MARCH I OLSEN.doc

MARCH I OLSEN

Nowy instytucjonalizm

1.Style współczesnych teorii polityki

Od 1950 r. teorie polityki charakteryzowała wizja, która jest:

1. kontekstualna – polityka jako nieodłączną częścią społeczeństwa; system polityczny w zasadzie nie jest odróżniany od reszty życia społecznego.
2. redukcjonistyczna – zjawisko polityczne to łączne skutki zachowania jednostek; rezultaty polityki nie są w zasadzie przypisywane strukturom organizacyjnym i regułom odpowiedniego zachowania.
3. utylitarystyczna – źródłem działania jest świadome kierowanie się korzyścią własną; nie uznaje w zasadzie działania, jako reakcje na zobowiązania i powinność.
4. instrumentalistyczna – kluczowe kwestie w życiu politycznym to podejmowanie decyzji i alokacja zasobów; mało koncentruje się na sposobach organizacji życia politycznego wokół kształtowania znaczenia przez symbole, ceremonie, rytuały.
5. funkcjonalistyczne – historia to efektywny mechanizm dochodzenia do jednoznacznie właściwych stanów równowagi; prawie nie uwzględnia możliwości niedostosowania i niejasności w rozwoju historycznym.

2.Polityka podporządkowania czynnikom egzogennym: kontekstualizm.

·         Instytucja polityczne (państwo) – postrzegane były niegdyś, jako niezbędne czynniki do uporządkowania i zrozumienia życia zbiorowego.

·         Obecnie państwo straciło na swojej ważności; zdarzenia polityczne określa się jako zdarzenia wtórne, a nie działania potrzebne do zrozumienia społeczeństwa.

·         Najczęściej podawany czynnik kontekstualny -> struktura klasowa społeczeństwa.

- przyczynowe powiązania między społeczeństwem a systemem politycznym przebiegają od społeczeństwa do systemu, nie na odwrót.

- zakłada się, że klasa, geografia, klimat, przynależność etniczna, język, kultura, religia, ideologia oddziałują na politykę, ale polityka nie ma na nie dużego wpływu.

3. Skutki w skali makro, zachowania w skali mikro: redukcjonizm

Obecnie zakłada się, że zjawiska polityczne najlepiej można wyjaśnić jako łączne skutki zachowania zrozumiałego na poziomie jednostki lub grupy.

Dwie przesłanki powyższej teorii:

1. system polityczny składa się z wielu aktorów i zdarzeń; preferencje i władza aktorów są egzogenne względem ustroju politycznego i zależą od ich pozycji społecznej i ekonomicznej.
2. zachowanie zbiorowe najlepiej można wyjaśnić jako wynikające z przeplatania się zachowania zrozumiałego na niższym poziomie agregacji. Wyniki na poziomie zbiorowości zależą wyłącznie od zawiłości wzajemnych oddziaływań jednostkowych.

                            Np. zachowanie rynku zależy od poszczególnych działań organizacji i osób                             przez nie zatrudnianych.

Warunkiem koniecznym jest to, aby zachowanie bardziej kompleksowego systemu było rozkładalne na zachowania elementarne dające się wyjaśnić na poziomie mniej kompleksowym.

4. Działanie jako podejmowanie przemyślanych decyzji: utylitaryzm

Współczesne nauki polityczne opisują zdarzenia polityczne jako skutek przemyślanych decyzji.

Wybory wynikają z dwóch przypuszczeń na temat przyszłości:

1. dotyczy niepewnych przyszłych następstw możliwego obecnego działania; (nacisk na rolę informacji i specjalistyczną wiedzę, wiarygodne i obiektywne źródła informacji);
2. dotyczy niepewnych przyszłych preferencji decydenta co do możliwych przyszłych wyników.

5. Prymat wyników: instrumentalizm

Współcześnie systemy polityczne są w równym stopniu nasycone symbolami, ceremoniami, rytuałami i mitami co społeczeństwa znane z tradycji antropologicznej.

Np. ustawodawcy głosują za ustawami, których wykonanie jest im obojętne;

·         działania symboliczne – posunięcia strategiczne dokonywane przez świadomych aktorów politycznych;

·         rytuały i ceremonie – działania pozorne upiększające rzeczywiste procesy polityczne;

·         kontrola nad symbolami to podstawa władzy;

6. Efektywność historii: funkcjonalizm

Współcześnie zakładamy o efektywności historycznej. Zasada optymalizacji – jedna z najczęściej stosowanych teorii – pokazuje, że proces ma tylko jedno optimum, które z pewnością zostanie osiągnięte.

7. Odkrywanie porządku w świecie bez instytucji

Dwa przykłady teorii, które przedstawiają politykę jako:

·         kontekstualna - : teorie, gdzie przedmiotem zainteresowania są konkurencyjne interakcje racjonalnych aktorów

i

·         redukcjonistyczną - teorie podkreślające nacisk na tymczasowe uporządkowanie problemów, rozwiązań, decydentów i wyborów.

7.1. Polityka jako racjonalna konkurencja

Zakłada się, że zachowanie rynku można wyjaśnić, jako skutek wyborów dokonywanych przez indywidualnych aktorów, które łączą się w zjawiska rynkowe.

Podejmowanie decyzji jest dwu-etapowe:

1. każda jednostka negocjuje jak najlepsze warunki za to, że zgodzi się działać na rzecz realizacji preferencji drugiej osoby lub uzyska zgodę od kogoś innego.
2. jednostki wykonują kontrakty

Polityczne ujęcie walki konkurencyjnej skupia się na rozumieniu procesu politycznego, który umożliwia podejmowanie decyzji bez potrzeby rozwiązania konfliktu między stronami.

