Jednorożec.pdf

Jednorożec

Aibhill Dreamstoher : Stworzenie to zawładnęło ludzką wyobraźnią… Od

najdawniejszych lat ludzie pisali o nim, śpiewali, malowali je, rzeźbili, a nawet na nie

polowali, choć brakowało przekonywujących dowodów potwierdzających jego istnienie…

Jednorożec – bo o nim mowa – fascynuje nas od wieków… (Abstrahując od tego tematu:

Lucian - sto lat powtorze!!! :) WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO Z OKAZJI IMIENIN :))

„Pewnego słonecznego poranka pewien pan, jedzący właśnie śniadanie,

uniósł głowę znad jajecznicy i spostrzegł jednorożca ze złotym rogiem,

obgryzającego róże na ogrodowym klombie. Pan wstał, pospieszył do sypialni,

w której spała jego żona i zbudził ją. „W ogrodzie jest jednorożec -

powiedział. Zjada róże”. Żona otworzyła jedno oko i spojrzała na pana

niechętnie. „Jednorożec jest stworzeniem mitycznym”- odrzekła i odwróciła

się do pana plecami.”

James Thurber „Jednorożec w ogrodzie”

Pierwsza wzmianka o jednorożcu [z angielskiego unicorn ]

pochodzi sprzed dwóch tysięcy lat i pochodzi od greckiego

lekarza Ktezjasza. Według niego to fantastyczne zwierzę

pochodziło z Indii. Było mniej więcej rozmiarów osła, miało

ciemnoczerwony łeb, biały tułów, błękitne oczy oraz

pojedynczy róg, długości około pięćdziesięciu centymetrów

wyrastający z czoła. Róg ten był biały u podstawy, czarny w

środku i czerwony na końcu. Odcięty od właściciela i

przerobiony na naczynie chronił każdego, kto z niego pijał od

trucizn, drgawek i padaczki oraz stanowił pewną odtrutkę. O

takie naczynie nie było jednak łatwo, bowiem szybkość, siła i

gwałtowny temperament jednorożca czyniły schwytanie go

niemal niemożliwym (choć nie niewykonalnym ;)). Istniało

również stworzenie z dwoma rogami – dwurożec [ bicorn , z

łaciny bicornis ].

O zwierzętach z jednym rogiem pisali m.in. Arystoteles i Juliusz Cezar. Często, chcąc

potwierdzić istnienie jednorożców odwoływano się właśnie do ich autorytetu. Rzymski

przyrodnik Pliniusz (ten od bazyliszka) dodał do wizerunku jednorożca głowę je lenia,

stopy słonia, ogon dzika i długi na metr czarny ogon. Późniejsi pisarze sugerowali, że

wczesne doniesienia o jednorożcach opierały się na błędnych opisach indyjskich

nosorożców lub też spotkaniach z dwurożnymi zwierzętami, takimi jak koziorożce czy

kozły, które akurat musiały stracić jeden róg, albo widziano je tylko z profilu.

W średniowieczu powszechne wyobrażenie jednorożca wyewoluowało z kolażu

zwierzęcych części opisywanych przez starożytnych do pełnego wdzięku stworzenia,

które znamy współcześnie. Malowidła i arrasy z tamtego okresu przedstawiają piękne,

białe, podobne do koni zwierzęta z jednym rogiem, kopytami jelenia i bujną grzywą.

Jednym z najsłynniejszych przykładów sztuki przedstawiającej jednorożce jest cykl

arrasów „Dama z jednorożcem” (sześć tapiserii

przedstawiających alegorie pięciu zmysłów)

powstały około 1500 roku w Brukseli. Obecnie

można je oglądać w Muzeum Średniowiecza Cluny

(Musée National du Moyen Age et des Thermes de

Cluny) w Paryżu. Tracy Chevalier, autorka

bestsellera „Dziewczyna z perłą” napisała książkę

właśnie o tytule „Dama z jednorożcem”, której akcja

toczy się w XV wieku. Jean Le Viste chce uczcić wzrost swojej pozycji na Dworze,

zlecając Nicolasowi des Innocents wykonanie projektów sześciu gobelinów.

Utalentowany, ambitny i ceniony miniaturzysta początkowo z niechęcią odnosi się do

zamówienia, zwłaszcza że ma malować bitwę, konie... Wszelkich wątpliwości

dotyczących tej pracy pozbywa się dopiero wtedy, gdy poznaje piękną córkę klienta,

Claude, i gdy okazuje się, że zamiast bitwy na gobelinach ma być jednorożec.

Jednorożce były niezwykle skoczne i bystre. Były samotnikami,

miały dziki, niesforny charakter, dlatego tak trudno je było złapać.

Podejście tego magicznego bądź co bądź zwierzęcia graniczyło

po prawdzie z niemożliwością, ale istniał ponoć jeden sposób na

zwabienie jednorożca w pułapkę. Jednorożec jako istota

wyjątkowo płochliwa uciekał przed wszystkimi mężczyznami, za

to bardzo lubił towarzystwo kobiet - konkretnie młodych i, co

podkreślane było wielokrotnie, niewinnych dziewcząt (jednorożec

był biały – biel symbolizuje stan niewinności, dziewictwo,

dziewczęcy urok, czystość duchową i świętość). Na kobietę nie

będącą już dziewicą nawet nie spojrzał, a takie co udawały dziewictwo (niestety nie

zachowały się żadne przekazy mówiące o tym, jak rozpoznać dziewicę lub jak nie stracić

dziewictwa :P) wręcz atakował. Za to do młodych dziewcząt zwykł był podchodzić, kłaść

głowę na ich łonie i zasypiać. Był to idealny moment dla zaczajonego w pobliżu

myśliwego, który mógł schwytać jednorożca i odebrać mu róg. Zresztą nie tylko róg był

cenionym towarem. W czaszce jednorożca bezpośrednio pod rogiem miał się bowiem

znajdować karbunkuł – rzadkiej urody rubin obdarzony niezwykłymi zdolnościami

rosnący podobno wraz z wiekiem jednorożca. Wieść niesie, że zwierzęta te potrafiły

walczyć swym rogiem jak mieczem, a ścigane rzucały się z urwiska i lądując na rogu

uchodziły bez szwanku.

Opisy rogu jednorożca bardzo się różniły. Według jednych doniesień róg był prosty,

szpiczasty i śnieżnobiały, według innych czarny i

poskręcany. Jednak wszyscy byli zgodni co do jego

czarodziejskiej mocy. Róg jednorożca zwany był alikornem i

stanowił bardzo drogi oraz poszukiwany towar. Święcie

wierzono w magiczną moc rogu mającą oczyszczać

wszystko, co znalazło się w kontakcie z nim oraz służyć

jako panaceum na wszelkie trucizny. Poszukiwali go

mistycy średniowieczni do swoich eksperymentów,

poszukiwali aptekarze sprzedając go później w formie proszku, ale także zlecając

wykona nie z niego pudełeczek czy łyżeczek. Poszukiwany był także przez wielmożów,

którzy obawiając się często trucicieli nie rozstawali się przy stole z zestawem amuletów

do którego poza oczywiście rogiem jednorożca wchodził chociażby ząb żmii oraz kilka

gatunków półszlachetnych kamieni, które w obecności trucizny miały pokrywać się

wilgocią.

Rogi jednorożca były sprzedawane w każdej szesnastowiecznej aptece, jako lek na

większość dolegliwości. Zapotrzebowanie było ogromne, a ceny astronomiczne.

Sproszkowany róg mógł być podawany w czystej postaci albo razem z innymi

leczniczymi środkami. Ci, których nie było stać na zakup cennego panaceum, mogli

nabyć (na pocieszenie) fiolkę wody, w której podobno róg był zanurzony.

Oczywiście kupujący nie wiedzieli, że tak naprawdę był to róg narwala, ssaka z rodziny

waleni (kuzyna foki), u którego górne siekacze dorastają do takich rozmiarów, że

przebijają górną wargę i wyrastają na metr czy półtora metra i używane są do walk

pomiędzy samcami o terytorium czy też partnerkę . Kiedy w szesnastym i siedemnastym

stuleciu ekspedycje wielorybnicze stawały się coraz powszechniejsze, wzrosło

zaopatrzenie w domniemany cudowny róg jednorożca. Na zimnych wybrzeżach Islandii

graniczących z arktycznymi wodami – naturalnym środowiskiem życia narwali dało się co

jakiś czas znaleźć jakiś ząb narwala wyrzucony przez fale. Stąd też pewnie wzięła się

legenda, do której nawiązuje chociażby znany film animowany „Ostatni jednorożec”,

jakoby jednorożce miały uciekać przed ludźmi do morza. Faktycznie róg „jednorożca”

dało się z wiadomych względów znaleźć tylko na wybrzeżach, więc z czasem ludzie

zaczęli się zastanawiać dlaczego.

Testy służące sprawdzeniu autentyczności alikornu – z których większość polegała na

zakreślaniu koła wokół jadowitego pająka i obserwowaniu jego reakcji (alikorn był

prawdziwy, jeśli pająk nie mógł wydostać się z kręgu) były liczne i powszechne, lecz

najwyraźniej niewiele z nich mogło cokolwiek zweryfikować, ponieważ ciosy narwali z

powodzeniem udawały rogi jednorożca i lądowały w aptekach całej Europy.

Nie cały alikorn zużywany był w celach medycznych. Legendarna zdolność naczyń z

rogu jednorożca do neutralizowania trucizny, o której ponad tysiąc lat wcześniej pisał

Ktezjasz, czyniła z alikornu bardzo cenną własność, szczególnie wśród członków rodów

panujących, dla których lęk przed otruciem był częścią codzienności. Kielichy i naczynia

były jednak bardzo drogie. Filiżanki z alikornu były tak wartościowe i drogie, że w 1565

roku królowi Danii Fryderykowi II wystarczyła tylko jedna pod zastaw na pożyczkę

mającą sfinansować wojnę ze Szwecją. Uboższym pozostawał proszek z rogu. Pierwsze

wzmianki na temat leczniczych właściwości proszku pochodzą w początków naszego

tysiąclecia.

Jednorożec stał się znakiem dzikiej siły, która poddaje się niewinności i łagodności. W

mitologii jednorożec towarzyszył dziewiczym boginiom księżycowym. Artemida

poskromiła jednorożce, a osiem z nich zaprzęgła do swego rydwanu.

W literaturze jednorożec zaczął symbolizować siłę, władzę i czystość. Został też

wciągnięty w symbolikę chrześcijańską. Oprócz alegorycznego przedstawienia

Chrystusa stał się symbolem dziewictwa, życia zakonnego, postu, zbawienia, a także

krzyża i śmierci ścigającej człowieka. Jest także symbolem Niepokalanego Poczęcia

Chrystusa przez Maryję. Jako figurka wyobraża też samego Chrystusa, Najczystszego z

Czystych. Róg jednorożca symbolizuje moc niszczenia grzechu.

Biblijny jednorożec był prawdopodobnie nosorożcem i reprezentował nieposkromioną

siłę, Budził postrach. W Proroctwie Izajasza (34,7) czytamy:

I zstąpią jednorożce z nimi, i byki z mocarzami; upoi się

ziemia krwią ich i piasek ich tłuszczem.

Stał się także częścią królewskiego herbu Anglii i Szkocji, który powstał na początku XVII

wieku. Wtedy to James VI Szkocki został królem Anglii i zjednoczył pod jedną koroną

Szkocję i Anglię. Unia ta wymogła stworzenie nowego herbu, który powstał z połączenia

herbu Anglii wspieranego przez dwa Lwy oraz herbu Szkocji gdzie tarczę dźwigały dwa

Jednorożce. Oczywistym kompromisem było pozostawienie jednego Lwa i jednego

Jednorożca. Często jednorożec przedstawiany jest razem ze złotym lwem, co

symbolizuje odwieczne przeciwieństwa. W Chinach jednorożec jest zwierzęciem

świętym, kwintesencją pięciu żywiołów oraz jednością yang i yin.

Motyw jednorożca pojawiał się również w legendach arturiańskich, baśniach oraz

fantastycznych opowieściach o wyprawach Czyngis-chana i Aleksandra Wielkiego.

Jedna z typowych średniowiecznych historyjek mających unaocznić czystość jednorożca

mówi o zmierzających do wodopoju leśnych zwierzętach. Kiedy woda okazuje się

zatruta, spragnionym na ratunek przychodzi jednorożec – zanurza róg w stawie, a woda

na powrót staje się czysta i nieskażona.

Zainteresowanie chwytaniem jednorożców ostatecznie wygasło

w osiemnastym wieku, kiedy liczni sceptycy zauważyli, że

nie sposób znaleźć kogokolwiek, kto by rzeczywiście

widział jednorożca na własne oczy. Kilku autorów nadal

umieszczało jednorożce w książkach z historii naturalnej,

idąc za starożytnymi i średniowiecznymi opisami, jednak

większość doszła do przekonania, że czas oddać

stworzenie krainie baśni. Wiara w jednorożca przetrwała

dłużej niż wiara w istnienie jakiegokolwiek zwierzęcia

mistycznego. Ostatnie doniesienia na temat jednorożca

datowane są na rok 1673, gdy spotkano go w Ameryce, na

granicy kanadyjskiej. W jego istnienie wierzono aż do XIX wieku, powoli jednak przestali

zgłaszać się świadkowie bliskich spotkań z jednorożcem.

***

W świecie czarodziejów przedstawionym przez Rowling w swych książkach o

przygodach Harry’ego Pottera skrzywdzenie jednorożca uważane jest za straszliwą

zbrodnię. „Zdolny jest do niej ktoś, kto nie ma nic do stracenia, a wszystko do zyskania.

Krew jednorożca zapewnia życie każdemu, kto ją wypije, nawet jeśli będzie o cal od

śmierci, ale za straszliwą cenę. Jeśli zabije coś niewinnego i bezbronnego, zostanie na

zawsze przeklęty i będzie wiódł nędzne życie, a właściwie pół-życie”.

Harry pierwszy raz zobaczył jednorożca w Zakazanym Lesie. „Był to jednorożec, niestety

już martwy. […] Harry po raz pierwszy w życiu ujrzał coś tak pięknego i tak smutnego.

Długie, smukłe nogi spoczywały pod dziwnymi kątami, a grzywa rozsypywała się

perłowobiałą kaskadą na ciemnych liściach”. Kolejne spotkanie miało miejsce w

czwartym roku nauki, na lekcji Opieki nad Magicznymi Stworzeniami.

„Poprowadziła ich [profesor Grubbly-Plank] wokół ogrodzenia dla koni, które tuliły się do

siebie z zimna, a potem ku samotnemu drzewu na skraju Zakazanego Lasu, gdzie był

uwiązany cudownie biały jednorożec.

Na widok jednorożca dziewczęta wydały zgodny okrzyk zachwytu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: