29. TEORIA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
TEORIA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO - WYKŁAD 4.10.03 r.
LITERATURA:
1. Tomasz Goban -Klas „Media i komunikowanie masowe.. Teorie i analizy prasy, radia, TV i internetu.”
2. M. Kuncznik, A. Ziptel „Wprowadzenie do nauki o dziennikarstwie i komunikowaniu.”
3. Maciej Mrozowski „Między manipulacją a poznaniem. Człowiek w świecie mass-mediów.”
4. Jerzy Mikułowski -Pomorski, Z. Nęcki „Komunikowanie skuteczne?”
5. Kazimierz Krzysztofek „Komunikowanie międzynarodowe.”
6. Kwarciak „Co trzeba wiedzieć o reklamie.”
7. Stanisław Kuśnierski „Świadomość społeczna, opinia publiczna, propaganda.”
8. Bogusława Dobek -Ostrowska :Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne.”
9. Michalczyk „Media lokalne w systemie komunikowania.”
10. Zeszyty prasoznawcze – Walery Sławek
11. Studia medioznawcze – Janusz Adamowski
12. Bieżąca znajomość mediów à redaktorzy naczelni gazet, członkowie KRR i TV, członkowie Rady Nadzorczej TV.
komunikowanie komunikowanie
interpersonalne masowe
Komunikowanie społeczne to interakcja społeczna, w której dokonuje się wymiana wiadomości tj. przekazywanie treści psychicznej tzn. tego co się myśli lub czuje osoba A osobie B.
Dochodzi do skutku dzięki językom naturalnym àmowa, pismo.
Kanały à mimika, gesty, dotyk, ruchy ciała.
Przekazywanie treści psychicznych odbywa się z reguły za pośrednictwem znaków, których najdoskonalszymi zbiorami są znaki naturalne ABC. Znaki są rzeczywistością materialną, można je widzieć, słyszeć, dotknąć.
Inna rzeczywistość materialna à uśmiech, światła drogowe, plakaty itp.
Komunikacja wymaga także kodów, które określają wzajemne relacje znaków.
Przekazywanie i odbieranie znaków i kodów jest jedną z form aktywności społecznej.
Komunikacja jest centralną działalnością naszej kultury. Bez komunikacji nie może istnieć społeczeństwo. Komunikacja jest efektem rozwoju społeczeństwa.
Komunikacja interpersonalna to typ komunikacji społecznej dokonujący się w bezpośredniej styczności społecznej à face to face (nie ma nic pomiędzy A i B). Nic nie oddziela partnerów od siebie, za jedyne takie narzędzie można uznać ludzkie wrodzone lub nabyte zdolności komunikacyjne.
Komunikowanie (się) interpersonalne zachodzi w pewnej wyidealizowanej sytuacji partnerskiej, stwarza możliwości porozumienia się partnerów. Jest demokratyczne. W praktyce ten demokratyzm jest zachwiany à jedni są „skazani” na mówienie, inni na słuchanie.
Cechy komunikacji interpersonalnej:
1. dokonuje się różnymi kanałami (zmysły człowieka à wzrok, słuch)
2. jest spontaniczne i ulotne tzn. nie utrwala się na ogół treści interakcji w tym procesie
3. istnieje bezpośredniość oraz ciągłość sprzężenia zwrotnego czyli wymiana ról między nadawcą a odbiorcą, możliwość korygowania lub żądanie wyjaśnień
4. pojemność kanałów komunikacyjnych jest nieograniczona i nie pociąga za sobą żadnych kosztów
5. istnieje możliwość stałego dostosowywania języka do partnerów i sytuacji komunikacyjnej
6. akty komunikacyjne są źródłem nowych treści o różnorodnym charakterze
7. naturalność procesu – umiejętności komunikacyjne nabywały jednostki w sposób nieformalny, zwykle od dzieciństwa i nie są one uczone (te umiejętności) przez instytucje wyspecjalizowane.