Zasadnicze koncepcje:

·         jednostki mają swoje preferencje  i zasoby przystępując do procesu politycznego

·         każda jednostka wykorzystuje swoje zasoby do osiągnięcia korzyści mierzonych w kategorii preferencji.

Występujące przy tym metafory rozstrzygania problemów:

1.      walki – „siła”

2.      wymiany – „przekupstwo, szantaż”

3.      sojuszu – „koalicje”

System konkurencyjny – informacja jest narzędziem strategicznym; jest ona grą stosowaną przez aktorów;

Sojusze powstają i upadają; sojusze polityczne wiążą się z wymianą w czasie w postaci obietnic i dorozumianych obietnic.

Systemy kontrolne – to nieskończona gra między kontrolującymi a kontrolowanymi, w której przewagę mają najbardziej zaangażowani gracze, bezpośrednio i osobiście zainteresowani wynikami.

7.2 Polityka jako tymczasowe uporządkowanie

Koncepcja modeli tymczasowego uporządkowania:

1. model kosza na śmieci – polega na zastąpieniu porządku skutkowego porządkiem tymczasowym. Występują tu: problemy, rozwiązania, decydenci i możliwości wyboru połączone wskutek jednoczesnej dostępności. Elementy te, zakłada się, że niezależnymi, egzogennymi strumieniami przepływającymi przez system. Dystrybucja „wejść” zależy od właściwości wyboru; rozwiązania powiązane są z problemami, w decydenci z wyborami, ze względu na ich jednoczesność.

              segmentacja – naniesienie wyborów na decydentów (struktura decyzyjna) oraz               problemy nanoszone są na wybory (struktura dostępu).

Analiza modelu kosza na śmieci ujawnia 4 główne cechy tych procesów:

              1. rozwiązywanie problemów nie jest najczęstszym stylem podejmowania decyzji

              2. zmiany obciążenia wpływają na proces

              3. decydenci i problemy wpływają na siebie nawzajem za pośrednictwem wyborów

              4. często proces jest interakcyjny

7.3 Porządek kontekstualny w teoriach redukcjonistycznych

Teorie zachowania zbiorowego upraszczają złożoność zbiorową za pomocą dwóch metod:

·         agregacja statystyczna – zakłada, że czynniki wpływające na rezultaty można podzielić na : systematyczne i losowe.

·         Założenie o historycznej efektywności – procesy historyczne prowadzą do eliminacji zachowań, które nie stanowią rozwiązań odpowiedniego problemu wspólnej optymalizacji.

Dla modeli racjonalnego aktora narzędziem wprowadzenia porządku jest niewidzialna ręka konkurencji.

Dla modelu kosza na śmieci narzuca tymczasowa jednoczesność.

W zasadzie porządek ma charakter egzogenny wobec instytucji i nie zależy od cech instytucji, ani procesów w niej zachodzących.

8.Rola instytucji w polityce

Jak instytucje administracyjne zapewniają porządek i wpływają na zmiany w polityce?

Główna nieprawidłowość organizacji polega na tym, że zwiększają one swoje możliwości kosztem zmniejszania stopnia kompleksowości.

Analiza instytucjonalna zakłada, że instytucje polityczne odgrywają bardziej niezależną rolę niż społeczny kontekst polityczny czy pobudki indywidualnych aktorów.

Stopień spójności w instytucji jest zmienny, ale czasami na tyle wysoki, aby móc uzasadnić traktowanie działań zbiorowych jako spójnych.

Twierdzenie o niezależności instytucjonalnej jest podstawą do tego, aby ustalić, że instytucje polityczne nie są wyłącznie wyrazem sił społecznych.

Wewnętrzne procesy instytucji politycznych wpływają na bieg .historii.

9. Reguły i instytucjonalizacja działania

W jaki sposób instytucjonalizacja działania za pomocą reguł zmniejsza niejednoznaczność i wpływa na politykę?

9.1 wszechobecność działań rutynowych

Instytucje dysponują wieloma procedurami, a przy wyborze między nimi kierują się regułami. Reguły te mogą być narzucone i egzekwowane za pomocą przymusu oraz politycznej / organizacyjnej władzy bądź internalizowane w procesie socjalizacji lub przez kształcenie. Zachowanie ograniczone regułami jest starannie przemyślane.

„reguły” - > rutynowe działania, procedury, konwencje, role, strategie, wokół których kształtuje się działalność polityczna.

Działania rutynowe – są niezależne od indywidualnych aktorów, którzy je wykonują i mogą przetrwać znaczne fluktuacje jednostek.

·         Koordynują wiele jednoczesnych czynności

·         Pomagają unikać konfliktów

·         Ułatwiają interpretację niejednoznacznych światów

·         Egzekwują porozumienia

·         Zmniejszają nieprzewidywalność

·         Są wyrazem zbiorowej oraz indywidualnej tożsamości, wartości, interesów

·         Kierują zachowaniem

REGUŁY mogą:

·         Określać proces

·         Ustalają sposób przekształcania nakładów w wyniki

·         Normują podział władzy i odpowiedzialność

·         Przechowują akta

·         Zbierają i przetwarzają informacje

·         Określają dostęp

·         Regulują czas wypowiedzi

·         Ustalają terminy działań

·         Są skodyfikowane

·         Ich przestrzeganie nie jest automatyczne

·         Ich przestrzeganie jest umowne

Pojawia się problem, którą regułę wybrać spośród wielu – można dokonać wybory na zasadzie poziomu rzędu. (wybieramy zawsze tą wyższego rzędu).

Logika stosowności – związana z obowiązkowym działaniem vs logika konsekwencji – związana z wyborem antycypacyjnym => to typowe rozróżnienie w historii sprawiedliwości i racjonalności.  (str. 23 – tabela)