SKRADZIONA KOLEKCJA.pdf

JOANNA CHMIELEWSKA

SKRADZIONA KOLEKCJA

Czuję się zmuszona powtórzyć zadawane mi wielokrotnie pytanie: dlaczego z moich

książek nie kręci się filmów? Sama tym jestem zdziwiona i nawet ścisła współpraca z reżyserem

nie rozjaśniła mi kwestii. Zastanawiam się, co w tym jest: chcą ekranizować książkę, łapią się za

nią, wydają się nią zachwyceni, a potem wychodzi im kompletnie co innego. Zmieniają, co

popadnie, wyrzucają, ile mogą, zostaje im ledwo ślad pierwotnego pomysłu. To właściwie co im

się tak podobało w moim utworze? Dialogi...? A skąd, dialogi dokładają swoje, te książkowe

gdzieś giną, bohaterowie ulegają metamorfozie całkowitej, w słowach wykazują tępotę i

ograniczenie beznadziejne, gdzie w tym wszystkim sens, gdzie logika? Myślę obrazami.

Najpierw oczyma duszy widzę scenę czy wydarzenie, potem je dopiero opisuję, możliwe, że

czynię to nieudolnie, ale reżyser, operujący wyłącznie obrazem, powinien załatwić sprawę lepiej.

Dla przedstawienia gestu, zachowania, wyrazu twarzy osoby potrzebuję całego akapitu, w filmie

wystarczy na to jedna sekunda. Pod warunkiem oczywiście, że się chce pokazać akurat to, co

opisałam, a nie coś zupełnie innego. Tymczasem pokazują co innego. Występujące w filmie

osoby nie mają nic wspólnego z moimi bohaterami i to pod żadnym względem.

Akcja startuje z jakiegoś kawałka mojego pomysłu i z dużym przyśpieszeniem podąża w

odwrotnym kierunku. Jeśli jestem włączona w ten cały interes, ogłupia mnie to doszczętnie, sama

już nie wiem, co mam robić, wydłubywać dalszy ciąg z książki, czy pisać nowy utwór? Nowy

utwór nie podoba mi się wcale, napisałabym go całkiem inaczej. Ludzie, ratunku, od czegoś

takiego można zwariować!

Osobiście byłam zdania, że Upiorny legat zawiera w sobie mnóstwo możliwości,

ostatecznie jest to kryminał, zaczyna się od trupa i jakieś zwłoki pałętają się także dalej.

Przytrafiają się liczne idiotyzmy, już same napady i włamania w wykonaniu amatorów mogą

dostarczyć rozrywki, jednostki płci żeńskiej występują tam cztery, można je zużytkować prawie

dowolnie, mogą się nawet rozbierać jakby kto chciał, mogą być cudownie piękne, bo niby

dlaczego nie, wszystko w ramach stworzonej i jako tako logicznej akcji. Zmodyfikować ją nieco,

żeby nie było za długie i cześć, scenariusz gotowy. No, romans to nie jest z pewnością, a zdaje

się, że reżyser był spragniony romansu. No dobrze, można było ostatecznie kogoś tam rzucić

sobie wzajemnie w objęcia, niechby Gaweł ożenił się z Baśką, czort ich bierz, niechby kapitan

zakochał się w kłopotliwej bohaterce, poszłabym na te dodatki dla świętego spokoju, ale

kryminał powinien pozostać. Batory umiał robić kryminały, lubił nawet, skąd mu się wzięła

nagła odmiana...? Przygnębiającym nieszczęściem była i jest dla mnie sprawa bohaterów. To

prawda, że prawie nigdzie nie opisuję ich wyglądu zewnętrznego, ale wszyscy wiedzą, iż mają

swoje pierwowzory w naturze. Posługuję się gronem znajomych, przyjaciół i wrogów, niekiedy

wcale nie chcę, żeby się rozpoznali, niekiedy zaś głupio informować całe społeczeństwo, jak ktoś

wyglądał, bo ten ktoś mógłby się obrazić. Niemniej są autentyczni i wszystko, co robią, pasuje do

nich, prawdziwych. Tymczasem w filmach występują jakieś obce osoby, do nikogo niepodobne,

niedopasowane do treści, całkowicie skłócone z moimi, bądź co bądź opisanymi wcześniej,

wyobrażeniami. Pewnie że każdy może mieć dowolne wizje, ale skoro ich już pokazujemy,

chciałabym wszystkich zaprezentować we właściwej postaci. A tu klops. No proszę, proszę,

wyobraźmy sobie Herkulesa Poirot w charakterze wysokiego bruneta, gładko ogolonego, albo

Scarlett O'Hara jako wielką, dorodną dziewuchę z głosem mosiężnej trąby. Co by z tego

wynikło...? Rozpacz mnie istna ogarniała, kiedy żaden reżyser nie słuchał, co do niego mówię i

robił swoje po swojemu. Miał własny obraz, no dobrze, wolno mu, ale po co mu była moja

książka?

Wszystko zaczynało się zmieniać... Upiorny legat przeistoczył się w Skradzioną kolekcję

gruntownie i radykalnie. Na dobrą sprawę, jedynym elementem, jaki pozostał z książki, są

znaczki, zaprezentowane zresztą w sposób urągający zasadom zbieractwa. Z piersi każdego

filatelisty muszą się wyrywać rozpaczliwe jęki na widok macania pierwszej królowej Wiktorii

gołymi palcami, nie mówiąc już o nie usztywnionej kopercie. Pan Parfiniewicz, doradca

filatelistyczny w owej imprezie, musiał się zasugerować znikomą wartością używanych w filmie

reprodukcji, albo też stracił siły, tak samo jak ja, co doskonale potrafię zrozumieć. Chyba jednak

zabrakło mu tchu i poniechał protestów, bo używane dalej pakieciki z kiosku „Ruchu” nie mogły,

wbrew intencjom scenariusza, budzić wzruszeń żadnego zbieracza. Na ekranie cenne serie

powinny się różnić od chłamu wyraźnie i porządnie, nie różnią się wcale, cała sprawa zatem

została zwyczajnie puszczona. No owszem, jeszcze szpital. Właściciel walorów poszedł do

szpitala i na tym właściwie koniec powiązań filmu z książką. Zaczęłam się dziko kłócić z

Batorym już od pierwszej sceny i pierwszego pomysłu. W książce bohaterem całej

awantury i posiadaczem znaczków był Marcin, postać poniekąd ustabilizowana, przewijająca się

przez kilka utworów, charakterem dopasowana do akcji. Batory uparł się przy dziewczynie,

poszedł niejako po linii Lekarstwa na miłość, znów dwie przyjaciółki, wmieszane w idiotyzm.

Uległam, bo niby co mi innego pozostało. Ponadto zaczął z tego robić groteskę w znacznie

większym stopniu niż przy ekranizacji Klina. Po krótkim, acz zaciętym oporze też się ugięłam i

machnęłam ręką na własną twórczość, przestawiając się na całkowicie nowy, świeży utwór, w

zasadzie wymyślony przez reżysera. Batory miał pomysły znakomite, tak świetne, że mogły dać

w rezultacie komedię stulecia i dałam się w nie wciągnąć.

Co z tego wynikło, wszyscy widzą. Na włamania do hipotetycznych sprawców kradzieży

zgodziłam się prawie od razu, aczkolwiek w książce poszłam raczej na rozboje. Do włamań miał

być użyty gaz usypiający, wyprodukowany przez przyjaciółkę - chemika, którą byłam zmuszona

zaakceptować. No dobrze, niech będzie gaz, w książce gaz występuje. Batory wpadł na pomysł,

zamiast gazu usypiającego dziewczyna sporządziła gaz rozweselający wielkiej mocy,

natchnieniem był mu zapewne Gaweł, chichoczący przy telewizorze. Od opisanej w scenariuszu

sceny sama się popłakałam ze śmiechu. Miało to wyglądać następująco: Wdzierają się te dwie

dziewczyny do willi jednego z podejrzanych. Dom stoi w ogrodzie, dają spokój zamkniętej furtce

i przełażą górą przez ogrodzenie po dwustronnej drabince. Zakradają się pod drzwi i psikają

gazem przez dziurkę od klucza. Facet rzeczywiście siedzi przed telewizorem, na fotelu pod

regałem, nad głową ma półki, z których najwyższą przyozdabia wielki wazon, gapi się w ekran,

dosyć znudzony, po czym nagle chichocze. Chichocze raz, chichocze drugi, zaczyna chichotać

nieprzerwanie, wybucha śmiechem coraz potężniejszym, rży niczym ogier na łące, dostaje zgoła

ataku, tupie nogami w podłogę i wali łbem w regał. Wazon z górnej półki spada mu na potylicę i

mamy gościa z głowy. Dziewczyny otwierają drzwi, wchodzą i rzucają się gorączkowo do

poszukiwań. W trakcie szperania zaczynają chichotać, dialog zaś brzmi mniej więcej tak:

- W szufladach nic nie ma, cha cha cha...