Komunikacja masowa to typ komunikacji społecznej, polegający na przekazywaniu za pomocą urządzeń technicznych jednolitych treści skierowanych do liczebnie wielkich, anonimowych i zróżnicowanych społecznie rzesz odbiorców.
Przekazywane treści są jawne tzn. publicznie dostępne, docierają do odbiorców szybko i w jednym mniej więcej czasie, są dostępne i krótko są aktualne.
W swej istocie komunikacja masowa jest procesem masowej tzn. prowadzonej przemysłowymi metodami produkcji i dystrybucji przekazów czyli informacyjnych treści symbolicznych przekazywanych do masowej konsumpcji.
Obejmuje trzy ogniwa:
- nadawca
- przekaz
- odbiorca
a także zachodzące między nimi relacje.
Nadawca jest zorganizowaną instytucją à komunikator zbiorowy i zawodowy.
Przekazy charakteryzują:
- publiczny, otwarty charakter
- zwielokrotnienie czyli multiplikacja (co to jest?)
- cykliczność i schematyczność.
Odbiorca à charakteryzuje go:
- liczebność
- rozproszenie
- zróżnicowanie (heterogeniczność)
- wspólny przedmiot zainteresowania (czyli komunikat).
Typy niewerbalnych kanałów komunikacyjnych:
- dźwiękowe (wokalny) np.: o charakterze para lingwistycznym – krzyk, śpiew, śmiech
- wizualne – wyraz twarzy, wymiana spojrzeń, gestykulacja, ruch ciała, ubiór, dystans między osobami
- dotykowe – pogłaskanie, zetknięcie się ciał
- zapachowe – woń ciała, wyczuwanie gazu
- termiczny – ciepło cielesne
- smakowy – doznania związane ze zmysłem smaku.
Poziomy (szczeble) komunikowania wg McQuaila:
komunikowanie masowe
komunikowanie instytucjonalne (między urzędami)
komunikowanie grupowe
komunikowanie interpersonalne (face to face)
komunikowanie intrapersonalne ( wewnętrzne)
Nauka o komunikowaniu, aby mogła powstać jak każda nauka, musi spełniać 3 warunki:
1. musi zaistnieć przedmiot badań (w obiektywnej rzeczywistości muszą zaistnieć zjawiska i procesy, którym na pewnym etapie rozwoju towarzyszy refleksja naukowa)
2. utworzenie metod i technik badawczych, za pomocą, których usiłuje się opisać i zebrać dane na temat zjawisk i procesów ( wytworzenie specyficznego języka dla danej dyscypliny)
3. muszą powstać grupy ludzkie, które zajmują się daną dyscypliną ; muszą ci ludzie być profesjonalistami w podwójnym znaczeniu: muszą posiadać dane kompetencje oraz muszą się z danej dyscypliny utrzymywać.
Najwcześniej ta nauka kształtuje się w Stanach Zjednoczonych – lata 20 XX wieku, ale prawdziwy rozwój nastąpił gdy do grona badaczy amerykańskich dołączyli badacze brytyjscy.
W Polsce w latach 50 XX wieku - Walery Pisarek
Przedmiot badań nauki o komunikowaniu masowym – formuła Lasswella: kto? – ludzie, co? – treści analizy zawartość tekstu, jakim kanałem? – media, komu? – badanie odbiorców, z jakim skutkiem? – media oddziałują na społeczeństwo àpatrz książka na egzamin u Kolczyńskiego.
Ekonomia polityka
Media
technologia
Narzędzia i techniki badań:
- kwestionariusz, ankieta
- analiza zawartości prasy
- obserwacja
- eksperyment
- analiza dokumentów prawnych.
Teorie prasy wg Kucznika:
- autorytarna teoria prasy – poznanie prawdy ograniczone jest tylko dla niektórych mędrców
- liberalna teoria prasy (zaczęła kształtować się w oświeceniu) - prasa powinna pełnić funkcję partnera w dyskusji a nie być instrumentem w rękach władzy
- teoria odpowiedzialności społecznej – wyrasta z przeświadczenia, że przesłanki teorii liberalnej są zbyt proste; media mają pełnić funkcje misyjne, nie mają być tylko nastawione na zysk, mają mieć pewne zobowiązania wobec społeczeństwa, media mają być 4 władzą; prasa ma być wolna co nie znaczy, że ma „tracić z pola widzenia” interesy społeczeństwa
- sowiecka teoria prasy – marksowsko-leninowska teoria prasy, media mają pełnić funkcje polityczne, nie ma być motywów zysków, prasa ma wspierać dążenia do osiągnięcia komunizmu, państwo może być właścicielem mediów
- teoria mediów na rzecz rozwoju – media mają pomagać krajom 3 świata
- teoria demokratycznego uczestnictwa – kładzie nacisk na horyzontalne więzi komunikacyjne, wielorakość, różnorodność, wymienność ról nadawcy i odbiorcy; ma pomagać w partycypacji.
Komunikacja masowa jako system społeczny:
Komunikacja masowa jest zjawiskiem złożonym, przenikającym wiele dziedzin życia społecznego i odgrywającym doniosłą rolę w funkcjonowaniu społeczeństwa. Jest pewnym systemem, co oznacza, iż między poszczególnymi mediami jako elementem systemu oraz między nimi a ich społecznym otoczeniem ustala się zawsze pewien układ wielorakich związków i zależności. Komunikacja masowa jest zatem z jednej strony swoistym systemem społecznym z drugiej zaś jest względnie odrębnym podsystemem w ramach szerszego super systemu państwa.
Cechy systemu medialnego:
- jest dynamiczny tzn. zmienny i aktywny wobec otoczenia (wywiera na nie wpływ)
- jest wytworem historycznym tzn. zaczął się kształtować na określonym etapie rozwoju historycznego
- jest rezultatem uwarunkowań społeczno-ekonomicznych
- jest kształtowany na podstawie rozwiązywania sprzeczności w jego ramach (podlega dialektyce).
Stosunki zachodzące w ramach systemu (między elementami) tworzą strukturę komunikacji masowej.
Mają różnoraki charakter (są trwałe i dominujące):
- polityczne - określają związki mediów z ośrodkami dyspozycji politycznej i ekonomicznej
- prawne - normują status mediów, ich uprawnienia i powinności oraz zakres kontroli
- osobowe - dotyczą polityki kadrowej, trybu rekrutacji pracowników, hierarchii i podległości służbowej
- ekonomiczne - regulują tok produkcji przekazów i zasady funkcjonowania mediów.
System wolnorynkowy
System socjalistyczno- planowy
Charakter dominującej relacji (zależności)
relacje ekonomiczne, prawno-proceduralne o charakterze rywalizacji
relacje polityczne, personalne o charakterze podporządkowania i współpracy
Stopień spoistości (elementy)
mała spoistość, duże rozczłonkowanie (200 stacji radiowych), zróżnicowanie wewnętrzne silne, silne tendencje odśrodkowe
duża spoistość, niewielkie rozczłonkowanie, brak odśrodkowych tendencji dezintegracyjnych
Funkcja – to rola lub zadania.
Pisarek – funkcja to działanie lub przeznaczenie do działania danego elementu w układzie, do którego ten element należy.
Lasswell (1948 rok) à 3 funkcje mass mediów:
- obserwowanie otoczenia (środowiska) - celem dostrzegania pojawiających się w nim zagrożeń i możliwości, które mogą wpływać na porządek wartości ludzkich lub struktur danego społeczeństwa
- koordynowanie reakcji poszczególnych elementów społeczeństwa na zmiany w jego otoczeniu
- przekazywanie dziedzictwa społecznego z pokolenia na pokolenie.
...
extensa7220