Fizykoterapia - Ultradzwieki.doc

Fizykoterapia – ultradźwięki UD

Ultradźwięki to drgania o częstotliwości 20 000Hz. Podczas aplikacji nie przepływa żaden prąd elektryczny. Jest to rodzaj mechanoterapii.

Działanie biologiczne opiera się na zmianach miejscowych i ogólnych.

Działanie miejscowe:

a          Zmiany mechaniczne – spowodowane różnicą ciśnień w przebiegu fali UD. Zmiany te określa się jako mikromasaż

a          Zmiany termiczne – powstające w wyniku wytwarzanego w tkankach ciepła. Najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, potem mięśniowa, a najsłabiej tłuszczowa. Jednak najwięcej ciepła wytwarza się w pobliżu powierzchni granicznych dwóch różnych tkanek np. mięśniowej i kostnej

a          Zmiany fizykomechaniczne – polegające na wpływie UD koloidy tkankowe

Działanie ogólne:

a          Powstają w momencie nadźwiękawiania korzeni splotów czy zwoi nerwowych, wywołując na drodze odruchowej reakcje w narządach objętych procesem chorobowym.

Wyróżniamy następujące działanie terapeutyczne:

a          Przeciwbólowe

a          Przeciwzapalne

a          Wytwarzanie ciepła i przekrwienia czynnego w tkankach

a          Zmniejszenie napięcia mięśniowego

a          Hamowanie układu współczulnego

a          Zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej w bliznach, przykurczach, zwłóknieniach mięśniowych i torebkach stawowych

a          Przyspieszenie gojenia się ran

Metody wykonywania ultradźwięków rozróżniamy w zależności od:

a          Rodzaju zastosowanej substancji sprzęgającej głowicę z ciałem pacjenta

Zadaniem substancji sprzęgającej jest wyrównanie naturalnych nierówności znajdujących się na skórze, jak również ułatwienie przesuwania głowicy po polu zabiegowym. Należy pamiętać o tym, że jeśli warstwa powietrza ogranicza wejście fali ultradźwiękowej do ciała pacjenta, to fala zostaje odbita.

Stosujemy: oleje parafinowe, żele, wazelinę.

Należy uwzględnić fakt, iż: im gęstszy jest ośrodek sprzęgający tym mniejsza jest penetracja.

Zabiegi w wodzie stosuje się w obrębie rąk, stóp oraz przykurczach w stawie łokciowym.

Naczynie powinno być porcelanowe lub plastikowe, nie może być metalowe ze względu na możliwość odbicia fali i powstania fali stojącej. Należy uważać na zachowanie równej odległości od ścian bocznych i od dna naczynia. Woda powinna być do temperatury 37°C i odgazowana. Zastosowana dawka nie powinna przekraczać 0,5W/cm2.

Podczas zabiegu terapeuta wykonuje ruchy okrężne zachowując odległość 2-3cm od ciała pacjenta. Głowica powinna być szczelna. Terapeuta nie powinien zanurzać reki w naczyniu. Jeśli istnieje taka konieczność nakładamy bawełnianą rękawiczkę, a na nią gumową.

a          Prowadzenie głowicy po ciele pacjenta

·         Metoda labilna – prowadzimy głowicę po ciele pacjenta ruchami okrężnymi lub pasmami. Jeden taki ruch powinien trwać 2-3s. Głowica powinna ściśle przylegać do ciała. Zbyt szybkie przesuwanie głowicy powoduje powstanie podłużnej fali ultradźwiękowej. Stosowanie wzdłużnych pasów znalazło zastosowanie w okolicy przykręgosłupowej w obrębie mięśni i na dużej powierzchni.

Przeciętnie wykonywane są 3 pasy o szerokości głowicy i długości 10-12cm. Czas prowadzenia w obrębie jednego pasa wynosi 30s. Podczas przesuwania dołączamy ruchy okrężne.

·         Metoda stabilna (stojąca) – znalazła zastosowanie w nadźwiękawianiu wybranych punktów, zwojów, złogów wapnia w torebkach stawowych. Stosujemy ¼ dawki stosowanej w metodzie labilnej. Nie powinna przekraczać 0,4-0,5W/cm2 i czas nie dłuższy niż 5 minut.

Podczas zabiegu powstaje dużo ciepła. Tej metody praktycznie się nie używa.

a         
Okolicy zabiegowej

·         Metoda lokalna – wykonujemy w miejscu zmian chorobowych

·         Metoda segmentarna – polega na nadźwiękawianiu okolicy przykręgosłupowej, korzeni nerwowych unerwiających miejsce zmian chorobowych tworzących się na obwodzie lub w narządach wewnętrznych. Jeżeli zmiany chorobowe są w obrębie kończyny górnej należy nadźwiękawiać odcinek C4-Th1 kręgosłupa, po stronie kończyny chorej. Kończyna dolna od Th11 do dolnej krawędzi kości krzyżowej.

Dawka nie przekracza 0,1-0,2W/cm2

Zasady doboru parametrów do zabiegu:

a          Moc dawki:

·         Słaba 0,05-0,4 W/cm2

·         Średnia 0,5-0,7 W/cm2

·         Mocna 0,8-1,2 W/cm2

Jako granice dawki nie przekraczamy 2W/cm2

Wybierając dawkę należy pamiętać o prawie, które mówi, że słabe dawki pobudzają, silne hamują, a duże niszczą.

Objawem źle dobranej dawki jest ból występujący podczas wykonywania zabiegu – wtedy przerywamy zabieg.

a          Częstotliwość:

Stare aparaty 800-1 000kHz

Obecnie większa częstotliwość 1-3MHz

Zastosowana częstotliwość wiąże się z głębokością penetracji.

Ultradźwięki o częstotliwości 1 penetrują głębiej, a 3 płycej.

a          Czas zabiegu:

·         Krótki 1-3 minuty

·         Średni 4-9 minut

·         Długi 10-15 minut

a          Liczba zabiegów w serii:

·         10 – w stanach przewlekłych

·         6 – w stanach ostrych

a          Częstość wykonywania zabiegu:

Codziennie lub co drugi dzień

a          Wielkość głowicy:

·         Na większe powierzchnie – 4cm. Okolice przykręgosłupowe, stawy biodrowe

·         Na mniejsze powierzchnie – 1cm. Ręce, stopy

a          Współczynnik wypełniania:

Jest procentowym wyrażenie długości impulsu do odległości okresu. Jeżeli współczynnik wypełnienia zostaje nastawiony na 100% (1:1) UD będzie pracować w trybie ciągłym, natomiast w trybie impulsowym można ustawić różne współczynniki:

6,25% – 1/16

12,5%  – 1/8

25% – 1/4

50% – 1/2

UD wywołuje przy różnych wartościach współczynnika wypełnienia odmienne efekty termiczne:

100% powoduje głębokie ogrzanie

50% delikatny efekt termiczny

12,5% oraz 6,25% nie wywołuje żadnych efektów cieplnych.

Przygotowanie do zabiegu

Jeżeli pole zabiegowe zostanie przed zabiegiem rozgrzane przez parafinę lub IR energia fal UD jest pochłaniana w większości przy powierzchni skory w miejscu intensywnego przekrwienia. Natomiast, jeżeli oziębimy tkanki, czynnemu przekrwieniu ulegają tkanki położone głębiej, powoduje to podziałanie UD na głębszych odległościach.

Zasady obowiązujące podczas wykonywania zabiegu UD:

a          Zapoznanie pacjenta z przebiegiem zabiegu

a          Poważnym naruszeniem jest, jeżeli pacjent sam wykonuje zabieg

a          Przy pierwszym zabiegu pytamy pacjenta czy ma krwawienie z nosa, a kobietę pytamy dodatkowo o to czy nie jest w ciąży, czy ma menstruację (okres)

a          Pacjenta ma być ułożony w wygodnej pozycji

a          Stosujemy substancją sprzęgającą, najczęściej stosuje się olej parafinowy

Fonoforeza FF – zabieg wykonujemy za żelach przeciwbólowych, z lekiem

a          Ustawiamy parametry aparatu

a          Rozpoczynamy zabieg

a          Po zakończeniu zabiegu pytamy pacjenta o odczucia, sterylizujemy głowicę i wyłączamy aparat

a          Jeżeli w trakcie zabiegu występuje pieczenie to zmniejszamy dawkę lub przerywamy zabieg.

Ogólne wskazania do prowadzenia głowicy ultradźwiękowej:

a          Skóra:

·         Stosujemy dawkę 0,1-0,2 W/cm2

·         Jeśli powstaje bliznowiec to rozciągamy i nadźwiękawiamy

a          Mięśnie:

·         Głowicę prowadzimy wzdłuż włókien mięśniowych

·         Mięśnie powinny być rozluźnione

·         Ważne jest, aby przed UD zrobić zabieg rozgrzewający

a          Kości i stawy:

·         Ważne jest, aby w trakcie zabiegu dotrzeć do miejsc zmienionych chorobowo. Dlatego ważna jest zmiana ułożenia stawu w trakcie zabiegu.

Na szyi zabieg wykonujemy do wysokości C3 – wyżej nie można

Na naczynia krwionośne nie robimy zabiegu

Przeciwwskazania:

a          Choroby nowotworowe

a          Ostre objawy zapalne

a          Nadczynność tarczycy

a          Rozrusznik serca

a          Zakrzepowe zapalenie żył

a          Zakrzepica

a          Żylaki

a          Zmiany skórne

a          Wyniszczenie organizmu

a          Okolice nasady kości u dzieci

a          Ciąża

a          Metal w miejscu zabiegu (bo się bardzo nagrzewa)