Turystyka spoleczna- analiza.pdf

Instytut Turystyki

Analiza rozwoju turystyki społecznej

w Polsce

Stan, szanse i zagrożenia

Warszawa 2007

Wykonano w Instytucie Turystyki na zlecenie

Departamentu Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki

Instytut Turystyki, 02-511 Warszawa, ul. Merliniego 9a

tel. (22) 844-63-47, fax. (22) 844-12-63

www.intur.com.pl, e-mail: it@intur.com.pl

Spis treści

Spis treści ................................................................................................................... 1

1. Wprowadzenie........................................................................................................ 2

2. Zjawisko turystyki społecznej i jej znaczenie .......................................................... 3

2.1. Zakres turystyki społecznej. Określenie definicji .............................................. 3

2.2. Grupy podmiotów uczestniczących i działających w obszarze turystyki

społecznej ........................................................................................................ 5

3. Działalność organizacji pozarządowych w Polsce ................................................ 11

3.1. Informacje ogólne........................................................................................... 11

3.2. Liczba organizacji pozarządowych................................................................. 13

3.3. Zasięg działalności......................................................................................... 14

3.4. Zasięg terytorialny.......................................................................................... 14

3.5. Zrzeszenia organizacji - związki i federacje ................................................... 14

3.6. Porozumienia i sieci międzynarodowe ........................................................... 14

3.7. Zatrudnienie w sektorze pozarządowym ........................................................ 15

3.8. Liczba członków organizacji ........................................................................... 15

3.9. Współpraca z wolontariuszami....................................................................... 15

3.10. Przychody organizacji .................................................................................. 15

3.11. Źródła finansowania ..................................................................................... 16

3.12. Działalność gospodarcza ............................................................................. 16

3.13. Majątek organizacji pozarządowych............................................................. 16

3.14. Wykorzystanie funduszy strukturalnych ....................................................... 17

3.15. Współpraca organizacji pozarządowych z innymi partnerami ...................... 18

3.16. Oczekiwania i problemy organizacji pozarządowych ................................... 18

3.17. Działalność turystyczna organizacji pozarządowych.................................... 19

3.18. Dofinansowanie działalności organizacji pozarządowych przez

administrację państwową ............................................................................. 19

3.19. Dofinansowanie działalności organizacji pozarządowych przez

administrację samorządową.......................................................................... 20

4. Funkcjonowanie sfery turystyki społecznej w Polsce – wymiar ilościowy i prawny21

4.1. Określenie skali uczestnictwa wybranych grup odbiorców turystyki

społecznej - analiza ilościowa i jakościowa aktywności turystycznej w latach

2000-2006/7 .................................................................................................... 21

4.2. Określenie skali działalności podmiotów prawnych (sektor organizacji

pozarządowych) w zakresie turystyki społecznej ........................................... 24

4.3. Analiza relacji grup uczestniczących w turystyce społecznej ......................... 29

4.4. Ocena obecnie obowiązujących uwarunkowań prawnych wpływających

na rozwój turystyki społecznej........................................................................ 31

5. Tendencje i możliwe kierunki rozwoju turystyki społecznej................................... 33

5.1. Analiza tendencji rozwojowych turystyki społecznej na świecie i w Europie .. 33

5.2. Rozwój turystyki społecznej w Unii Europejskiej ............................................ 34

5.3. Przykłady dobrych praktyk ............................................................................. 36

5.4. Prognoza rozwoju turystyki społecznej .......................................................... 40

Załącznik nr 1 ........................................................................................................... 44

Załącznik nr 2 ........................................................................................................... 46

Załącznik nr 3 ........................................................................................................... 50

1. Wprowadzenie

Początków zjawiska turystyki społecznej można się doszukiwać w

organizacjach powstałych na początku XX wieku w Szwajcarii i we Francji,

specjalizujących się w urządzaniu obozów sportowych w górach oraz obozów

wakacyjnych dla dzieci z mniej uprzywilejowanych rodzin.

Samo pojęcie turystyki społecznej budzi szereg wątpliwości i na potrzeby

niniejszej analizy musiało zostać zdefiniowane (rozdz. 2).

Z ekonomicznego punktu widzenia turystykę społeczną można rozpatrywać

zarówno od strony popytu jak i podaży. Pewną trudność wprowadza tu aktywność

turystyczną polegającą na działalności w organizacjach pozarządowych, w których

często nie uwzględnia się kosztów pracy i czasu poświęcanych na przygotowanie,

organizację i prowadzenie imprez turystycznych. Często także trudno jest odróżnić

działalność na rzecz innych od samoorganizacji wyjazdów z myślą o sobie swojej

rodzinie, czy znajomych.

Dla ustalenia ram niniejszego opracowania z dalszych rozważań wyłączone

zostaną działania realizowane przez typowo sportowe organizacje i kluby sportowe

oraz organizacje kościelne. Jednocześnie od strony popytu (ze względów na

metodologię badań) analizie poddano wszystkie rodzaje wyjazdów z co najmniej

jednym noclegiem.

Teoretycznie turystyka społeczna obejmuje wszystkie grupy społeczne, jednak

w krajowych warunkach do podstawowych grup społecznych oczekujących wsparcia

przy organizacji wyjazdów turystycznych zalicza się:

- dzieci i młodzież,

- rodziny w specjalnej sytuacji,

- osoby niepełnosprawne oraz ich opiekunów,

- osoby starsze (grupa 50+).

Znacznie trudniej jest wyróżnić grupy organizatorów, których działalność

należałoby zaliczyć do turystyki społecznej. Zagadnienia te są przedmiotem

rozważań w początkowych rozdziałach opracowania.

Dla zobrazowania zjawiska wsparcia udzielanego organizatorom wypoczynku

w załącznikach przedstawiono przykłady programów takiego wsparcia.

2. Zjawisko turystyki społecznej i jej znaczenie

2.1. Zakres turystyki społecznej. Określenie definicji

Poszukując definicji turystyki społecznej musimy najpierw określić, dlaczego

chcemy się zajmować turystyka społeczną, a nie socjalną. Przede wszystkim należy

zaznaczyć, że na gruncie języka polskiego słowo „socjalny” jest zwyczajnym

zapożyczeniem z języka obcego, wskazującym na zaspokajanie potrzeb jednostki

przez społeczeństwo.

Potrzeby te w Polsce w minionym systemie gospodarki centralnie planowanej

zaspokajane były także w formie scentralizowanej, powszechnie znanej pod szyldem

„funduszy socjalnych”, które dawały ściśle określoną możliwość udziału w ruchu

turystycznym. Toteż obecnie bezzasadne jest utrzymywanie nazewnictwa

zawężającego omawiane pojęcie przez określoną konotację historyczną.

W definicji zjawiska turystyki społecznej należy współcześnie zastosować

wykładnię rozszerzającą. Punktem wyjściowym niech będzie pierwotna definicja

Międzynarodowego Biura Turystyki Społecznej (BITS), według którego główną cechą

charakteryzującą turystykę społeczną jest zespół relacji i procedur wynikających

z realizacji programów finansowanych przez państwo, aby umożliwić udział w

turystyce warstwom obywateli o niższych dochodach.

Do takiego poglądu nawiązuje także dokumentacja Unii Europejskiej,

określając w Planie Działania dla Rozwoju społeczną turystykę jako wspomaganą

formę aktywności grup ludzi, którzy z wielu powodów – głównie społecznych

i zdrowotnych – mają trudności z organizowaniem swoich wakacji, i definiując ten

typ jako turystykę społeczną albo turystykę dla wszystkich (Igoumenakis, Kravaritis

i Lytras 1998).

Zaproponowane nowe podejście „dla wszystkich”, propagowane aktywnie

przez Komisję Europejską, stanowi jeden z zasadniczych komunikatów dla osób

angażujących się w rozwój turystyki społecznej. Mówiąc o „wszystkich”, turystyka

społeczna integruje nie tylko działania wspierające oparte na systemie subwencji

sektora publicznego i nakierowane na grupy wykluczone przez los, ale także

działania zmierzające do włączenia innych osób nie uczestniczących w ruchu

turystycznym, podmiotów statutowo propagujących uczestnictwo w turystyce oraz

dostępnej przestrzeni i infrastruktury.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: