H.Piecuch W kręgu superagentów.pdf

KURIER

6 - 8 czerwca 2003 r.

KURIER CODZIENNY

W krÅgu superagentów

zwyczajnie, urywaû mi siÅ film w jakiejÀ

knajpie. A chciaûem mieå wierny zapis.

Dzwoniûem, a oni uprzejmie wyjaÀniali

com robiû, z kim piûem, ile, przeciwko

czemu lub komu spiskowaûem, czym

obraziûem Boga, Honor, OjczyznÅ. No

wiÅc powiedz sam, jak tu nie kochaå

peerelowskich sûuÒb specjalnych?

- Powiedz teraz coÀ o gûównym

bohaterze ksiâÒki.

- Józef podpuûkownik Ãwiatûo na po-

czâtku 1945 r. mieszkaû w Aninie. W tej

samej willi, w której w nocy z 31 sierpnia

na 1 wrzeÀnia 1992 r. zamordowano ge-

neraûa Jaroszewicza i jego ÒonÅ AlicjÅ.

Nie powinno to nikogo zdumiewaå, albo-

wiem w tej rezydencji piÅkne mieliÀmy

mordy. Pod koniec wojny willa byûa krót-

ko tajnâ rezydenturâ sowieckich sûuÒb

specjalnych. Ãwiatûo peûniû funkcjÅ ûâ-

cznika enkawudystów, którzy z róÒny-

chwzglÅdów nie chcieli siÅ spotykaå ofi-

cjalnie ze specjalistami peerowskimi. Jest

pewne, Òe zaûatwiano wówczas sprawy

zwiâzane z gûoÀnym porwaniem szesna-

stu przywódców Polskiego Paºstwa Pod-

ziemnego. TÅ akcjÅ organizowaûa sfora

generaûa Sierowa, wystÅpujâcego pod

pseudonimem “generaû Iwanow”.

- ProszÅ o kilka sûów na temat tej

akcji.

- Akcja skoºczyûa siÅ sukcesem so-

wieckich sûuÒb specjalnych i jak zwykle

przy styku z Sowietami, klÅskâ Pola-

ków. 27 i 28 marca 1945 r. z podwar-

szawskiego Pruszkowa czarnymi limu-

zynami wywoÒono “szesnastkÅ”. Po-

tem kilkugodzinny lot i 28 oraz 30 mar-

ca za przywódcami Polskiego Paºstwa

Podziemnego zamknÅûy siÅ bramy wiÅ-

zienia NKWD na òubiance przy Placu

DzierÒyºskiego w Moskwie. 18 czer-

wca 1945 r. w stolicy sowieckiej rozpo-

czÅto proces, a 21 czerwca 1945 r. o

godz. 4 minut 30 nad ranem wydano

wyrok na obywateli Rzeczypospolitej,

porwanych przez ludzi Sierowa. Mate-

riaûy do odbytego w Moskwie procesu

szesnastu przywódców, oprócz Ãwiatûy,

przygotowali takÒe inni bezpieczniacy,

m.in. Romkowski, RóÒaºski i Humer.

Nieznany jest udziaû w tej operacji Bie-

ruta, Gomuûki, Bermana i innych dziaûa-

czy pepeerowskich.

- Ãwiatûo pracowaû w Aninie?

- Oficjalnie ubek urzÅdowaû w sâ-

siedztwie Parku Ujazdowskiego, w

gmachu Ministerstwa Bezpieczeºstwa

Publicznego przy ul. Koszykowej w

Warszawie (dzisiejsze ministerstwo

sprawiedliwoÀci). Po zmianie nazwy

(dekretem z dnia 7 grudnia 1954 r. w

miejsce MBP utworzono Komitet do

Spraw Bezpieczeºstwa Publicznego o-

raz Ministerstwo Spraw WewnÅtrznych,

zaÀ 13 listopada 1956 r. ustawâ rozwiâ-

zano K ds. BP, którego kompetencje

przejÅûo MSW) ministerstwo przepro-

wadziûo siÅ do nowo zbudowanego ze-

spoûu budynków przy ulicy Rakowiec-

kiej (budowÅ zakoºczono w 1962 r.).

Od tego czasu resort miaû bardzo dobre

warunki - dwieÀcie tysiÅcy metrów sze-

Àciennych kubatury do dyspozycji i je-

szcze lepsze sâsiedztwo - wiÅzienie oraz

Sztab Generalny WP. Józef podpuûko-

wnik Ãwiatûo z tych luksusów juÒ nie

zdâÒyû skorzystaå. WiÅzienie byûo czte-

rokrotnie wiÅksze od siedziby resortu i

aby go zapeûniå, ubecy musieli praco-

waå na dwie, a niekiedy nawet na trzy

zmiany. Gmach Sztabu Generalnego

WP byû kubaturowo, jak i powie-

rzchniowo znacznie mniejszy niÒ sie-

dziba MSW. Biû natomiast resort bez-

pieczeºstwa na gûowÅ jeÒeli chodzi o li-

czbÅ generaûów przypadajâcych na metr

kwadratowy powierzchni uÒytkowej.

- Gmachy resortu i Sztabu Gene-

ralnego znajdowaûy siÅ po jednej stro-

nie ulicy Rakowieckiej. Naprzeciwko

byûo inne waÒne dla historii miejsce.

- Tak. WiÅzienie, zwane takÒe

“Mokotowem”. Siedzieli w nim klien-

ci bezpieki. W Sztabie Generalnym WP,

na waÒnych i bardzo waÒnych stanowis-

kach siedzieli generaûowie i oficerowie

sowieccy. Byûo ich sporo jak na tak nie-

wielki kraj. W LWP Sowieci uplasowa-

li ponad dwadzieÀcia jeden tysiÅcy

swoich oficerów i generaûów. A 6 listo-

pada 1950 r., gdy Józef Stalin doszedû

do wniosku, Òe NadwiÀlania zasûuguje

na kolejnego ksiÅcia Konstantego, o-

trzymaliÀmy w podarunku marszaûka

Konstantego Rokossowskiego. Trzeba

jednak pamiÅtaå, Òe rola generaûów i in-

nych oficerów sowieckich byûa diame-

tralnie róÒna od roli w MBP. W bezpie-

ce przedstawicieli Sowietów byûo dzie-

siÅciokrotnie mniej niÒ w wojsku. Nie

Àwiadczy to bynajmniej, Òe Stalin lekce-

waÒyû Ministerstwo Bezpieczeºstwa

Publicznego. Przeciwnie, doceniajâc

wagÅ tego resortu, zadbaû odpowiednio

wczeÀniej o przygotowanie kadr, na któ-

rych bÅdzie mógû w peûni polegaå.

- Jaka byûa prawda o dominujâ-

cej roli Sowietów w tzw. resortach si-

ûowych - MON i MBP?

- Sztab Generalny WP, siedziba Mi-

nisterstwa Obrony Narodowej przy uli-

cy Klonowej, oraz lokale Gûównego Za-

rzâdu Informacji WP przy ulicy Chaûu-

biºskiego róg Oczki byûy miejscami, w

których liczba oficerów sowieckich

przypadajâcych na jeden metr kwadra-

towy przynajmniej piÅciokrotnie prze-

wyÒszaûa liczbÅ Polaków. Sowieci oku-

powali w obu resortach siûowych Peere-

lu wszystko to, co okupowaå byûo trze-

ba, aby lokatorzy Kremla mogli spokoj-

nie spaå.

- Sowieci jedynie nadzorowali?

- Niestety, nie. Przedstawiciele

Wielkiego Brata, oprócz funkcji typo-

wych dla okupacji, zajmowali siÅ takÒe

szkoleniem kadr tubylców, mordowa-

niem, molestowaniem dziewic i rabun-

kami. Skala tych zjawisk byûa tak duÒa,

Òe 11 wrzeÀnia 1945 r. sekretarz general-

ny Komitetu Centralnego PPR Wûady-

sûaw Gomuûka nie wytrzymaû i wysûaû

list do Stalina z protestem przeciwko

gwaûtom, morderstwom i rabunkom.

“Superagenci” sâ dowodem, Òe peda-

gogiczny trud towarzyszy radzieckich

nie poszedû na marne. Z niezbyt lotnych

“koûków” - jak mawiaû Fejgin - so-

wieccy nauczyciele wyciosali pierszo-

rzÅdnych fachowców dziaûajâcych na

zasadzie odruchu Pawûowa.

- Pûk Fejgin byû szefem Ãwiatûy?

- Tak. Majâc dobry rodowód przed-

wojennego komunisty, szkoûÅ w Pol-

skich Siûach Zbrojnych w ZSRR, prze-

tarcie w GZi WP, zaufanie Bieruta i Ber-

mana, otrzymywaû do wykonania waÒ-

ne zadania. CzÅÀå z nich zlecaû Ãwiatle.

Fejgin wiedziaû, co mówi i robi. Caûe

Òycie mundurowe zajmowaû stanowiska

dajâce duÒâ wiedzÅ o ludziach. Zaczy-

naû od Zarzâdu Polityczno-Wychowaw-

czego I Armii WP. Potem byû szefem

kadr w Gûównym Zarzâdzie Polity-

cznym WP. NastÅpnie zaûatwiû sobie

przeniesienie na zastÅpcÅ szefa Gûówne-

go Zarzâdu Informacji WP. Byû w GZI

WP pierwszym polskim oficerem w so-

wieckim Òywiole i miaû wpûyw juÒ nie

tylko na decyzje kadrowe, ale takÒe na

sprawy Òycia i Àmierci tych osób, który-

mi, z róÒnych przyczyn, interesowali siÅ

podwûadni Fejgina. Potem, chyba nie

bez pomocy Jakuba Bermana, zostaû dy-

rektorem Biura Specjalnego MBP, któ-

re, na mocy uprawnieº danych mu

przez Bieruta rozwinâû w Departament

X MBP.

- Fejgin przyjaÎniû siÅ ze Ãwiatûâ?

- Podobno nie przepadaû za swoim

pierwszym zastÅpcâ, mówiû, Òe Ãwiatûo,

aczkolwiek byû jedynie prostym szew-

cem, nigdy nie naleÒaû do “koûków”.

Z puûkownikiem Henrykiem Piecuchem,

autorem serii ksiâÒek zat. “Superagenci XX wieku” - rozmawia Andrzej Frukacz

- Po liczâcej 15 tomów “Tajnej hi-

storii Polski” zaczynasz “Superagen-

tów XX wieku”, kolejnâ seriÅ poÀwiÅ-

conâ wybitnym agentom minionego

stulecia. Pierwsza ksiâÒka tego cyklu,

zat. “Józef podpuûkownik Ãwiatûo in

flagranti i...” wûaÀnie zeszûa z maszyn

drukarskich. Dlaczego to robisz?

- Nie mam pojÅcia, dlaczego klepiÅ

zdania, majâce przybliÒyå Czytelnikom

postaci facetów, których podstawowym

zajÅciem byûo szpiegowanie, polityko-

wanie, wojowanie i tym podobne niecne

rzeczy. Wolaûbym pisaå o miûoÀci, ale

nie potrafiÅ. Nie wiem dlaczego w ogó-

le piszÅ ksiâÒki. Wiem przecieÒ, Òe

ksiâÒka jest takim samym towarem jak

mydûo lub papier toaletowy. Wiem tak-

Òe, Òe wiÅkszoÀå moich rodaków dosko-

nale siÅ obywa bez takich produktów.

