El Tajín
Totonakowie - lud indiański w Meksyku, w czasach prekolumbijskich zajmowali wschodnie wybrzeże i górzyste regiony Meksyku. Obecnie zamieszkują północną część stanów Veracruz i Puebla. Posługują się językiem z grupy penuti, spokrewnionym z językiem maja, używają także języka hiszpańskiego. Obecnie społeczność Totonaków liczy ok. 280 tys. osób (1993). Zajmują się przede wszystkim rolnictwem, rybołówstwem morskim i rzemiosłem, zachowując dawne zwyczaje i folklor.
Kultura Totonaków przeżywała swój największy rozkwit od II do X wieku, a jej głównym ośrodkiem było El Tajín. Totonacapan - czyli kraj Totonaków zorganizowany był teokratycznie. W panteonie bóstw najważniejsze miejsce zajmował Centeotl - bóg kukurydzy, reprezentujący potęgę życiodajnego słońca, następnie Tajín - bóg deszczu i piorunów, odpowiednik Tlaloca, i Quetzalcoatl. Cechą charakterystyczną ich sztuki była rzeźba, zwłaszcza ludzkie twarze rozjaśnione uśmiechem. Tzw. "uśmiechnięte twarzyczki" wyróżniają się na tle przedstawień prekolumbijskich, wyrażających na ogół powagę, grozę i potęgę, wierzenia Indian oparte były bowiem głównie na niepokoju, lęku, a nawet strachu.
Obszar zamieszkany przez Totonaków został podporzątkowany przez Azteków w połowie XV wieku. Totonakowie byli pierwszymi sprzymierzeńcami Hiszpanów w ich walce przeciwko państwu azteckiemu.
Zapotekowie - grupa rdzennych mieszkańców Meksyku, zamieszkujących środkowo-wschodnią część obecnego stanu Oaxaca.
Obecnie ich populacja liczy ok. 400 tys., większość posługuje się językiem hiszpańskim, chociaż wcześniej grupa ta posługiwała się około 15 językami z rodziny makro-otomangue.
W czasach prekolumbijskich stworzyli jedną z trzech wielkich kultur mezoamerykańskich. Najważniejszym ośrodkiem tej kultury było miasto Monte Albán. Pozostałe to: Lambityeco, Dainzu, Mitla, Yagul, San Jose Mogote i Zaachila.
Najbardziej znanym Zapotekiem był Benito Juárez.
nelli235