolorów występują farbki które w nazwie mają primer natomiast nie są farbkami pokładowymi, a jedynie ich barwa jest w kolorze farb podkładowych. Śmiem twierdzić że wśród przedstawionych farbek nie ma gorszych i lepszych, innymi słowy wszystkie farbki są tak samo dobre jak i złe, a w zasadzie to każdą mi się udało żle coś pomalować. Niektóre bardziej nadają się do malowania pędzlem a inne do aerografu, jednymi łatwiej będzie się robić drybrush a innymi zacieki i rysy. Efekt finalny malowania modelu zależy od wielu czynników a farbka jest jedynie jednym z nich. Terminologia używana przy opisie farbek modelarskich jest trochę inna od oficjalnej (np. farby akrylowe mogą być wodorozcieńczalne, ale nie muszą, a emalia raczej nie jest przeźroczysta) i tak mamy zasadniczy trzy typy farb a) akrylowe – na bazie żywic akrylowych, rozcieńczane wodą, alkoholami itp. b) olejne – na bazie pokostu, rozcieńczane benzynami, terpentynami itp., c) celulozowe – na bazie nitrocelulozy, rozcieńczane rozcieńczalnikami „nitro” d) inne – które z reguły udają jedne z powyższych. Wyżej wymienione farbki możemy podzielić ze względu na skład i zawartość pigmentu: a) emalie – farbki o dużej ilości pigmentu, kryjące (enamel) b) lakiery – farbki o mniejszej ilości pigmentu z reguły błyszczące, przeźroczyste, słabo kryjące, teoretycznie o większej twardości (clear, transparent) c) lakiery bezbarwne – farbki przeźroczyste (clear, varnish, cotte) d) metaliczne – farbki gdzie głównym pigmentem są drobiny metalu (mettalic) e) metalizery – bardzo rzadkie farbki składające się głownie z rozpuszczalnika i bardzo drobno mielonego metalu pozwalające uzyskać lustrzane powierzchnie (metalizer) f) podkładowe – farbki których głównym zadaniem jest utworzenie warstwy pośredniej pomiędzy malowaną powierzchnią, a farbką właściwą (primer, surfacer, microfiller) g) filtry, wasze – farbki składające się głownie z rozcieńczalnika z niewielką (lub brakiem) środka wiążącego, dające się łatwo ścierać i zmywać (wash, filtr, patina) Poniżej przedstawiono podział ze względu na rodzaj wykończenia: a) błyszczące – Gloss, Glossy b) aksamitne (półmat) – Semigloss, Silk, Satin c) matowe – Matt, Flat Uwaga: jeżeli w tekście podany jest stopień rozcieńczania w procentach to zawsze to oznacza objętościową zawartość procentową rozcieńczalnika w roztworze farbki, i tak - 10% to 1 część rozcieńczalnika i 9 części farbki, - 20% to 2 części rozcieńczalnika i 8 części farbki, - 50% to stosunek 1 do 1 - 60% to stosunek 3 do 2, czyli 6 części rozcieńczalnika i 4 części farbki Kolory, tam gdzie było to możliwe zostały przedstawione w Barwach Forum Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu bądź skonsultuj się z najbliższym modelarzem lub forum MW, gdyż każdy farbka niewłaściwie stosowana zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. Nazwa: Pactra (A) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: A0 thinner - 10ml Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: woda + retarder Praktyka MW: 10% ~ 20% Uwagi: Można mieszać z MM acryl Nazwa: Model Master Acryl (MM) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (15ml, 30ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 50496 Acryl Thinner - 118ml Info producenta: Do farbek Pactra, Testors, Model Master. Większość farbek nie wymaga rozcieńczania (?). Dla bardziej gęstych farbek należy rozcieńczyć w stosunku 1cz. thinnera i 4cz. farbki. Jeżeli rozcieńczenie jest niewystarczające należy dodawać thinnera po kropli aż do uzyskania konsystencji mleka Alternatywa MW: woda + retarder, 50497 Airbrush Cleanner Praktyka MW: 10% ~ 20% Uwagi: Można mieszać z Pactrą Nazwa: Revell Aqua (RA) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (18ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Woda Info producenta: Do malowania aerografem po prostu należy rozcieńczyć wodą w stosunku od 20 do 25%. Alternatywa MW: woda + retarder Praktyka MW: 25% ~ 40% Uwagi: Ścinają się z innymi rozcieńczalnikami Nazwa: Humbrol Acryl (Hu) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, metaliczne (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Woda Info producenta: Zazwyczaj rozcieńczamy 1cz. wody na 2cz. farbki. Alternatywa MW: woda + retarder Praktyka MW: 30% ~ 40% Uwagi: Ścinają się z innymi rozcieńczalnikami Nazwa: Vallejo Air (VA) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (17ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 71061 Thinner - 32ml, 200ml Info producenta: Przeznaczone do aerografu, rozcieńczać w miarę potrzeby wodą lub alkoholem. Dodawać rozcieńczalnika thinnera w stosunku 1:3 (uwagi) Alternatywa MW: Płyn do mycia okien Praktyka MW: 0% ~ 10% (metaliczne więcej) Uwagi: Vallejo Thinner (71061) to bardziej "rozrzedzacz" koloru niż rozcieńczalnik. Powoduje on zmniejszenie krycia oraz niewielkie rozcieńczenie farbki. Kolory metaliczne są dość kontrowersyjne. Nazwa: Vallejo Model Color (MC) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne, patyny (17ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 70522 Thinner - 17ml Info producenta: Proporcje ilości farbki do wody: 1:1 do malowania pędzlem; 1:2 cienkie warstwy oraz do aerografu. 1:5 kolor przeźroczysty do malowania cieni i rozjaśniania Alternatywa MW: Płyn do mycia okien Praktyka MW: 33% ~ 50% Uwagi: Vallejo Thinner (70522) zwiększa płynnośc farbki i nieco zwiększa czas schnięcia Nazwa: Vallejo Model Color (MC) Typ: metalizery Rodzaj: metalizery na bazie alkoholu (35ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Alkohol Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: Izopropyl, wódka Praktyka MW: 0% ~ 25% Uwagi: Nazwa: Tamiya (X, XF) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: X-20A - 10ml, 23ml, 46ml, 250ml Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: Izopropyl, Gunze Mr.Color, Levelling Thinner Praktyka MW: 20% ~ 30% Uwagi: Stosowanie rozcieńczalników Gunze C poprawia własności farbki(?) Nazwa: Tamiya ( ) Typ: nitrocelulozowe Rodzaj: pokładowe (40ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Tamiya Lacquer Thinner 250ml Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: Gunze Mr.Color, Levelling Thinner, Aceton, Nitro Praktyka MW: 50% ~ 75% Uwagi: Stosowanie zbyt małego rozcieńczenia powoduje powstawanie pajęczyny. Dodanie zmywacza Wamodu zapobiega powstaniu "piasku" we wnękach modelu (np.. łączenie skrzydła z kadłubem) Nazwa: Lifecolor (LC) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie (22ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Lifecolor Thinner - 22ml, 250ml Info producenta: Farby najlepiej jest rozcieńczać rozcieńczalnikiem lifecolor Lifecolor Thinner, a w przypadku jego braku wodą, aż do uzyskania konsystencji mleka Alternatywa MW: Praktyka MW: Uwagi: Może się pienić w trakcie mieszania. Łatwo się ścina z innymi rozcieńczalnikami Nazwa: Microscale (MS) Typ: akrylowe Rodzaj: lakiery bezbarwne (29.4ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Woda lub alkohol Info producenta: Tyle ile trzeba Alternatywa MW: Woda + retarder Praktyka MW: 20% ~ 30% Uwagi: Czasami potrafi długo schnąć. Ścina się mieszany z czystym spirytusem lub izopropylem Nazwa: Humbrol (Hu) Typ: olejne Rodzaj: emalie, metaliczne, metalizery (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Humbrol Enamel Thinners Info producenta: Zazwyczaj rozcieńczamy 1cz. rozcieńczalnika na 2cz. farbki. Alternatywa MW: Wamod olejny, benzyna, terpentyna, white spirit, rozpuszczalnik ektrakcyjny Praktyka MW: 30% ~ 40% Uwagi: Farbkę należy dokładnie wymieszać, Metalizery (Metal Cote) można polerować po całkowitym wyschnięciu Nazwa: Humbrol (Hu) Typ: olejne Rodzaj: lakiery bezbarwne (cote) (28ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Humbrol Enamel Thinners Info producenta: Zazwyczaj rozcieńczamy 1cz. rozcieńczalnika na 2cz. farbki. Alternatywa MW: Wamod olejny, benzyna, terpentyna, white spirit, rozpuszczalnik ektrakcyjny Praktyka MW: 30% ~ 40% Uwagi: Lakier matowy i połmatowy należy dokładnie wymieszać. Lepszej jakości niż varnishe w opakowaniach 14ml Nazwa: Humbrol (Hu) Typ: nitrocelulozowe Rodzaj: lakiery przeźroczyste (clear) (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Brak firmowego. Zalecaneny nitrocelulozowy Info producenta: Zazwyczaj rozcieńczamy 1cz. rozcieńczalnika na 2cz. farbki. Alternatywa MW: Aceton, Nitro Praktyka MW: 25% ~ 30% Uwagi: Nie rozcieńczać rozcieńczalnikiem Humbrola, ani żadnym innym "benzynowym" Nazwa: Revell (RV) Typ: olejne Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Color Mix (39611) - 30ml, (39612) - 100ml Info producenta: Do malowania aerografem użyć 2cz. rozcieńczalnika na 3cz. farbki. Alternatywa MW: Wamod olejny, benzyna, terpentyna, white spirit, rozpuszczalnik ektrakcyjny Praktyka MW: 40% ~ 50% Uwagi: Nazwa: Model Master (MM) Typ: olejne Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (14.7 lub 15ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 1789 Airbrush Thinner for Enamel 50ml Info producenta: Gloss (3cz. farbki 2cz. rozcieńczalnika), Flat (3cz. farbki 1cz. rozcieńczalnika) Alternatywa MW: Wamod olejny, benzyna, terpentyna, white spirit, rozpuszczalnik ektrakcyjny Praktyka MW: 30% ~ 50% Uwagi: Nazwa: Model Master - Lacquer (MML) Typ: nitrocelulozowe Rodzaj: lakiery (30ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 2018 Lacquer Thinner - 30ml Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: Aceton, Nitro Praktyka MW: 40% ~ 50% Uwagi: Nazwa: Model Master - Metalizer (MMM) Typ: nitrocelulozowe Rodzaj: metalizery (14.7 lub 15ml) Rozcieńczalnik dedykowany: 1479 Thinner for Metalizer Info producenta: Dedykowane do aerografu Alternatywa MW: Aceton, Nitro Praktyka MW: 0% ~ 50% Uwagi: Malować z niewielkiej odległości przy małym ciśnieniu Nazwa: Gunze - seria H (H) Typ: akrylowe Rodzaj: emalie, lakiery, metaliczne (10ml) Rozcieńczalnik dedykowany: Mr. Aqueous Hobby Color Thinner - 50, 110, 250, 400ml Info producenta: Brak danych Alternatywa MW: Izopropyl, Gunze Mr.Color, Levelling Thinner Praktyka MW: 30% ~ 40% ...
Cartain