Dlatego nie mam zûudzeº. JeÒeli nawet

znajdÅ szaleºca, który ksiâÒkÅ wyda,

ksiÅgarza, który niâ pohandluje i klien-

ta, który jâ kupi, to bardzo wâtpiÅ, abym

znalazû kogoÀ, kto pokocha bohatera

“Superagentów”, kto pokocha Józefa

podpuûkownika ÃwiatûÅ. ZachÅcajâc

Czytelników do siÅgniÅcia po ksiâÒkÅ

jestem gotów bezczeÀciå strofy wie-

szcza: WiÅc woûam: CzyÒ nikt nie pa-

miÅta/ Òe Ãwiatûo jest druh Wasz szcze-

ry/ Kochajcie ÃwiatûÅ dziewczÅta/ ko-

chajcie, to jasnej cholery!

- Dlaczego Àciâgasz sprawÅ wywia-

dów w stronÅ stosunków damsko-mÅs-

kich, wspominajâc o dziewczÅtach?

- Bo bez udziaûu kobiet nie byûoby

procederu szpiegostwa. Nadzwyczaj

rzadko moÒna spotkaå interesujâce hi-

storyjki wywiadowcze, w których za-

brakûoby dam. MyÀlÅ, Òe prawie kaÒdy

wybitny agent mógûby wystÅpowaå w

charakterze eksperta w sprawach obojga

pûci. GdybyÀmy poÀwiÅcili seksowi pro-

porcjonalnie tyle uwagi, ile te sprawy

zajmowaûy w rzeczywistoÀci wywia-

dowczej, zamiast opowieÀci szpiegow-

skich mielibyÀmy podrÅczniki seksuolo-

gii autorstwa agentów. Pod tym wzglÅ-

dem Józef podpuûkownik Ãwiatûo nie

byû wyjâtkiem. Byû klasycznym wspóû-

czesnym “zaliczaczem”. Miaû pieniâ-

dze, stanowisko, mieszkanie i samo-

chód sûuÒbowy do dyspozycji. Byû mo-

delowym misiem z górnej póûki, ûako-

mym kâskiem dla wielu dam. Kobiety

na niego leciaûy. On nie miaû nic prze-

ciwko temu. Przeciwnie, wykorzysty-

waû okazje operacyjnie i erotycznie.

- Zawsze piszesz prawdÅ, caûâ

prawdÅ i tylko prawdÅ?

- W tym miejscu przyznam siÅ Wam

do pewnego szalbierstwa. “Superagen-

tów” nie ja napisaûem. Chciaûem, ale

nie potrafiûem. Mozoliûem siÅ, biedzi-

ûem, gûowiûem, kombinowaûem, kolaÒo-

waûem, sklejaûem, szarpaûem, rozdrapy-

waûem. I .. nic, by nie rzec gorzej. Z Jó-

zefem podpuûkownikiem Ãwiatûâ mia-

ûem powaÒny kûopot. Nie wiedziaûem,

w jaki sposób Wam go przedstawiå. I

wówczas wpadû mi w rÅce pewien ma-

szynopis.

- Tak po prostu?

- Nie, manuskryptu nie znalazûem

ani w wannie, ani w Saragossie. Znalaz-

ûem dwa tysiâce gÅsto zapisanych kar-

tek w szufladzie biurka. Nie mam pojÅ-

cia, kto je podrzuciû. Byå moÒe uczyniû

to któryÀ z moich przyjacióû z NKWD,

KGB, GRU, CIA, BND, IS albo Mosa-

du, albo innej konfraterni. Byå moÒe

ktoÀ z nich, nie mogâc znieÀå widoku

mojej mÅki, zlitowaû siÅ. I jakiÀ tajny o-

sobnik, w tajny sposób wpakowaû do

mojej szuflady mojego jawnego biurka

tajny tekst.

- To jakieÀ superbiurko?

- Nic podobnego. Nie byûo to nawet

biurko marszaûka Piûsudskiego, które po

1945 r. zawûaszczyû przyjaciel Ãwiatûy,

puûkownik Józef RóÒaºski. Puûkownik

siadywaû na marszaûkowskim biurku,

aby ûatwiej mu byûo kopaå lustrowane

ofiary. Takie postÅpowanie zniesmaczy-

ûo pûk. Fejgina - innâ waÒnâ personÅ

peerelowskich sûuÒb specjalnych, od-

wiedzajâcego niekiedy RóÒaºskiego.

Moje biurko nie byûo Òadnym waÒnym

biurkiem. Byûo to zwykûe, toporne biur-

ko. Do tak tandetnego mebla nie pod-

rzuca siÅ tekstu zawierajâcego ÀciÀle

skrywane tajemnice. Nie zrobiûa tego

zapewne bezpieka. Bezpieka, ale takÒe

inne tajne sûuÒby, do takich kombinacji

operacyjnych zawsze wybieraûa biurka

majestatyczne, biurka - giganty, biurka -

poematy. Los sprawiû, Òe niegdyÀ takim

biurkiem, w dodatku zaopatrzonym w

specjalne skrytki, dysponowaû Zdzisûaw

Najder.

- Co ûâczy Najdera ze Ãwiatûâ, o

którym opowiadasz w ksiâÒce?

- Niewiele. Obaj panowie siÅ prze-

cieÒ nie znali. Jedynym ûâcznikiem jest

fakt, Òe profesor Najder byû w latach o-

siemdziesiâtych dyrektorem RozgûoÀni

Polskiej RWE, którâ w 1954 r. bardzo

rozsûawiû Ãwiatûo. Najder za przyjÅcie

dyrektorstwa zostaû skazany w Peerelu

na karÅ Àmierci. Ãwiatûo za dezercjÅ i

zdradÅ najwiÅkszych tajemnic Stalin-

stewka nie dostaû ani tygodnia aresztu.

- To jedyne biurka, o których wspo-

minasz przy okazji relacji o Ãwiatle?

- Innym majestatycznym biurkiem

dysponowaû dyrektor RozgûoÀni Pol-

skiej RWE Jan Nowak-Jezioraºski. I

proszÅ. Dyrektor nie czekaû dûugo. CIA,

podobno przez pomyûkÅ, zrobiûa dyrek-

torowi niespodziankÅ. 17 wrzeÀnia 1954

r. w piÅtnastâ rocznicÅ pchniÅcia “no-

Òem w plecy”, na blacie Nowakowego

gigant -mebla pojawiûa siÅ niespodzie-

wanie taÀma dÎwiÅkowa. Sûodki gûos u-

beka przywitaû legendarnego Kuriera z

Warszawy: Mówi wysoki urzÅdnik pol-

skiego Ministerstwa Bezpieczeºstwa

Publicznego. Kurier oniemiaû z wraÒe-

nia. Szybko ochûonâû. Wykorzystujâc

niesamowity fart zabraû siÅ do roboty.

Ãwiat dowiedziaû siÅ czÅÀciowej prawdy

o Imperium i stalinstewkach. Trudno

przeceniå perfekcyjnâ robotÅ Jana Nowa-

ka. Ale trudno takÒe uwierzyå w przypad-

kowe “zabûâkanie” taÀmy z nagraniem

Ãwiatûy na biurku dyrektora Nowaka.

- Co byûo dalej.

- W tak banalnie prosty sposób roz-

poczÅûa siÅ gigantyczna gra operacyjna

dwóch najpotÅÒniejszych wywiadów

ówczesnego Àwiata. GrÅ wymyÀlono od-

dzielnie. Cel byû wspóûny, acz nie toÒsa-

my. NKWD chciaûa za wszelkâ cenÅ ra-

towaå Imperium i stalinstewka czyli

paºstwa wasalne, a CIA wbijaûa pier-

wszy powaÒny gwoÎdÎ do trumny ko-

munizmu. Jest w tym wszystkim je-

szcze jedna radosna informacyjka. Oto

mûotkiem, którym CIA obtûukiwaûa Im-

perium, od poczâtku byûa Polska. Za-

czÅûo siÅ od Ãwiatûy i Nowaka-Jezioraº-

skiego, a skoºczyûo na SolidarnoÀci i

WaûÅsie.

- A co z Najderem?

- Co do biurka Najdera, to profesor

miaû znacznie mniej szczÅÀcia. Specjali-

Àci z Rakowieckiej w 1981 r. nafaszero-

wali najderowy mebel przeróÒnymi taj-

noÀciami. Inni specjaliÀci tajnoÀci od-

szukali. A kolejni zmajstrowali na tej

podstawie akt oskarÒenia. Majstrzy z in-

nej Firmy, kierujâcy siÅ wyûâcznie tzw.

sprawiedliwoÀciâ spoûecznâ, wymierzy-

li Najderowi karÅ Àmierci. Uff! Wielkie

to szczÅÀcie, Òe sprawiedliwoÀå spoûe-

czna w III RP opiera siÅ na starych zasa-

dach. A mogûaby siÅ unowoczeÀniå.

Mogûaby np. funkcjonowaå w oparciu o

elektronikÅ. Wymiar sprawiedliwoÀci

mógûby ferowaå wyroki na zasadzie

gûosowania w systemie audiotele.

- PowiedziaûeÀ, Òe maszynopis

ktoÀ ci podrzuciû. Co byûo dalej?

- Nie pamiÅtajâc, co zawieraû pod-

rzucony manuskrypt, zaczâûem czytaå...

Czytaûem i wÀciekaûem siÅ. Czytaûem i

krew mnie zalewaûa. WyobraÎ sobie, Òe

ten Àwir, który napisaû “Superagen-

tów”, sprytnie powplataû w tekst ksiâÒ-

ki wâtki wybrane z mojej biografii.

Skâd je wziâû? Kto mu je daû? Po co?

Nie mam wâtpliwoÀci, Àwir musiaû mieå

dostÅp do teczek Wojskowej SûuÒby

WewnÅtrznej. Teczek, w których przez

maûa czerdzieÀci lat gromadzono mate-

riaûy z rozpracowywania mojej nik-

czemnie maûej osoby.

- Kto ciÅ rozpracowywaû?

- Dziarscy chûopcy generaûów Kuf-

la, Kiszczaka, Poradki i Buûy wiedzieli

na mój temat znacznie wiÅcej, niÒ ja

sam wiedziaûem. Jestem im ogromnie

wdziÅczny. Znakomitymi opowiastkami

ubogacili moje Òycie. DowartoÀciowali

dobrym sûowem. Dzwoniûem niekiedy

do nich z proÀbâ o pomoc.

- Odmawiali?

- Nigdy nie odmawiali. Zawsze po-

mogli. Wzbogacili moje drzewo genea-

logiczne o Tatarów, Niemców, Sûowa-

ków, Czechów, Ïydów, Cyganów i je-

dnego Murzyna. Podpowiedzieli do ja-

kiej loÒy wolnomularskiej naleÒÅ i spre-

cyzowali datÅ mojego przystâpienia do

stowarzyszenia cyklistów. O kaÒdej po-

rze byli w stanie podaå daty, a nawet

bliÒsze szczegóûy moich kontaktów z

UFO i zielonymi ludzikami. Od póû

wieku pisaûem dziennik. Miaûem z tym

niejakie kûopoty. Oto niekiedy, zupeûnie

6 - 8 czerwca 2003 r.

KURIER 31

KURIER CODZIENNY

NaleÒaû do elity Koszykowej. ÃwiatûÅ

obciosano znacznie wczeÀniej. I na pe-

wno cieÀlami nie byli NadwiÀlaºczycy.

- Co na temat twojego bohatera

mówiâ Sowieci?

- Byli nauczyciele i mocodawcy

Ãwiatûy nic interesujâcego na jego temat

nie mówiâ. Przez pierwszâ dekadÅ Pee-

relu na temat podpuûkownika milczaûy

takÒe urzÅdowe gadaczki krajowe. Do-

piero od mniej wiÅcej paÎdziernika

1956 r. ochoczo na temat Ãwiatûy zaczÅ-

ûa paplaå, i paple nadal, Rakowiecka.

Tyle, Òe akurat z tej paplaniny, jak

zwykle, nic konkretnego nie wynika.

Prawdy w tym nie ma wcale, a sensu

jest jeszcze mniej.

- Krajowa dziaûalnoÀå Ãwiatûy ja-

ko funkcjonariusza bezpieki jest naj-

waÒniejsza?

- MyÀlÅ, Òe nie. Ãwiatûo wykonywaû

to, co mu nakazali przeûoÒeni. Robiû to

wystarczajâco brutalnie, by zasûuÒyå na

uznanie szefów. Razem ze swoim przy-

jacielem, Józefem RóÒaºskim, czÅsto

postÅpowaû niezgodnie z zasadami dzia-

ûaº operacyjnych. Byûo to szczególnie

widoczne w czasie, gdy spóûka RóÒaº-

ski i Ãwiatûo, w ramach stworzonej w

tym celu (ale nie ujmowanej w oficjal-

nych wykazach jednostek MBP) Grupy

Specjalnej (operacynej, którâ 2 marca

1950 r. rozwiniÅto w Biuro Specjalne

MBP, i które 30 listopada 1951 r. prze-

ksztaûcono w Departament X MBP)

przystâpiûa do dziaûaº operacyjnych,

zmierzajâcyc do osaczenia Gomuûki ps.

“ Wiesûaw”, któremu ubek nadaû kryp-

tonim “òysy”. Józef podpuûkownik

Ãwiatûo - póÎniejszy “Król Miedzeszy-

na”, otrzymywaû coraz czÅÀciej zlecenia

od samego Bieruta, nierzadko od Ber-

mana. Od 1948 r. poczuû siÅ widaå bar-

dzo waÒny, chodziû po gmachu MBP i

podÀpiewywaû: Muszê Gomuûce urwaå

ûeb/ Niech go nie nosi zbyt wysoko...

- RozmawiaûeÀ ze znajomymi

szpiega?

- OczywiÀcie. Dûugoletni znajomy

superagenta, puûkownik Stanisûaw Kraw-

czyk opowiadaû, Òe z chwilâ otrzymania

do rozpracowania sprawy Gomuûki i to-

warzyszy, na twarzy Ãwiatûy pojawiûo siÅ

coÀ, co trudno nazwaå smutkiem. Na pe-

wno nie byûa to ubecka wesoûoÀå w ro-

dzaju radoÀci z pogruchotania komuÀ ko-

Àci. Byû to jakiÀ nieuchwytny uÀmieszek

w kâcikach ust. Tajemniczy, jak u Mony

Lisy.

- WspomniaûeÀ o niedopracowa-

niach spóûki RóÒaºski i Ãwiatûo.

- Niedopracowania operacyjne za-

pewne nie wynikaûy z niewiedzy Józefa

podpuûkownika Ãwiatûy. Potrzebne na

jego szczeblu rzemiosûo bezpieczniac-

kie opanowaû on w sposób prawie bez-

bûÅdny. Aczkolwiek moÒna siÅ spotkaå

takÒe z opiniami odmiennymi. Na przy-

kûad generaû Szlachcic, wskazujâc na

niektóre dziaûania podpuûkownika, jak

choåby niefortunne próby rozpracowa-

nia Józefa Mutzenmachera twierdziû, Òe

Ãwiatûo niekompetencjÅ nadrabiaû tupe-

tem, bezczelnoÀciâ i krzykiem. Mimo to

moÒna chyba przyjâå, Òe fuszerki w ro-

bocie operacyjnej Ãwiatûy nie wynikaûy

z niekompetencji, a z przedsiÅwziÅå o-

peracyjnych zlecanych mu przez nad-

zorców sowieckich.

- W ksiâÒce piszesz, Òe Ãwiatûo w

Peerelu baû siÅ niewielu osób.

- Zapewne czuû respekt przed Bie-

rutem czy Bermanem. Byû umiarkowa-

nie posûuszny Radkiewiczowi, Rom-

kowskiemu, Mietkowskiemu czy Fejgi-

nowi. Jednak prawdziwym strachem na-

pawaû go kaÒdy telefon z Moskwy. Byå

moÒe jeden telefon, z listopada 1953 r.,

szczególnie utkwiû mu w gûowie. Zmie-

niû bowiem caûe Òycie szpiega. Byû to te-

lefon od sowieckiego generaûa Iwana

Sierowa. Telefon z Moskwy oznaczaû

strach. Okres poûowy lat piÅådziesiâtych

byû szczególny w dziejach stalinstewek

(paºstw podporzâdkowanych Stalino-

wi). Wiatr historii znowu przybraû na si-

le. Mistrz Ildefons wieszczyû: GDY

WIEJE WIATR HISTORII/ LU-

DZIOM JAK PIìKNYM PTAKOM

ROSNÇ SKRZYDòA, NATOMIAST/

TRZìSÇ SIì PORTKI PìTAKOM.

Przypuszczam, Òe w pierwszej powo-

jennej dekadzie nie byûo w NadwiÀlanii

polityka, któremu w czasie odbierania

telefonu z Imperium nie ûomotaûo-

by serce, nie drÒaûy nogi. Takie te-

lefony byûy niekiedy sygnaûem od-

woûania z tego Àwiata. Istniejâ wy-

starczajâce powody do przypu-

szczeº, Òe tak byûo w wypadku

Àmierci generaûa Karola Ãwier-

czewskiego, ale nie tylko. Generaû

“ Walter” takÒe otrzymaû tajemni-

czy telefon z Moskwy. NastÅpnie

zostaû wezwany na dywanik na

Kreml. Powróciû szczÅÀliwie, ale

nie poÒyû dûugo. W Moskwie za-

proponowano mu (Stalin albo Be-

ria) stanowisko szefa MBP. Ãwier-

czewski podobno odmówiû, gdyÒ

liczyû na fotel ministra obrony na-

rodowej, który najprawdopodob-

niej w tym czasie byû juÒ przezna-

czony dla K. Rokossowskiego.

- Czy tak byûo równieÒ w wy-

padku innych niespodziewanych

wyprowadzeº z tego Àwiata?

- Trudno odpowiedzieå jedno-

znacznie. Pewne jest tylko jedno,

w naszej wsi nadwiÀlaºskiej bar-

dzo piÅkne mieliÀmy mordy. Ale

nie tylko mordy bezpieki zasûugujâ

na uwagÅ. Interesujâce sâ takÒe

mordki kierownictwa resortu et con-

sortes. Niektóre tak opisuje zastÅpca Ki-

szczaka, a nastÅpnie minister spraw we-

wnÅtrznych, Krzysztof Kozûowski: Z wy-

jâtkiem kilku zobaczyûem oto trzydzieÀci

parÅ twarzyczek, delikatnie mówiâc, doÀå

charakterystycznych... Wszyscy prawie

byli tacy sami - niscy, krÅpi i te twarze...

Tak, te buÎki... jak z buszu!

- W tej sytuacji w “Superagen-

tach” jest znacznie wiÅcej pytaº, hipo-

tez, mitów, zaczÅtych i niedokoºczo-

nych wâtków, niÒ rzetelnych faktów.

- Taki byû mój zamiar. Napisaå

ksiâÒkÅ magmÅ. KsiâÒkÅ chaos. KsiâÒkÅ

labirynt. Idziesz niegdysiejszym tropem

Ãwiatûy i co rusz stajesz przed kûopota-

mi dnia dzisiejszego. To, czego nie do-

czytasz, musisz sobie wyobraziå. Wiem,

Òe to paskudna metoda. Wymaga myÀle-

nia. Nie! To siÅ nie zmieÀci w niektó-

rych gûowach.

- Czy w takim razie “Superagen-

ci” sâ ksiâÒkâ prawdziwâ?

- Odpowiem sûowami Ernesta He-

mingwaya: “... tworzÅ prawdÅ, wymyÀ-

lajâc prawdziwszâ od tej, jak mogûaby

byå (...). JeÀli piszÅ w pierwszej osobie,

twierdzâc, Òe chodzi o fikcjÅ, to krytycy

bÅdâ i tak usiûowali udowodnic, Òe nic

takiego nigdy mi siÅ nie przydarzyûo. To

równie gûupie, jak usiûowaå udowodniå,

Òe Defoe nie byû Robinsonem Crusoe, a

wiÅc jego ksiâÒka jest zûa”.

- Z tego, co powiedziaûeÀ wnoszÅ,

Òe chÅtnie pozbyûeÀ siÅ maszynopisu.

- Nic podobnego. Bardzo niechÅtnie

oddawaûem manuskrypt “Superagen-

tów” wydawcy. Wiem bowiem dobrze,

Òe obraz Àwiata u wiÅkszoÀci moich ro-

daków jest dziÀ ciâgle jeszcze bardziej

azjatycki niÒ zachodnioeuropejski.

PrzewidujÅ, Òe wielka sfora zatroska-

nych o historiÅ ojczystâ, zarzucajâc mi

cynizm, manipulacjÅ czy wulgarnoÀå,

siÅgnie po tÅ ksiâÒkÅ, aby doszukiwac siÅ

w niej ukrytych aluzji, jakichÀ tajemnic,

wâtków z kluczem, niedomówieº, Àwia-

domie pomijanych faktów i osób, itp.

- Znajdâ?

- MówiÅ uczciwie. Niczego takiego

siÅ nie doszukacie. Postaci fikcyjne sâ

rzeczywiÀcie fikcyjnymi, a postaci histo-

ryczne byûy, Òyûy, dziaûaûy, niekiedy na-

wet cierpiaûy. Jest to bowiem opowieÀå o

najzwyklejszej, czÅsto skrzeczâcej, nie-

kiedy sprostytuowanej pospolitoÀci tej

czÅÀci moich rodaków, którzy z obcego

nadania, bezprawnie zawûaszczywszy w

przeszûoÀci to, co najbardziej cenne w

narodzie - wartoÀci patriotyczne - byli na

najlepszej drodze do tego, aby uczyniå z

nas naród moralnych karûów. Byû wÀród

cet jak Ãwiatûo, bardzo by siÅ przydaû

przede wszystkim w Korei Póûnocnej i

jeszcze w kilku innych miejscach na

Àwiecie, o których wczeÀniej czy póÎniej

na pewno jeszcze usûyszymy. MyÀlÅ, Òe

raczej wczeÀniej, niÒ póÎniej. Wymie-

nione paºstwa, oprócz Korei Póûnocnej,

ûâczy jedno - wojujâcy islam. Na na-

szych oczach cywilizacja arabska, przez

wieki uÀpiona jak niektórzy wolnomula-

rze, zaÀniedziaûa, zapyziaûa, zagrzebana

w pustynnych piaskach, nagle przepo-

czwarza siÅ w coÀ niezwykle groÎ-

nego. A przepoczwarzeniu towarzy-

szy niezwykle szybkie rozprzestrze-

nianie siÅ wojujâcego islamu. I roz-

mnaÒanie. Dzieje siÅ to w postÅpie

geometrzycznym.

- Atakujesz inne cywilizacje?

