Listy Czesława Miłosza do Aleksandra Fiuta.pdf

Listy Czesława Miłosza do Aleksandra Fiuta

Swój pierwszy list do Czes³awa Mi³osza wys³a³em w paŸdzierniku lub na

pocz¹tku listopada 1976 roku, niemal zaraz po moim przyjeŸdzie do Lille,

gdzie przez trzy lata mia³em pracowaæ jako lektor jêzyka polskiego, w ra-

mach obustronnej wymiany pomiêdzy tamtejszym uniwersytetem a moim

macierzystym Uniwersytetem Jagielloñskim. Rok wczeœniej postanowi³em

napisaæ ksi¹¿kê o poecie, którego wiersze prawdziwie mnie olœni³y. (Pierw-

sze wydanie tej ksi¹¿ki pt. Moment wieczny. Poezja Czes³awa Mi³osza ukaza³o

siê nak³adem paryskiej Libelli w 1987 roku.) Wstêpne przymiarki do za-

dania, którego stopnia trudnoœci nie by³em wówczas zupe³nie œwiadom,

sprowadza³y siê do lektury, a nastêpnie ¿mudnego kopiowania wpierw

rêcznie, a potem na maszynie do pisania utworów Mi³osza, publikowanych

w przedwojennych czasopismach. Nadbitki tych maszynopisów przes³a³em

Autorowi za namow¹ Jana B³oñskiego, który nie tylko ca³ym sercem wspie-

ra³ mnie w karko³omnych zamiarach, ale tak¿e uprzedzi³ Mi³osza o moich

planach. Wkrótce te¿ otrzyma³em odpowiedŸ, ujmuj¹c¹ mnie niezwykle

¿yczliwym tonem. Tak rozpoczê³a siê moja najwiêksza przygoda intelek-

tualna, bez której nie by³bym, kim jestem. By³ to tak¿e zal¹¿ek znajomoœci,

przeradzaj¹cej siê stopniowo w serdeczn¹ przyjaŸñ, która mia³a trwaæ æwieræ

wieku i w znacznym stopniu odmieniæ ca³e moje ¿ycie.

Zdecydowa³em siê podaæ do druku dwa pierwsze listy Czes³awa Mi³osza do

mnie przede wszystkim dlatego, ¿e zawieraj¹ garœæ niezwykle istotnych, nie

trac¹cych na znaczeniu autokomentarzy poety. Równie istotnym powodem

wyda³o mi siê to, ¿e stanowi¹ one wa¿ne, a nieznane œwiadectwo jego ówcze-

snego stanu ducha. M³odszym czytelnikom warto mo¿e przypomnieæ, ¿e po

1951 roku, a zw³aszcza po og³oszeniu drukiem Zniewolonego umys³u, Czes³aw

Mi³osz zosta³ skazany przez w³adze komunistyczne w Polsce na publiczn¹

œmieræ. Jego wydawane na emigracji ksi¹¿ki nieznane by³y prawie nikomu,

poza w¹skim krêgiem krytyków i pisarzy, którzy czytali je podczas podró¿y

na Zachód, a czasem przemycali do kraju, oraz nielicznymi szczêœliwcami,

którym uda³o siê dotrzeæ do zastrze¿onych zbiorów Biblioteki Narodowej.

Opis jego twórczoœci w encyklopediach i s³ownikach koñczy³ siê na wydaniu

Ocalenia w 1945 r., zaœ nazwisko by³o opatrywane epitetem „wróg Polski Lu-

dowej”. Sytuacja poprawi³a siê nieco po pojawieniu siê w 1976 roku „drugiego

obiegu” oraz reedycji wydañ Instytutu Literackiego przez wydawnictwo

Nowa. Ale krajowa recepcja pisarstwa Mi³osza uleg³a radykalnej zmianie

dopiero wówczas, gdy poeta otrzyma³ Literack¹ Nagrodê Nobla.

PRZYPISY DO LISTU Z 20.11.1976

N a p i s a ³ e m d l a n i c h T h e H i s t o r y o f P o l i s h L i t e r a t u r e – podrêcznik

ten ukaza³ siê po raz pierwszy w 1969 roku w Nowym Yorku, nak³adem The Macmillan Com-

pany (jego druga edycja, wydana przez University of California Press, ujrza³a œwiat³o dzienne

dopiero w 1983 roku). W wersji krajowej, krótszej, ksi¹¿ka zosta³a wydana jako: Historia literatury

polskiej do roku 1939 , prze³ożyła M. Tarnowska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1993.

Z n i e w o l o n y u m y s ³ s p r z e d a w a ³ s i ê w p a p e r b a c k – mowa o jego wersji

angielskiej: The Captive Mind , translated from Polish by J. Zielonko, Becker and Waburg, London

1953 – wielokrotnie wznawianej.

S e l e c t e d P o e m s – chodzi o Selected Poems . Translated by several hands. Introduction by

Kenneth Rexroth, The Seabury Press, New York 1973.

p r z y n i ó s ³ m i e n t u z j a s t y c z n e r e c e n z j e – Mi³osz wspomina o tekstach Paula

Zweiga („The New York Times Book Review”, July 7, 1974) oraz D.J. Enrighta („New York

Review of Books”, 1974, nr 5).

f r a n c u s k i p o e t a L e L o u ë t – mowa o Jeannie Le Louët. Jego postaæ musia³a nie

dawaæ Mi³oszowi spokoju przez d³ugie lata, skoro powraca do niej w Roku myœliwego (Kraków

2001).

w y d r u k o w a ³ e m w s w o j e j a n t o l o g i i – chodzi o konspiracyjn¹ edycjê pt. Pieœñ

niepodleg³a. Poezja czasu wojny . Ks. J. Robak, Oficyna Polska, Warszawa 1942. Jej jedyne wyda-

nie powojenne ukaza³o siê jako: Pieœñ niepodleg³a. The Invincible Song. A Clandestine Anthology,

edited by Czeslaw Milosz. Originally Publisher In Warsaw 1942, reprinted by Michigan Slavic

Publications 1981.

P y t a n i e p i e r w s z e dotyczy³o wiersza pt. List 1/I 1935 r. Drukowany by³ po raz pierw-

szy w „Œrodach Literackich” 1936, nr 5; przedruk w: Czesław Mi³osz, Wiersze, tom 1 , Kraków

2001.

P y t a n i e d r u g i e – do zagadnieñ tych wraca³em wielokrotnie, najpe³niej omówi³em je

w szkicu Poema nienaiwne w mojej ksi¹¿ce pt. W stronê Mi³osza , Kraków 2003.

P y t a n i e t r z e c i e – przed opublikowaniem monografii o poezji Mi³osza pisa³em o tym

zagadnieniu w dwóch studiach: Czy tylko katastrofizm? (O przedwojennej poezji Czes³awa Mi³osza),

„Pamiêtnik Literacki” 1978, nr 3 oraz Facing the End of the World, „World Literature Today”,

Summer 1978.

M a r e k Z a l e s k i n a p i s a ³ d y s e r t a c j ê m a g i s t e r s k ¹ – w wersji drukowanej

ukaza³a siê jako studium pt. O „Traktacie poetyckim” Czes³awa Mi³osza w zbiorze: Poznawanie

Mi³osza. Studia i szkice o twórczoœci poety , pod redakcją J. Kwiatkowskiego, Wydawnictwo Lite-

rackie, Kraków–Wroc³aw 1985.

d u ¿ y t o m m o i c h w i e r s z y – mowa o: Utwory poetyckie. Poems . Introduction by A.M.

Schenker, Ann Arbor, Michigan Slavic Publications, 1976.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: