Znaczenie pierwiastków
N- skł. aminokwasów, białek, kw. Nukleinowych
S - skł. aminokwasów, olejków gorczycowych, czosnkowych, żółknięcie nerwów liści,
czerwone plamy P - skł. kw. Nukleinowych, fosfpolipidów, ATP, błon cytoplazmatycznych
, estrów, obumieranie młodych liści, słabe wykształcenie nasion, K – udział w regulacji
stanu uwodnienia cytoplazmy i aktywności enzymów; gromadzi się w mero qaystemach;
brunatninie bumieranie starych liści Ca – skł. blaszki środkowej, antagonista K,
śluzowacenie korzeni, zanikanie włośników, zniekształcanie młodych liści, obumieranie
wierzchołków pędów Mg – skł. chlorofilu, aktywator enzymów; żółknięcie liści między
nerwami Pierwiastki śladowe, katalizatory, składniki koenzymów, korzenie pobierają sole
mineralne w strefie wzrostowej i przez włośniki
Korzenie lecznicze
1. Radix Althaeae – korzeń prawoślazu
Malvaceae – rodzina
prawoślaz lekarski
brak perydermy i części kory pierwotnej
surowiec śluzowy
2. Radix Belladonnae - korzeń pokrzyku
Atrapa Belladonna - gatunek
SoIanaceae - rodzina
pokrzyk wilcza jagoda, .
alkaloidy, atropina - do otrzymywania alkaloidów niejednorodnych,
3. Radix Genrianae - korzeń goryczki
Gentiana lutea - gatunek,
Genitianaceae - rodzina - goryczkowate,
gorzkie glikozydy, - pod ochroną,
4. Radix Glvcyrrhize (Liguiritiae) - korzeń lukrecji
Glycyrrhiza gzabia (Fabaceae), - lukrecja gładka,
korzeń okorowany - bardzo słodki, - saponiny wykrztuśne
5. Radix Inulae - Inula helenium (Asreraceae) -
oman wielki - olejki wykrztuśne
6. Radix Ipecacuanhae . - Cephaelis ipecacuanha (Rubiaceae) -
wymiotnica - korzenie i kłącza - alkaloidy.-wykrztuśne
7. Radix Levistici
Levisricum officinallis (Apiaceae)
lubczyk lekarski, - olejek moczopędny
8. Radix Ononidis
Ononis spinoza (Fabaceae)
wilrzyna cieniista - moczopędny
9. Radix Primulae –
Primula officin.a1lis; veris, elthior (Primulaceae)
pierwiosnek le.karski, prawdziwy, wyniosły
l0. Radix Rhei
Rheum palmatum (Poligoniaceae)
rzewień dłoniowy - antrachinony przeczyszczające
11. Radix Saponariae
Saponaria officina1lis (caryophyllaceae)
mydlnica lekarska -
saponiny wykrztuśne
12. Radix Taraxaci
Taraxacum officina1le (Asteraceae) - mniszek lekarski
13. Radix Valerianae - Valeriana officinallis (Valerianaceae)
kozłek lekarski
środek uspokajający.
Kłącza (Rhizoma)
pęd podziemny,
- łodyga rosnie poziomo,
- - węzły i międzywęźla,
- liście łuskowate lub blizny po nich,
- widoczne blizny po łodygach nadziemnych,
- pęd nadziemny i pąk wierzchołkowy
- korzenie przybyszowe
- kłącze perzu
Budowa anatomiczna kłącza
- roślina jednoliścienna
- - miękisz kory pierwotnej, endoderma, perycykf, różnego typu wiązki
- (lepto-, hadrocentryczne) ,
- - kłącze roślin dwuliściennych przypomina jej łodygę nadziemną.
1. Rhizoma Agropvri - Agropyron repens (Poaceae) - perz właściwy
w. kolateralne - walec osiowy w. leptocemryczne - miękisz kory
2. Rhizoma B istortaę - Polygonym Bistorta (Polygonciceae) - rdest wężownik
3. Rhizoma Calami - Acorus calamus (Araceae)
w, kolateralne - miękisz kory - tatarak zwyczajny w. leptocentryczne - walec osiowy
4. Rhizoma TorrnenriIlaę - Potentilla erecta (Rosaceae) - pięciornik kurze ziele
Cebula (Bulbus) - skrócony pęd - piętka łodyga - korzenie przybyszowe - pęd nadziemny –
łuski spichrzowe Bulbus Allii sativi - Allium sativa (Liliaceae)
czosnek pospolity
Rośliny cudzożywne heterotroficzne:
Pólpasożyty i pasożyty roślinne
-Viscum album – jemioła pospolita – ssawki wrastające przez korę aż do drewna
pobierają sole mineralne, rola lecznicza
-Cescuta europaea – kanianka; pnącze, łodyżka zatacza koło i otacza łodygę żywiciela,
ssawki na styku łodygi pasożyta i żywiciela, łodygi bezlistne, żółte, bez chlorofilu, pasożyt lnu,
konieczny, pokrzywy, ziemniaków
-pasożyty korzeniowe – rozmnażają się w glebie, ssawkami wrastają w korzenie żywiciela;
świetlik łąkowy pasożyt traw, roślina lecznicza
-storczyki pasożytują na grzybch
Sukulenty
silnie rozwinięty miękisz wodny w liściach i łodygach
- Ameryka Śr. Płd. I Afryka
- rozchodnik (sedum)
- rojnik (sempervivum)
- aloes, agawa
Liście lecznicze
folium althaeae – liść prawoślazu
Althaea officinalis – prawoślaz lekarski
Malvaceae - ślazowate
folium Belladonnae
Atropa belladonna – pokrzyk wilcza jagoda
Solanaceae – psiankowate
folium betulae
Betula verucosa – brzoza brodawkowa
Betulaceae
Betula pubescens – brzoza omszona; Betulaceae
folium digitalis
Digitalis lanata – naprastnica wełnista
Scrophullariaceae – Trędownikowate
Digitalis purpureae – naprastnica purpurowa
folium farfarae
Tussilago farfara – podbiał pospolity
Asteraceae – Astrowate
folium menyanthidis, folium trifoli fibrini
Menyanthenes trifoliata – bobrek trójlistowy
Menyantaceae – Bobrkowate
folium mentha
Mentha piperita – mięta pieprzowa
Lamiaceae – Wargowe
folium salviae
Salvia officinalis – szałwia lekarska
folium stramonii
Datura stramonium – bieluń dziędzierzawa
Solanaceae – psiankowae
folium urae ursi
Arctostaphylos ura-ursi – mącznica lekarska
Ericaceae – wrzosowate
folium vitis idaeae
Vaccinium vitis-ideae – borówka brusznica
Ericaceae
folium melissae – melissa officinnalis
lamiaceae – wargowe
folium sennae – listek senesu
Senna angustfolia
Caesalpiniaceae
folium plantagnis
Plantago lancelota – babka lancetowata
Plantaginaceae – babkowate
Nasiona lecznicze
Semen Foenugraeci – nasienie kozieradki pospolitej
Trgonella foenunigraecum (Fabaceae)
Semen lini – nasienie lnu zwyczajnego
Linum usitatissimum (Linaceae)
Semen Strychni – nasienie kulczyby wroniego oka
Strychnos nux vomica (Loganiaceae)
Embryo Colae – zarodek koli zaostrznej
Cotyledones colae, Semen Colae
Cola acuminata (Strculiaceae)
1,5% kofeiny
Kwiatostan
- zbiór kwiatów
- groniaste i wierzchołkowe
- groniaste:
- główna oś kwiatostanowa, np.
- Grono – konwalia
- kłos – babka
- kłos złożony – zboża
- kłos wiszący – wierzba
- kolba – kukurudza
- baldach
- główka – konieczyna
- koszyczek
- wiecha – bez
- baldach złożony – kminek
- baldachogrono
- wierzchołkowe:
- brak głównej osi, z głównego kwiatu wyrastają następne kwiaty w dól
- sierpik
- wachlarzyk
- dwuramienna – lipa
Dodatkowe twory
- liście przykwiatowe
- podsadka – pod kwiatostanem
- przysadka – pod kwiatem
- podkwiatki – pod samym kwiatem
Kwiaty lecznicze
Flos Sambuci – kwiat dzikiego bzu czarnego
Sambucus nigra – Caprifoliaceae
kwiatostany suszu się i oddziela pojedyńcze kwiaty
Flos Calendulae – kwiat nagietka lekarskiego
Calendula officinalis – Asteracae – nagietek lekarskiego
kwiaty z koszyczka
Anthodium arnicae – koszyczek arniki górskiej
Arnica montana – Asteraceae
Anthodium Chammomillae – koszyczek rumianku pospoliteog
Chammomilla recutita – Asteracae
Inflorescentia Crategi – kwiatostan głogu jedno-dwuszyjkowego
Crataegus monogyna, Crateagus oxyacantha – Rosaceae
podbaldachy +3 -5 liści
Inflorescentia helichrysi – kwiat kocanek piaskowych
helichrysum arenarium (Asteraceae)
baldachokształtne wiecha
Inflorescnetia Tiliae – kwiatostan lipy drobno- i szerokolistnej
Tilia cordata, Tilia pletyphyllos (Tililaceae)
wierzchotka wieloramienna wraz z przysadką
Stigma Mayolis – znamiona kukurydzy
Zea kays (Poaceae)
Pinaceae- pinus silvestris – jednopienne przewody żywicowe kwiatostany żeńskie w postaci
szyszek, męskie kłosokształtne nasiona zwykle oskrzydlone szyszki żeńskie mają zawsze dwie
łuski tj. wspierającą jak i nasienną Szpilkowate, skretoległe, niekiedy pozornie dwuszeregowo
lub w pęczkach na skróconych pędach, przeważnie zimotrwałe pinus cembra- 5 szpilek na
krótko . tatry chroniona pinus Montana- 2 igły na krótkopędzie abies alba – igły płaskie ucięte
na szczycie ,spodem 2 białe paski, szyszki ku górze oś pozostaje
na drzewie picea abies - szpilki ostre na szczycie szyszki zwisłe w dół opadają całe
lar ix europea – igły w delikatnych pęczkach opadają na ziemie larix polonica
Cupressaceae- kwiaty żeńskie szyszkowate, o zmięśniałych owocolistkach
szyszkojagoda powstała przez zrośnięcie się zmięśniałych łusek całej szyszki.
Ziarna pył. Bez worków! Liście szpilkowate lub łuskowate, ułożone okółkowo po 3
Juniperus communis - równowąsko lancetowate, młode gt. są trójkanciaste owocolistki
mięśnieją djąc szyszkojagode. Fructus juniperi – surowieczawiera ojejek o działaniu
moczopędnym.
Taxales Taxus baccata – ciś pospolity – w Polsce jedyny w stanie naturalnym.,
chroniony, alkaloidy, znaczenie w biotech. Związki przeciwrakowe. Talusol
Ranunculaceae- Często niezróżnicowane na kilich i korone , pręciki po części zamienione
w miodniki. Anomocytyczne.mieszek, Adonis Vernalis –
herba adonidis kordenoidy, nalewki,chronione: Hepatica nobilis, Trollius europaeus
Papaveraceae – kielich widoczny w pąku, wcześnie odpada występują rury mleczne (sok
różnej barwy Papaver brachteriacum- teloaina. Chelidonium maius – wydłużone zielone
torebki sok mleczny pomarańczowy , nasiona mają grzebyczek , łatwoopadający kielich.
Caryophyllaceae- Kwiaty zwężone u nasady w tzw. Paznokieć Słupek zbudowany z 5 lub
rzadziej z 3 owocolistkówBrzegi owocolistków wchodzą do środka zalążni słupka zrastając
się w jej środku i tworząc w ten sposób kolumnowate łożysko Kwiaty obupłciowe zebrane
w dwuramienne wierzchotki. Naprzeciwległe, całobrzegie, wyrastają ze zgrubiałych
węzłów! Torebka. Hernaria glabra...
InzChemiczna