- Wiem, Òe we wspóûczesnym

Àwiecie jest sporo miejsca dla róÒ-

nych cywilizacji. Ale pod warun-

kiem, Òe Òadna z nich nie jest ró-

wnoczeÀnie ideologiâ i systmem po-

litycznym, tak jak to byûo w staliniz-

mie. Wojujâcy islam jest jednym i

drugim. Tego trzeba siÅ baå. Tego

siÅ nie da oswoiå. To moÒna jedynie

zniszczyå. MoÒna to uczyniå na

dwa róÒe sposoby. Mieczem i siûâ.

Albo sûowem i przykûadem. Pier-

wszy sposób jest szybszy, ale maûo

efektywny. Drugi wolniejszy, ale

skuteczniejszy. Wspóûczesny Àwiat

tak jest urzâdzony, Òe decyzjÅ - co

wybraå, moÒe i musi podjâå tylko

jeden czûowiek - G. Bush, przywód-

ca potÅÒniejâczego z dnia na dzieº,

na naszych oczach Lewiatana. Mam

nadziejÅ, Òe przy jej podejmowaniu

prezydent USA bÅdzie pamiÅtaû, Òe

na poczâtku byûo sûowo.

- A co z Koreâ Póûnocnâ?

- Wbrew pozorom, to paºstwo jest

mniej groÎne. Ma wprawdzie ponad mi-

lionowâ armiÅ, ale nie najlepiej uzbrojo-

nâ. Ma sporo samolotów, czoûgów, o-

krÅtów, w tym kilkadziesiât podwo-

dnych, ale przestarzaûych. Ma broº bio-

logicznâ, chemicznâ i byå moÒe, piÅå,

szeÀå gûowic jâdrowych. Ma zapasy

wzbogaconego plutonu, wystarczajâce

do zmajstrowania takich gûowic. Ma

takÒe rakiety (o zasiÅgu tysiâca kilome-

trów), ale, tak na dobrâ sprawÅ, to z wy-

jâtkiem Seulu, nie ma zbyt opûacalnego

celu dla tych zabawek, tzn. takiego, któ-

rym moÒnaby skutecznie zaszantaÒo-

waå Àwiat. Ma jeden z najwyÒszych bu-

dÒetów wojskowych, siÅgajâcy trzy-

dziestu jeden procent PKB. Tyle, Òe te

31 procent przeliczone na dolary nie

przyprawia o zawrót gûowy. Poza tym

dzisiejsza wojowniczoÀå Korei Póûnoc-

nej jest bardzo nie na rÅkÅ Chinom, bez

pomocy których Kim Dzong Il jest je-

dynie maûym pÅtakiem na peryferiach

Àwiata. Ale peryferia, chociaÒby w wy-

niku globalizacji, coraz szybciej zbliÒa-

jâ siÅ do centrum. WiÅc to, co dziÀ je-

szcze nie jest najwaÒniejszym proble-

mem Àwiata, moÒe byå nim juÒ jutro.

Problemem jest natomiast fanatyzm, z

jakim Koreaºczycy potrafiâ walczyå.

PamiÅtam ich jeszcze z wojny koreº-

skiej (1950-1953), gdy przyjeÒdÒali w

Sudety lizaå wojenne rany. PamiÅtam o-

powieÀci i determinacjÅ oficerów armii

póûnocnokoreaºskiej z lat osiemdziesiâ-

tych. Przy róÒnych okazjach poznaûem

kilku z nich. Gdy siÅ spÅdziûo trzydzie-

Àci lat w mundurze, i gdy siÅ nie jest

kompletnym osûem, zawsze moÒna poz-

naå, czy inny oficer jest zdolny do fana-

tyzmu. UwaÒam, Òe wojownicy Kim

Dzong Ila sâ zdolni do najwiÅkszego fa-

natyzmu. Bo nie majâ wyboru. Gdy w

Korei wûadzÅ przejmâ zwykli ludzie, oni

zawisnâ na latarniach.

- Samym fanatyzmem nie wygry-

wa siÅ wojen.

- Zgoda. MoÒna natomiast byå pod-

porâ dla terrorystów. Albo sprzedajâc

im broº jâdrowâ, biologicznâ, chemi-

cznâ, rakiety itp., albo zasilajâc w spe-

cjalistów bâdÎ nawet w zamachowców-

samobójców. Tak, istnieje realne nie-

bezpieczeºstwo, Òe w wypadku gwaûto-

wnych zmian w Korei, specjaliÀci Kim

Dzong Ila zasilâ miÅdzynarodówkÅ ter-

rorystycznâ. Jedynym skutecznym, ale

niemoÒliwym do zastosowania sposo-

bem zabezpieczenia siÅ przed takâ e-

wentualnoÀciâ byûoby wybicie caûego

stada specjalistów.

- Co moÒna zrobiå w tej sytuacji?

- Poprzez wzmocnienie sankcji o-

sûabiå Kim Dzong Ila i rozwÀcieczyw-

szy naród pozwoliå, aby Koreaºczycy

zaûatwili sprawe we wûasnym zakresie.

Uff! Rysuje siÅ bardzo malownicza bra-

tobójcza rzeÎ, ze znikomymi szansami

rozszerzenia siÅ na caûy delakowschodni

region. Na szczÅÀcie bowiem, w Korei

Póûnocnej brak podstawej rzeczy, by

paºstwo Kim Dzong Ila mogûo zagroziå

Àwiatu. Korei brak chwytliwej ideologii,

którâ np. dysponujâ wojujâcy islamiÀci.

Korea Póûnocna, bÅdâc jednym z ostat-

nich reliktów twardego stalinizmu nie

jest juÒ atrakcyjna dla nikogo jako przy-

kûad do naÀladowania. Wûadcy Korei

Póûnocnej sâ jak dinozaury. WczeÀniej

czy póÎniej zostanâ z nich jedynie ska-

mieliny. Mogâ co najwyÒej stanowiå za-

chÅtÅ dla Husajna lub innych wataÒków,

którzy, zapatrzeni w Phenian, majâ pra-

wo myÀleå: Kim Dzong Il moÒe bezkar-

nie graå na nosie Stanom Zjednoczo-

nym i reszcie Àwiata, to i my spróbujmy.

Poza tym, sam Wielki Przywódca, jak

pozwala siÅ nazywaå Kim, nie sprawia

wraÒenia faceta, który moÒe sprawiå

wielki kûopot Àwiatu. Raczej krâgûy niÒ

wysmukûy, raczej kurduplowaty (160

cm wzrostu), niÒ Òyrafowaty, raczej roz-

rywkowy (organizowaû, zûoÒone z tabu-

nów najpiÅkniejszych dziewczyn tzw.

druÒyny rozkoszy dla swego ojca, z cze-

go sam co nieco uszczknâû, a obecnie

korzysta w caûej peûni) niÒ cnotliwy, ra-

czej zakompleksiony, niÒ pragmaty-

czny, nie jest jednak zwyczajnym Àwi-

rem. Jest Àwirem nadzwyczajnym, po-

trafiâcym pûawiå siÅ w luksusie, pod-

czas gdy jego poddani gûodujâ (w ostat-

niej dekadzie zmarûo z gûodu ponad dwa

miliony osób, czyli prawie 10 procent

ludnoÀci kraju). Jednym sûowem Kim

Dzong Il sprawia wraÒenie klasycznego

stalinowca. I jest ostatnim stalinowskim

wûadcâ na ziemi. Problemem Àwiata jest,

by rzeczywiÀcie zostaû ostatnim stali-

nowcem. Niewâtpliwie Àwiat musi coÀ z

Koreâ Póûnocnâ zrobiå. Niekoniecznie

musi to byå wojna.

- Z twoich sûów wieje pesymiz-

mem.

- WrÅcz przeciwnie. To sam opty-

mizm. Jestem przekonany, Òe w Korei

nie moÒe to byå i nie bÅdzie to wojna.

Tak jak jestem przekonany, Òe na Blis-

kim Wschodzie, który jest problemem

nie tylko Iraku i Saddama Husajna, nie

da siÅ zaûatwiå inaczej spraw jak z po-

mocâ wojny. I, jeÒeli Àwiat bÅdzie zwle-

kaû z zaûatwieniem sprawy, byå moÒe,

bÅdzie to musiaûa byå wojna jâdrowa. I,

wierzcie mi, nie sâ to fanaberie jakiegoÀ

szalonego pismaka, ale przemyÀlenia

czûowieka, który szedû tropami wybit-

nych agentów. Oni potrafili zaûatwiå nie-

prawdopodobne sprawy. Np. troszczyå

sie o uran dla Izraela w czasach, gdy ma-

ûo kto wierzyû, Òe paºstwo to przez po-

nad póû wieku utrzyma siÅ w Òywiole a-

rabskim. I maûo tego, w poczâtkach XXI

wieku bÅdzie rozdawaå karty na Bliskim

Wschodzie. A taka jest przecieÒ prawda.

Nie jest wykluczone, Òe takÒe tacy osob-

nicy jak Ãwiatûo, majâ swój mikrosko-

pijny udziaû w budowaniu potÅgi Izrae-

la.

nich, tego nie da siÅ ukryå, Józef podpuû-

kownik Ãwiatûo.

- Co chciaûbyÀ powiedzieå naszym

czytelnikom?

- Chciaûem poprosiå abyÀcie posûu-

chali nieco poszarpanej, niezbornej opo-

wieÀci o pewnej podniecajâcej epoce,

która miaûa byå najkrótszym stuleciem

w dziejach. Miaûa siÅ zaczynaå wybu-

chem pierwszej wojny Àwiatowej, a

koºczyå szczÅÀliwym, prawie bezkrwa-

wym rozpadem Imperim Sowieckiego i

upadkiem komunizmu. Ale która, dziÅ-

ki akcjom islamistów, skupionych naj-

prawdopodobniej w miÅdzynarodóce

terrorystycznej, nie tylko nie zamknÅûa

drugiego tysiâclecia, ale przeciâgnÅûa

siÅ na poczâtek trzeciego millenium. Po-

sûuchajcie takÒe o fragmentach Òycia

niebanalnego specjalisty sûuÒb specjal-

nych, dziÀ juÒ prawie zapoznanego, któ-

ry niegdyÀ zadziwiû Àwiat. Posûuchajcie i

wybaczcie, Òe mieszam historiÅ z opisy-

waniem dnia dzisiejszego i próbâ wie-

szczenia. WyznajÅ zasadÅ, Òe piszâc ja-

kikolwiek tekst oparty o wydarzenia z

przeszûoÀci, warto pojâå wszystko - na

swojâ miarÅ oczywiÀcie - co jest istotne-

go w opisywanej historii i spróbowaå u-

staliå, jak przeszûoÀå moÒe siÅ odnosiå

do dnia dzisiejszego i jutrzejszego.

- Wierzysz w historiÅ - nauczyciel-

kÅ Òycia?

- Nie! Nie wierzâc, aby historia w

jakikolwiek sposób pomogûa budowaå

przyszûoÀå jestem przekonany, Òe znajo-

moÀå przeszûoÀci moÒe i powinna u-

strzec od popeûniania bûÅdów, za które

juÒ zapûaciliÀmy. I dlatego przypomi-

nam o Józefie podpuûkowniku Ãwiatle.

Wydaje siÅ bowiem, Òe Àwiat znowu

wszedû w okres, w którym wydatnie

wzroÀnie zapotrzebowanie na takich

specjalistów. NajwyraÎniej widaå to w

Korei Póûnocnej i w Czeczenii, w Iraku,

w Afganistanie, w Uzbekistanie, w Ka-

zachstanie, w Iranie, w Syrii, w Libanie,

w Jordanii, w Arabii Saudyjskiej, w Li-

bii, Somalii, Nigerii, Senegalu, Maure-

tanii, Czadzie, ale nie tylko. DziÀ taki fa-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: