Avinash K. Dixit, Barry J. Nalebuff myślenie strategiczne. jak zapewnić sobie przewagę w pełna wersja.pdf

Dziesi opowieci o myleniu strategicznym

Dziesi opowieci o myleniu

strategicznym

Zaczynamy od dziesiciu przykadów wskazujcych na zastosowanie strategii w rónych

dziedzinach ycia i od przedstawienia wstpnych wskazówek na temat tego, jak gra.

Wielu z Was zapewne spotkao si ju z podobnymi sytuacjami w yciu codziennym i po

przemyleniach lub po serii prób i bdów doszo do waciwego rozwizania. Innym

niektóre z odpowiedzi mog wydawa si zaskakujce, ale zaskoczenie czytelnika nie

jest gównym celem naszych przykadów. Chcemy pokaza, e problemy tego rodzaju s

wszechobecne, e skadaj si na zestaw jasnych pyta i e przeanalizowanie ich w spo-

sób metodyczny prawdopodobnie okae si owocne. W póniejszych rozdziaach

przedstawiamy taki sposób mylenia w postaci regu pomagajcych wybra skuteczn

strategi. Zapoznanie si z tymi przykadami potraktuj jak próbowanie deseru przed

podaniem dania gównego. Ich celem jest pobudzenie, a nie zaspokojenie, apetytu.

1. D OBRA PASSA

Czy sportowcom przytrafia si dobra passa? Czasem wygldao na to, e Larry Bird

po prostu musi trafi do kosza, a Wayne Gretzky czy Diego Maradona musz trafi do

bramki. Komentatorzy sportowi dostrzegaj takie serie nastpujcych po sobie sukce-

sów i oznajmiaj, e dany sportowiec ma dobr pass. Jednake wedug profesorów

psychologii Thomasa Gilovicha, Roberta Vallone’a i Amosa Tversky’ego jest to bdne

postrzeganie rzeczywistoci 1 . Wskazuj oni na to, e gdyby wystarczajco dugo rzuca

monet, zaobserwowalibymy bardzo dugie serie orów. Wspomniani psychologowie

podejrzewaj, e komentatorzy sportowi, którym brakuje dobrych tematów, szukaj

prawidowoci w zjawisku tak naprawd mogcym by przyrównanym do dugiej

serii rzutów monet. Naukowcy proponuj bardziej rygorystyczny test. Na przykad

w przypadku koszykówki analizuj wszystkie momenty, w których dany koszykarz

O wynikach ich bada moemy przeczyta w The Hot Hand in Basketball: On the Misperception

of Random Sequences, w „Cognitive Psychology” 17 (1985), s. 295 – 314.

Mylenie strategiczne

trafia do kosza, oraz sprawdzaj procentowo, jak czsto nastpny rzut gracza to te kosz.

Przeprowadzaj podobne obliczenia na rzutach nastpujcych zaraz po rzutach spu-

dowanych. Jeli kosz po koszu jest bardziej prawdopodobny ni kosz po pudle, ozna-

cza to, e jest co w teorii o dobrej passie.

Wspomniani psychologowie przeprowadzili taki test na zespole koszykarskim

Philadelphia 76ers. Wyniki zaprzeczay zjawisku dobrej passy. Jeli gracz ostatnim

razem trafi do kosza, malao prawdopodobiestwo, e nastpny rzut te bdzie ko-

szem. Kiedy gracz spudowa, to wzrastao prawdopodobiestwo trafienia przy na-

stpnym rzucie. Zasada ta miaa zastosowanie nawet w przypadku Andrew Toneya,

który podobno miewa serie trafie. Czy powinnimy wic mówi o rzutach „strobo-

skopowych”, nawizujc do wiata stroboskopowego, które na przemian zapala si

i ganie?

Teoria gier proponuje inn interpretacj tego zjawiska. Mimo e dane statystyczne

zaprzeczaj fenomenowi dobrej passy w odniesieniu do rzutów, nie wykluczaj one

moliwoci, e gracz podejrzewany o dobr pass bdzie odnosi sukcesy w inny sposób.

Rónica pomidzy seri trafie a dobr pass wynika z tego, jak wpywaj na siebie

strategie ataku i obrony. Zaómy, e Andrew Toney naprawd ma dobr pass. Na

pewno druyna przeciwna zacznie go bardziej pilnowa. Takie dziaania mog szybko

pogorszy jego wyniki.

Ale to nie wszystko. Kiedy obrona skupi si na Toneyu, który z jego kolegów

z druyny nie bdzie mia obstawy i atwiej mu bdzie trafi do kosza. Innymi sowy,

dobra passa Toneya prowadzi do poprawy wyników jego zespou , cho jego indywi-

dualne wyniki mog si pogorszy. Dlatego te badajc dobr pass, naleaoby by

moe przeanalizowa serie sukcesów caego zespou.

Podobne zjawiska wystpuj w wielu innych sportach zespoowych. W futbolu

amerykaskim, jeli druyna gra wietnie doem, poprawia to jej gr gór, a jeli jeden

z zawodników wietnie odbiera rzuty, to uatwia on innym bieg, poniewa przeciwnicy

zmuszeni s do powicenia wikszych si na pilnowanie gwiazd. W 1986 roku w finale

Mistrzostw wiata w pice nonej Diego Maradona, gwiazda argentyskiego zespou,

nie strzeli ani jednego gola, ale jego podania przebijajce si przez krg zachod-

nioniemieckich obroców zapewniy Argentynie dwie bramki. Gwiazdy sportu nie

naley ocenia, patrzc jedynie na liczb punktów zdobytych przez danego zawodnika.

Bardzo istotne znaczenie ma wpyw takiego sportowca na wyniki kolegów z druyny.

Aby to oceni, warto przeanalizowa statystyk asyst. W rankingach indywidualnych

hokeja na lodzie asysty i trafienia maj takie samo znaczenie.

Moe si nawet zdarzy tak, e gracz bdzie asystowa samemu sobie, a jego „lepsza”

rka doprowadzi do rozwoju „gorszej”. Larry Bird, gwiazda Boston Celtics, preferuje

rzuty praw rk (mimo e i tak lew rk rzuca lepiej ni wikszo innych graczy).

Dziesi opowieci o myleniu strategicznym

Obrocy wiedz, e Bird jest praworczny, wic koncentruj si na blokowaniu rzutów

praw rk. Jednake nie s to ich jedyne dziaania, poniewa u Birda rzuty lew

rk s zbyt skuteczne, aby o nich zapomnie.

Co si stanie, gdy po zakoczeniu sezonu Bird zajmie si prac nad udoskona-

leniem rzutów lew rk? Obrocy powic wicej czasu na blokowanie rzutów wy-

konywanych t wanie rk. Doprowadzi to do tego, e prawa rka Birda bdzie cz-

ciej wolna. W ten sposób lepszy rzut leworczny zapewni skuteczniejszy rzut praw

rk. W tym przypadku lewica wie, co czyni prawica, i w dodatku jej pomaga.

W rozdziale 7., idc o krok dalej, pokazujemy, e kiedy lewa rka jest silniejsza,

moe by uywana rzadziej. Wielu z Was prawdopodobnie dowiadczyo tego dziw-

nego zjawiska w trakcie gry w tenisa. Jeli Twój bekhend jest duo sabszy ni forhend,

to przeciwnicy naucz si uderza pik tak, aby uywa bekhendu. Doprowadzi to

do tego, e bdziesz wiczy bekhend, który ostatecznie si poprawi. Kiedy oba z Twoich

uderze bd porównywalne, przeciwnik nie bdzie móg ju wykorzystywa Twojego

sabego bekhendu i jego podania rozo si bardziej równomiernie pomidzy Twoim

bekhendem a forhendem. Dziki temu bdziesz móg czciej uywa swojego moc-

nego forhendu. By moe wanie to bdzie prawdziw korzyci, jak osigniesz,

doskonalc bekhend.

2. K TO TU TAK NAPRAWD PROWADZI ?

W 1983 roku, po pierwszych czterech wycigach finaów Pucharu Ameryki, aglówka

Dennisa Connera Liberty prowadzia 3

1 w serii siedmiu wycigów. Rano w dniu

pitego wycigu „w miejsce, gdzie znajdowaa si Liberty , dostarczono skrzynie

szampana. Na jachcie przeznaczonym dla widzów mona byo zobaczy ony czon-

ków zespou, które spodziewajc si, e ich mowie przedu pass zwycistw

Stanów Zjednoczonych do 132 lat, przygotoway si do zdj i zaoyy czerwono-biao-

niebieskie topy i szorty” 2 . Ale sprawy miay potoczy si inaczej.

Na pocztku Liberty uzyskaa trzydziestosiedmiosekundow przewag, kiedy to

Australia II zrobia falstart i musiaa ponownie przekroczy lini startow. Australij-

ski kapitan, John Bertrand, próbowa to nadrobi, kierujc ód na lewo i majc

nadziej na wykorzystanie ewentualnej zmiany wiatru. Dennis Conner postanowi,

e Liberty bdzie trzyma kurs na prawo. Ryzykowny ruch Bertranda si opaci.

Wiatr zmieni kierunek o pi stopni na korzy Australia II, dziki czemu aglówka

wygraa wycig z przewag jednej minuty i czterdziestu siedmiu sekund. Conner zosta

„New York Times”, 22 wrzenia 1983, s. B19.

Mylenie strategiczne

skrytykowany za swoj strategiczn porak polegajc na tym, e nie zdecydowa si

pyn tym samym kursem co Australia II. Po nastpnych dwóch wycigach Austra-

lia II wygraa ca seri.

Wycigi aglówek daj moliwo zaobserwowania ciekawego odwrócenia strategii

podania za liderem. Zwykle aglówka znajdujca si na prowadzeniu kopiuje stra-

tegi aglówki, która za ni poda. Gdy aglówka z tyu zmienia kurs, lider robi to

samo. Lider naladuje drug aglówk, nawet jeli tamta wyranie obraa z strategi.

Dlaczego? Poniewa w wycigach aglówek, w przeciwiestwie do taca towarzyskie-

go, nie liczy si efektowne zakoczenie, tylko zwycistwo. Jeli prowadzisz, najlep-

szym sposobem na zachowanie pozycji lidera jest mapowanie przeciwnika 3 .

Analitycy giedowi i specjalici od prognoz ekonomicznych te stosuj tak strategi.

Czoowi specjalici staraj si i za wikszoci i przygotowywa prognozy podobne

do innych. Dziki temu ludzie raczej nie zmieni opinii na temat ich umiejtnoci.

Z drugiej strony, nowicjusze decyduj si na strategie ryzykowne — zwykle przewi-

duj albo boom, albo krach. Z reguy si myl i nikt ju wicej o nich nie syszy, ale od

czasu do czasu ich przewidywania si sprawdzaj, dziki czemu awansuj do grona

sawnych analityków.

Podobnie rzecz si ma w przypadku rywalizacji przemysowej i technologicznej.

W latach 80. na rynku komputerów osobistych firma IBM bya znana raczej nie

z innowacyjnoci, ale z wprowadzania na rynek zestandaryzowanych technologii.

Wicej nowych technologii zostao opracowanych przez Apple, Sun i inne poczt-

kujce firmy. Ryzykowne innowacje to dla takich firm najlepszy, a by moe jedyny

sposób na zaistnienie na rynku. Sprawdza si to nie tylko w przypadku towarów wy-

produkowanych przy uyciu najnowszych technologii. Koncern Procter and Gamble,

IBM w wiecie pieluch, zacz stosowa wynalazek firmy Kimberly Clark polegajcy

na wykorzystaniu tamy do pieluch, któr mona wielokrotnie odpina i zapina,

i dziki temu ponownie zaj czoow pozycj na rynku.

S dwa sposoby na podejmowanie ruchu jako drugi. Moesz naladowa rywala,

gdy tylko pokae, jaki jest jego plan dziaania (tak jak w wycigach aglówek), lub

poczeka nieco duej, aby zobaczy, czy taki sposób si sprawdza, czy nie (tak jak

w przypadku komputerów). Dusze czekanie jest dobre w wiecie biznesu, poniewa

w przeciwiestwie do sportu rzadko mamy tu do czynienia z rywalizacj, w której zwy-

cizca bierze wszystko. W zwizku z tym firmy prowadzce na rynku nie bd poda

za nowicjuszami, chyba e nabior przekonania, e bdzie to dla nich zyskowne.

Strategia ta nie ma zastosowania, kiedy jest wicej ni dwóch zawodników. Nawet gdy mamy

trzy odzie, to jeli jedna z nich wemie kurs na prawo, a druga na lewo, lider musi wybra, kogo

naladowa (lub postanowi pyn jeszcze inaczej).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: