DERMATOLOGIA 1. WŁÓKNA KOLAGENOWE: - stanowiš 70 % suchej masy skóry właciwej, sš grubsze i bardziej zbite w dolnej warstwie skóry, a cieńsze i luniej ułożone w górnej warstwie skóry - zbudowane sš z białka kolagenu wytworzonego we fibroblastach - sš miękkie, ale nierozcišgliwe 2. WŁÓKNA SPRĘŻYSTE: - stanowiš 2 % suchej masy skóry - zbudowane sš z cienkich włókienek, których budulcem jest białko elastyna - wytworzone we fibroblastach włókna sprężyste sš delikatniejsze i cieńsze niż włókna kolagenowe - sš elastyczne i rozcišgliwe 3. WŁÓKNA RETIKULINOWE: - występujš na granicy skórno naskórkowej, jako główny składnik błony podstawnej - majš charakter niedojrzałego kolagenu - sš obecne w otoczeniu naczyń włosowatych, gruczołów łojowych, potowych oraz włókien nerwowych 4. KOMÓRKI SKÓRY WŁACIWEJ: - fibroblasty wytwarzajš kolagen i elastynę - komórki tuczne wytwarzajš mediatory uwalniane w trakcie reakcji zapalnej - histiocyty rozpoznajš ciało obce i pochłaniajš je - zakończenie nerwów odbierajš bodce z zewnštrz, występujš licznie na wewnętrznych powierzchniach dłoni i na podeszwach, pojedyncze komórki krwi (limfocyty) 5. SKÓRA: - jest zaopatrywana przez dwie sieci naczyń krwiononych - głęboka sieć naczyniowa znajduje się na granicy skóry właciwej i tkanki podskórnej - sieć powierzchniowa znajduje się w warstwie brodawkowej skóry właciwej - tętnice zaopatrujš tkankę łšcznš skóry w składniki odżywcze i tlen - żyły odprowadzajš produkty przemiany materii - układ powierzchniowy wyposażony jest w drobne naczynia włosowate służšce do zaopatrywania nieunaczynionego naskórka 6. SKÓRA BIERZE UDZIAŁ W: - percepcji bodców - termoregulacji i ustroju( pocenie się) - mechaniczna osłona - biologiczna ochrona( bakterie) - melanogeneza wytwarzanie barwnika( opalanie się) - wytwarzanie barwników - resorpcja niektórych zwišzków chemicznych( wchłanianie) - gospodarka wodno elektrolitowa - gospodarka witaminowa - gospodarka tłuszczowa - metabolizm białek, lipidów, węglowodanów oraz witamin - utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem, czynnoć wydzielnicza - procesy odpornociowe ustroju 7. Skóra spełnia wiele istotnych FUNKCJI OCHRONNYCH, które możemy podzielić na aktywne i bierne: - aktywna ochrona oznacza reakcje na bodce z zewnštrz, czyli obronę przed drobnoustrojami, wchłanianiem składników czynnych, wydalanie potu i łoju, zmianę ukrwienia przez kurczenie i rozszerzanie się naczyń krwiononych. Do reakcji aktywnej zaliczamy odbieranie bodców takich jak ucisk, drgania, dotyk, ból, temperatura 8. TKANKA PODSKÓRNA: - w tkance podskórnej znajduje się prawie cały tłuszcz skórny - składa się ze zrazików tłuszczowych przedzielonych tkankš łšcznš włóknistš - zawiera ona liczne komórki tłuszczowe połšczone w ziarna wtopione w lunš tkankę łšcznš - znajdujš się naczynia krwionone i komórki nerwowe - do górnej częci tkanki podskórnej przylega skóra - chroni znajdujšce się głębiej narzšdy przed uciskiem i uderzeniem - gruboć tej tkanki ma cisły zwišzek z odżywianiem T: BUDOWA PRZYDATKÓW SKÓRY. CHARAKTERYSTYKA GRUCZOŁÓW POTOWYCH. 1. PRZYDATKAMI SKÓRY sš włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe. Wszystkie sš pochodzenia naskórkowego, ale tkwiš głęboko w skórze właciwej. 2. GRUCZOŁY POTOWE dzielš się na typy ekranowe występujšce w całej skórze oraz apokryfowe zwišzane z mieszkami włosowymi i występujšce głównie w okolicach pachowych, płciowych, odbytu, brodawek sutkowych oraz powiek. Składajš się z częci wydzielniczej, przewodu wyprowadzajšcego i ujcia, które w gruczołach ekranowych znajduje się w naskórku, a w apokryfowych w kanale włosowym lub naskórku. 3. EKRYNOWE GRUCZOŁY POTOWE sš to pory widoczne gołym okiem na powierzchni skóry. Te gruczoły znajdujš się w skórze właciwej, a ich ujcie w naskórku. Odgrywajš rolę w regulacji cieplnej. Wzmożone wydzielanie potu zachodzi w przypadku wzrostu temperatury otoczenia(powyżej 31oC) lub przy wysiłku fizycznym. Z reguły człowiek wydziela około od 0,5 1litra dziennie(nawet do 10 litrów przy dużym wysiłku lub wysokiej temperaturze). Skład chemiczny potu zależy od pokarmów, warunków klimatycznych, wpływów hormonalnych i innych. Pot jest bardzo rozcieńczonym roztworem soli zawierajšcym zwišzki mineralne(potas, wapń, magnez, żelazo, a także mocznik, kwas mlekowy, Węglowodany, lipidy i inne). Wydzielanie potu zależy od układu nerwowego. Obfite pocenie następować może pod wpływem bodców emocjonalnych i dotyczy zwłaszcza dłoni i stóp. cisły zwišzek z orodkowym układem nerwowym powoduje, że wycięty zwój nerwowy spowoduje całkowite zahamowanie procesu pocenia, w tym miejscu. Pot ma lekko kwanie pH i wraz z wydzielinš gruczołów łojowych tworzy płaszcz tłuszczowy. Dzięki kwanemu odczynowi hamuje namnażanie się bakterii i grzybów, które wolš rodowisko zasadowe. Ich czynnoć zaczyna się od urodzenia. 4. APOKRYNOWE GRUCZOŁY POTOWE nie biorš udziału w termoregulacji. Ich czynnoć rozpoczyna się w okresie dojrzewania. Na ogół towarzyszš mieszkom włosowym. Ich przewód wyprowadzajšcy uchodzi do mieszka włosowego rzadziej bezporednio na powierzchni skóry. Wydzielanie potu typu apokryfowego występuje w skórze okolic pachowych, płciowych, odbytu i brodawek sutkowych. Pot jest gęsty i mleczny na skutek zawartoci lipidów. Zawiera też wodę, sole mineralne, białka, cukry i dlatego stanowi doskonałš pożywkę bakterii bytujšcych na powierzchni skóry, które rozkładajšc go powodujš powstawanie zwišzków zapachowych, a ich rodzaj zależy od składu potu, aktywnoci bakterii i innych czynników, dlatego zapach każdego człowieka jest inny. 5. GRUCZOŁY ŁOJOWE zwišzane sš głównie z mieszkami włosowymi i leżš w skórze właciwej. Rozwijajš się jako boczne wypuklenia torebek włosowych. Ich przewody wyprowadzajšce uchodzš do mieszków włosowych, w niektórych tylko okolicach ich ujcia leżš bezporednio na powierzchnię skóry, czerwień warg oraz brodawki sutkowe. Gruczoły te należš do gruczołów holokrynowych, to jest takich, których wydzielina powstaje na skutek niszczenia i rozpadu komórek wydzielniczych. Majš postać rozgałęzionych woreczków. Skurcz mięnia przywłosowego powoduje wydzielanie łoju na powierzchnię skóry(gęsia skórka), w okolicach łojotokowych(strefa T na twarzy, przednia i tylnia rynna potowa tułowia). Gruczoły sš rozgałęzione i wykazujš wzmożonš aktywnoć. Z wiekiem aktywnoć gruczołów łojowych słabnie, z reguły wydzielamy 1 2 gramów dziennie. Zadaniem gruczołów łojowych jest zachowanie elastycznoci warstwy rogowej, osłona skóry przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i bakteryjnymi oraz natłuszczenie włosów. Skład łoju: - glicerydy - woski - kwasy tłuszczowe - cholesterol - węglowodory Czynnoć gruczołów łojowych podlega wpływom hormonalnym. Wzrost produkcji androgenów(testosteron, progesteron męskie) w okresie pokwitania powoduje znaczne powiększenie gruczołów łojowych. Estrogeny działajš odwrotnie, powodujš zmniejszenie wielkoci gruczołów łojowych i ich wydzielanie. T: BUDOWA WŁOSA I PAZNOKCIA. 1. WŁOS tkwi w mieszku włosowym. Składa się z korzenia i łodygi. Cebulkę włosa stanowi dolna zbita częć korzenia tkwišca w skórze. Łodyga wystaje ponad powierzchnię skóry. W budowie włosa wyróżniamy częć nabłonkowš(macierz). W wyniku jej rogowacenia powstaje łodyga włosa. Częć nabłonkowa tworzy pochewkę. Głównš częciš łšcznotkankowš jest brodawka włosa zaopatrzona w naczynia krwionone i nerwy, cile zwišzana z macierzš. Zniszczenie tej częci powoduje trwałš utratę włosa, natomiast uszkodzenie częci nabłonkowej jest odwracalna. Warstwy komórek otaczajšce włos to tzw. pochewki wewnętrzne i zewnętrzne. CEBULKA leży bezporednio nad brodawkš włosa, która jest częciš skóry właciwej i odpowiada za tworzenie komórek włosowatych. Każdy włos z wyjštkiem rzęs i brwi ma własny mięsień przywłosowy 2. CYKL WŁOSOWY: - anagen faza wzrostu, ok. 80 85%, trwa 3 6 lat - katagen (okres przejciowy) 1% włosów występuje w tym okresie, trwa kilka dni do 2 tygodni, opuszka stopniowo zanika i ulega rogowaceniu z przesunięciem ku górze - telagen okres spoczynkowy, 10 20% włosów występuje w tym okresie, trwa 2 4 miesięcy, pod koniec tej fazy włos wypada, nowy włos wyrasta z tego samego mieszka dopiero po 1,5 3 miesięcy Odsetek włosów rosnšcych i znajdujšcych się w strefie spoczynku pozwala ocenić stopień uszkodzenia mieszka. Przy zadziałaniu szkodliwych czynników zewnętrznych(farby, rodki do trwałej ondulacji) dochodzi głównie do uszkodzenia pochewek włosów. Różnice w długoci i wzrocie włosów zależš od czynników genetycznych i hormonalnych. 3. PAZNOKCIE tak samo jak warstwa rogowa i włosy składajš się ze zrogowaciałych keratynocytów i stanowiš ochronę dla mocno ukrwionych i unerwionych zakończeń palców ršk i stóp. Płytka paznokcia spoczywa na łożysku paznokcia. Po brzegach otaczajš wał paznokciowy. Tylko częć łożyska pokryta wałem paznokciowym nosi nazwę macierzy paznokcia. Paznokieć wyrasta z macierzy, pozostała częć łożyska spełnia jedynie czynnoci odżywcze. Na kciuku, a czasem i na innych palcach dostrzec można białawe zabarwienie płytki paznokciowej o pół księżycowatym zarysie zwanym obłšczkiem. Powstaje on na skutek uwidocznienia się zakrytych zwykle wałem paznokciowym korzenia paznokcia i jego macierzy. Obršbek naskórkowy(skórka) pokrywa płytkę od strony wału i chroni jš przez urazami. T: SYMPTOMATOLOGIA OGÓLNYCH CHORÓB SKÓRY. 1. W rozpoznawaniu chorób skóry(dermatoz)kierujemy się symptomatologiš przedmiotowš, czyli zmianami morfologicznymi skóry powodowanymi przez chorobę oraz symptomatologiš przedmiotowš, czyli dolegliwociami zgłaszanymi przez chorych. 2. WYKWITY PODSTAWOWE sš to zmiany skórne, na podstawie których ustalamy rozpoznanie. Rozróżnia się: - wykwity pierwotne, czyli podstawowe eleme...
Bronus86