Chorzów Stary - historia.txt

(4 KB) Pobierz
Wie Chorzów mimo, że powstała szeć wieków przed Królewskš Hutš stała w cieniu przemysłowego miasta. Zabudowy rolnicze od poczštków istnienia były podstawowym elementem krajobrazu. Niektóre z nich zachowały się do dzi i tworzš specyficzny klimat tej miejskiej wioski. I nie przeszkadza im, że obok wybijajš się w niebo kominy elektrowni Chorzów (dzi Elcho) i Zakładów Azotowych.

W redniowieczu na ternach, w których powstał Chorzów były mokradła. Do 1177 roku tereny należały do Małopolski. Były granicš oddzielajšcš ten region od lšska. Nie wiadomo dokładnie, kiedy Chorzów powstał. Historycy jako niepodważalny podajš jedynie akt lokacji wsi Chorzów księcia opolsko-raciborskiego Władysława wydany w 1257 roku. Miał on zlecić odbudowę wsi, która rzekomo została zniszczona po najedzie tatarskim w 1241 roku.

() Ponieważ z biegiem czasu wymykajš się czyny w nim dokonane, jeli nie zostałyby potwierdzone wiadectwem uczciwych mężów albo pismami, niech będzie wiadomym wszystkim, tak obecnym jak i przyszłym, oglšdajšcym niniejsza kartę, że my, Władysław z Bożej łaski Ksišże opolski, biorac pod uwagę dobrodziejstwa i usługi pana prepozyta Henryka i jego braci z domu miechowskiego, dalimy im pełna możliwoć lokowania dwóch wsi, a mianowicie Chareu i Białobrzezie, na prawie teutońskim, które w naszej posiadłoci przez każdego rycerza jest dobrze znane ()  napisano po łacinie w dokumencie, którego oryginał znajduje się w muzeum archidiecezjalnym we Wrocławiu.

Kto wie, czy powstałby Chorzów, gdyby nie Jaksa herbu Gryf, magnat małopolski, właciciel ziem miechowskich, który w 1162 roku pojechał na pielgrzymkę do Ziemi więtej. Spotkał się tam ze Strażnikami Grobu Chrystusowego. Za pozwoleniem Amarylka z Nesle, ówczesnego patriarchy Jerozolimy, zabrał do Miechowa kilku braci i ufundował dla nich w Miechowie kociół i klasztor. Od tego czasu Miechów stał się najważniejsza placówkš Bożogrobców w tej częci kontynentu, a zakonnicy szukali kolejnych miejsc do osiedlenia. Tak znaleli się w Chorzowie.
Jednš z podstawowych reguł zakonu była pomoc chorym. Już na poczštku istnienia wsi, Bożogrobcy założyli w niej szpital, który przenieli póniej do Bytomia.

Jan Długosz opisał Chorzów (około roku 1470 do 1480) jako wie posiadajšcš kociół parafialny, którego własnoć należała do zakonu. Napisał, że na wsi znajdowały się karczmy i folwark. Dokumenty historyczne potwierdzajš, że pod koniec XVI wieku we wsi istniała szkoła.

Osada Bożogrobców rozwijała się od poczštków istnienia. Na przełomie XV i XVI wieku wybudowano pierwszy kociół murowany pod wezwaniem w. Marii Magdaleny. Wezwanie kocioła jest cile zwišzane z kultem Grobu Bożego. Maria Magdalena jest czczona jako ta, która pierwsza zobaczyła pusty Grób Chrystusa. Od XVI wieku na terenach wsi rozpoczęto wydobycie rud srebra, ołowiu i żelaza. 

Wielki przełom nastšpił w 1787 roku. Wtedy Ludwik Bojarski, miejscowy proboszcz, odkrył pokłady węgla kamiennego. Powstała kopalnia Księżna Jadwiga, która należała do parafii. W 1815 roku na terenie Chorzowa powstała niewielka huta cynku Pokój.
Pięć lat wczeniej Bożogrobcy przestali być włacicielem wsi. Zakon uległ kasacji przez pruskie władze. Skomplikowana była sytuacja majštkowa byłego klasztoru. Przez kilkadziesišt lat własnoć przechodziła z rak do ršk, by w końcu król Fryderyk Wilhelm IV zrezygnował z uprawnień do klasztoru na rzecz szpitala Ducha więtego w Bytomiu i probostwa katolickiego w Chorzowie. 

W połowie XIX wieku w Chorzowie mieszkało tysišc osób. W 1860 roku powstała w miejscowoci szkoła, do której chodziło 400 dzieci. Wtedy w skład Chorzowa wchodziła kolonia Węzłowiec. W latach osiemdziesištych uruchomiono urzšd pocztowy, a na przełomie wieków XIX i XX powstały w miejscowoci dwie szkoły.

W 1889 roku położono kamień węgielny pod budowę nowego, dużego, murowanego, neogotyckiego kocioła. Powięcono go trzy lata póniej. W 1898 roku firma Oberschlesiische Elektrizitatswerke uruchomiła w Chorzowie elektrownię, której moc wynosiła 840 kW. To było bardzo dużo, jak na tamte czasy.

W latach 1915 do 1916 uruchomiono fabrykę zwišzków azotowych. Powstała ona dzięki temu, że podczas wojny Niemców pozbawiono dostaw saletry chilijskiej, która była potrzebna do produkcji amunicji.

Po I wojnie wiatowej i plebiscycie Chorzów wcielono do Polski. Chorzowskš fabrykę zwišzków azotowych przejęło państwo polskie, a na jej czele stanšł Ignacy Mocicki.

W 1930 roku do Chorzowa przyłšczono gminę Maciejkowice. 16 maja 1934 roku Sejm lšski uchwalił przyłšczenie wsi Chorzów do miasta Krolewska Huta. Nie obyło się bez protestów miejscowej ludnoci, która sprzeciwiała się temu pomysłowi. Chorzów stał się dzielnicš nowopowstałego miasta, które przyjęło polsko brzmišcš nazwę wsi. Dzielnica do dzi nosi nazwę Chorzów Stary.

ródła:
Roman Liczba, Chorzów A.D. 2000. Nietypowy przewodnik po miecie dla młodzieży i dorosłych, Chorzów 2000
Zeszyty Chorzowskie t. 1, (red.) Zbigniew Kapała, Chorzów 1999
Zgłoś jeśli naruszono regulamin