- Sprawdź w bibliotece, cha cha cha, ja zajrzę, cha cha cha, do szafy...

- Cha cha cha, pieniądze, cha cha cha, on tu trzyma pieniądze, cha cha cha...

- Żeby się tylko nie ocknął, cha cha cha, jeszcze komoda, cha cha cha, same gacie, cha

cha cha, i skarpetki, cha cha cha...

- W sypialni, cha cha cha, albumy tylko, cha cha cha, z fotografiami, cha cha cha...

- Nie ma, cha cha cha, nigdzie nie ma, cha cha cha, uciekajmy, cha cha cha... Śmiejąc się

straszliwie i słaniając, uciekają, zapominając o drabinie. W samochodzie czeka mąż, wśród

nieopanowanych wybuchów śmiechu zawiadamiają go o niepowodzeniu, przerażony mąż rusza,

mamrocząc o lekarzu. W minutę później ulicą przejeżdża radiowóz MO, gliny widzą drabinę,

zatrzymują się, podejrzewają włamanie, dwóch milicjantów przełazi do ogrodu, wchodzą do

domu, drzwi otwarte, wewnątrz widzą nieprzytomnego faceta i duży bałagan, sprawdzają

pomieszczenia. Po dłuższej chwili wychodzą, jeden siada na schodkach i trzyma się za brzuch,

rycząc dzikim śmiechem, drugi składa raport:

- Włamanie do willi, cha cha cha, właściciel nieprzytomny, cha cha cha, dostał w głowę,

cha cha cha... Po drugiej stronie, w komendzie, pada rozkaz:

- Wóz operacyjny i karetka pogotowia. Dwóch ludzi, poszkodowany i nasz

funkcjonariusz, ściągnąć psychiatrę... Nie da się tego opisać tak, jak można byłoby zagrać.

Wyobraziliśmy to sobie obydwoje, Batory i ja, zdaje się, że w miejscu publicznym i

wzbudziliśmy lekką sensację. Maleńkie szczególiki, drobniutkie scenki, z których już nie

wszystkie pamiętam, były niewiarygodnie śmieszne i gwarantuję, że ludzie na widowni

popłakaliby się i usmarkali w czambuł. Odżałować nie mogę... Następnie zaistniała myśl, żeby

przyjaciółka - chemiczka, uporczywie poszukująca gazu usypiającego, popełniała pomyłki nadal

i po drodze wynalazła klej. No owszem, klej został, ale kompletnie odarty z okoliczności

towarzyszących. Najpierw ten klej miał się jej wylać w miejscu pracy, gdzie po - przylepiali się

wszyscy, potem był wylewany różnie, część przypadkiem na ulicy, a część specjalnie, na trasie

złoczyńcy, tu i tam w wielkiej obfitości. Jako pierwszy, miał się przylepić rowerzysta, po nim ze

dwa motocykle, po motocyklach samochody, dalej już przylepia się wszystko, giątwa się robi nie

z tej ziemi, korek na całe województwo, nie przylepieni nie mogą przejechać, wśród

przylepionych zaś znajdują się dźwigi budowlane i walec drogowy, wypruwa się to całe

towarzystwo świdrem pneumatycznym, przyjeżdża straż pożarna i czołg, przylepiony czołg

zabiera ze sobą całą nawierzchnię drogową, ubaw, krótko mówiąc, po pachy. Co z tego zostało?

Kilka par butów i jedyna naprawdę dobra scena, dwóch dostojników przytwierdzonych do

salaterki. Ale nawet te szczątki wskazują, jak mogła wypaść całość! A...! I w kolejce do chirurga

miała siedzieć cała gromada ofiar, posklejanych rozmaicie. A okazja do nakręcenia sceny była i

przytrafiała się dwa razy w tygodniu. W tamtych czasach wyjazd ze służewieckich wyścigów

istniał tylko jeden przez bramę na Puławską. Co się tam działo w każdą sobotę i niedzielę pod

wieczór, ludzkie słowo nie opisze, piekło na ziemi. Wystarczyło ustawić kamerę, potem zaś tylko

dokręcić sceny kameralne i zbliżenia, element zasadniczy, przeraźliwy melanż samochodowy,

miało się do dyspozycji za darmo. W dodatku tuż obok stały akurat rozmaite maszyny

budowlane, bo zaczynano robić węzeł komunikacyjny, istniejący obecnie. Warunki wręcz

idealne! Cudowna okazja nie została wykorzystana, z przyczyn dla mnie osobiście niepojętych.

Podobno grymasili kamerzyści, twierdząc, że odbywa się to całe przedstawienie za późno, słońce

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: