Jastrząb i Żelazny ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego.pdf

Grzegorz Makus

„JASTRZĄB” i „ŻELAZNY”

ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945 - 1951

fundacja

PAMIĘTAMY

Grzegorz Makus

współpraca

Kazimierz Krajewski

kierownik Referatu Badań Naukowych i Zbiorów Bibliotecznych

Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej

Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

„JASTRZĄB” i „ŻELAZNY”

ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945 - 1951

WŁODAWA

Październik 2008

Wydanie okazjonalne - bezpłatne

„Walka beznadziejna, walka o sprawę z góry przegraną,

bynajmniej nie jest poczynaniem bez sensu.

[...] Wartość walki tkwi nie w szansach zwycięstwa sprawy,

w imię której się ją podjęło, ale w wielkości tej sprawy”.

Prof. Henryk Elzenberg

Ta broszura jest poświęcona pamięci

Braci Leona i Edwarda Taraszkiewiczów

„Jastrzębia” i „Żelaznego”

bohaterskich dowódców oddziału partyzanckiego WiN

oraz ich żołnierzy

którzy oddali życie w walce z komunistycznym zniewoleniem

za niepodległość Polski, wiarę katolicką i wolność człowieka

Zdjęcie na okładce:

Czerwiec 1947. Od lewej: Henryk Wybranowski „Tarzan” († 6 XI 1948), Edward Taraszkiewicz

„Żelazny” († 6 X 1951), Mieczysław Małecki „Sokół” († 11 XI 1947), Stanisław Pakuła „Krzewina”

(skazany na wieloletnie więzienie).

Polskie powstanie antykomunistyczne

W 1944 r. wkraczająca na tereny dzisiejszej Polski Armia Czerwona

nie niosła Polakom wyzwolenia ani pokoju, lecz nową okupację, która

tym razem miała potrwać prawie pół wieku. Po początkowym współ-

działaniu frontowych jednostek sowieckich z oddziałami Armii Krajowej

przeciwko Niemcom, NKWD przystąpiło do działań represyjnych wobec

żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Eksterminowano przede

wszystkim inteligencję, aby jak najbardziej osłabić żywioł polski. Mimo to

konspiracja - choć znacznie osłabiona - trwała na straży niepodległości.

W 1945 r. w podziemiu, tym razem skierowanym przeciwko komunistom,

znajdowało się jeszcze ćwierć miliona ludzi (z tego około 20 tysięcy

w oddziałach partyzanckich). Choć nie było przejrzystych rozkazów, żoł-

nierze Polskiego Państwa Podziemnego wybierali walkę przeciwko no-

wemu okupantowi, zamiast bezwolnego zdania się na łaskę oprawców

z UB i ich sowieckich mocodawców z NKWD.

W latach 1945 - 1947 r. na terenie prawie całego kraju powstały

i działały silne zgrupowania partyzanckie Zrzeszenia „Wolność i Nieza-

wisłość” (WiN), Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), Narodowego Zjedno-

czenia Wojskowego (NZW), Konspiracyjnego Wojska Polskiego (KWP),

oraz kresowe oddziały eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK (5 i 6

Brygada Wileńska AK) i inne, które staczały walki z grupami operacyjny-

mi NKWD i UB-KBW, rozbijały katownie UB i uwalniały aresztowanych,

rozbrajały szczególnie uciążliwe posterunki MO, likwidowały agenturę

komunistyczną i funkcjonariuszy UB, dezorganizowały powstawanie ko-

laboracyjnego aparatu władzy PPR.

Dopiero po sfałszowanych wyborach i ogłoszeniu amnestii w lu-

tym 1947 r. większość oddziałów została rozformowana i ujawniła się.

Jednak wiarołomstwo nowych okupantów po raz kolejny dało o sobie

znać i bardzo szybko nastąpiły masowe aresztowania ujawnionych, zmu-

szanie do agenturalnej współpracy, pokazowe procesy i wyroki śmierci,

zabójstwa byłych żołnierzy podziemia dokonywane przez „nieznanych

sprawców”. To wszystko powodowało, że wielu konspiratorów ponownie

wróciło do lasów, woląc zginąć w walce, w obronie honoru i godności, niż

dać się zakatować w lochach UB. Walczyli i ginęli oni jeszcze pod koniec

lat 50-tych, a ostatni polski partyzant, akowiec z oddziału kpt. Zdzisława

Brońskiego „Uskoka”, Józef Franczak „Lalek” poległ w obławie pod Pia-

skami (woj. lubelskie) 21 października 1963 r.

Przez 45 lat komuniści próbowali zakłamać i zohydzić pamięć o pod-

ziemiu niepodległościowym, a określenie „bandyci” to jeden z delikatniej-

szych epitetów używanych przez propagandę. W potocznej świadomości

nadal pokutują fałszywe stereotypy, będące wytworem komunistycznych

oszczerstw. Do ich ugruntowania przyczynili się peerelowscy pseudohi-

storycy, którzy przez kilkadziesiąt lat nazywali powojenną eksterminację

polskich patriotów „epoką walki o utrwalenie władzy ludowej”. Stworzony

przez nich skrajnie fałszywy obraz historii lat 40-tych i 50-tych trafiał do

podręczników, encyklopedii i okolicznościowych artykułów prasowych.

Proceder ten trwał do końca istnienia „Polski Ludowej”, jednak mimo

to wielu dowódców antykomunistycznego podziemia weszło w chwale do

historii, a takie pseudonimy jak „Łupaszka” (mjr Zygmunt Szendzielarz),

„Zapora” (mjr cc Hieronim Dekutowski), „Orlik” (mjr Marian Bernaciak),

„Uskok” (kpt. Zdzisław Broński), „Zagończyk” (mjr Franciszek Jaskulski),

„Ogień” (mjr Józef Kuraś), „Warszyc” (kpt. Stanisław Sojczyński), „Młot”

(kpt. Władysław Łukasiuk), „Huzar” (kpt. Kazimierz Kamieński), „Bruzda”

(mjr Jan Tabortowski) oraz wiele innych pozostały na zawsze legendą

polskiego oporu przeciwko sowietyzacji kraju.

Polesie Lubelskie ma w tej legendzie również piękną kartę. To wła-

śnie tutaj, na styku powiatów włodawskiego, chełmskiego i lubartowskie-

go, działał po wojnie duży oddział partyzancki Obwodu WiN Włodawa,

dowodzony przez pochodzących z Włodawy braci: Leona Taraszkiewi-

cza ps. „Zawieja”, „Jastrząb”, a po jego śmierci w 1947 r. przez Edwarda

Taraszkiewicza ps. „Grot”, „Żelazny”. Komuniści bali się ich jak ognia,

ale ludzie w nadbużańskich wioskach w okolicach Włodawy uważali za

Wojsko Polskie i jedyną prawowitą władzę. To przede wszystkim dlatego

grupa „Jastrzębia”, a potem „Żelaznego”, przetrwała na stosunkowo nie-

wielkim obszarze aż do 1951 roku, do końca przypominając, że nie cały

naród poddał się zniewoleniu.

Przez 45 lat propaganda PRL i inspirowani przez nią „literaci” przed-

stawiali braci Taraszkiewiczów - podobnie jak innych żołnierzy antyko-

munistycznego podziemia w całym kraju - jako zwykłych bandytów, lecz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: