Jackowski M. - Piber - ordnung wedlug Weissa.pdf - konie - maniek2241

ZE åWIA TA

Piber Ð ordnung wed¸ug Weissa

MACIEJ JACKOWSKI

Podejmujemy rozpocz«t dwa lata temu w«drwk« szlakiem majestatycznych siwych koni.

Po kolebce rasy lipicanw Ð s¸oweÄskiej Lipicy oraz s¸owackich Topolczankach przyszed¸ czas

na chyba najlepiej wypromowan, ale teý robic najwi«ksze wraýenie, stadnin« w austriackim

Piber Ð miejsce, gdzie przychodz na æwiat ãaktorzyÒ HiszpaÄskiej Szko¸y Jazdy w Wiedniu.

notka w folderze reklamowym nie

oddaj tego co spotyka hipologa

za bram Bundesgestt Piber, ktra rekla-

muje si« jako ãojczyzna lipicanwÓ:

Wkomponowana w idylliczny krajobraz

pagrkowatej zachodniej Styrii, leýy nie-

wielka miejscowoæ Piber, ca. 35 km

na zachd od Grazu. Oprcz zwizkowej

stadniny koni na miejscu s: romaÄski ko-

æci¸ i barokowy zamek, w ktrym znajdu-

j si«: zarzd stadniny, pomieszczenia se-

minaryjne i zesp¸ restauracyjny.

Wspania¸y klimat oraz idealne warunki

glebowe i pod¸oýa stwarzaj doskona¸e

warunki dla chowu koni. Tu jest ojczyzna

i oærodek szlachetnych koni lipiaÄskich.

Konie lipiaÄskie s najstarsz kulturaln

ras Europy. Ich pochodzenie si«ga roku

1580. Wtedy to arcyksiý« Karol II, syn ce-

sarza Ferdynanda I, utworzy¸ we wsi Lipi-

ca ko¸o Triestu stadnin« koni przede

wszystkim hiszpaÄskich i neapolitaÄskich

do hodowli dworskich koni paradnych.

W Zwizkowej Stadninie Piber 400 let-

nia wiedza zosta¸a wykorzystana do ho-

dowli koni spe¸niajcych wymogi Hisz-

paÄskiej Szko¸y Jazdy, ktre poprzez ni

sta¸y si« znane na ca¸ym æwiecie. W ten

sposb Zwizkowa Stadnina Piber wnosi

ogromny wk¸ad w zachowanie dziedzic-

twa kulturowego Austrii i jednej z najlep-

szych i najpi«kniejszych ras koni w jej pier-

wotnej postaci.

W Piber by¸ pocztkowo klasztor be-

nedyktynw, pniej cesarz majtek

przeznaczy¸ dla hodowli koni. Stadnina

by¸a wojskowa Ð przychodzi¸y konie z in-

nych stadnin; by¸o tu teý przejæciowo sta-

do ogierw. Dzisiaj jest to stadnina

zwizkowa. Wsp¸czesnoæ w niewiel-

kim tylko stopniu miesza si« z tu

z tchnieniem wiekw. Czuje si«, ýe wciý

ducha monarchii austro-w«gierskiej.

A duch ten, to przede wszystkim ¸ad i po-

rzdek, nawet w s¸owach i gestach opro-

wadzajcego nas koniuszego Ð Leopolda

Weissa . åwietna organizacja, konse-

kwencja w dzia¸aniu, dok¸adnoæ, punk-

tualnoæ, rzetelnoæ Ð tutaj to nie s

czcze frazesy, tylko kanony, ktre wyzna-

czaj rytm codziennego ýycia.

To nie tylko wysprztane alejki, zagra-

bione i ukwiecone rabatki, czyste konie

w bardzo dobrej kondycji i czyæciusieÄ-

kie, wymuskane stajnie. To takýe ¸ad

w s¸owach i w post«powaniu personelu.

Bez pospiechu, ale teý i bez zbytnich ce-

regieli. Pouk¸adane, zaszufladkowane, co

nie znaczy, ýe... nie nieprzewidywalne.

Prbujemy sfotografowa ogiera w posta-

wie zootechnicznej Ð mamy miejsce,

czas, ludzi do pomocy. A on nie chce Ð

czyýby wy¸amywa¸ si« z post-monarszego

drylu?

Jaka by¸a, a jaka jest ta jedna z dwch

najbardziej znanych w ck monarchii stad-

nin wojskowych, ktra ze wzgl«du na swo-

je osigni«cia hodowlane skierowa¸a

na siebie szerok uwag« wczesnych kr«-

gw sportowych?

3. ponowne powo¸anie w roku 1890.

Majtek Piber naleýa¸ pocztkowo

do klasztoru benedyktynw. W 1798 ro-

ku cesarz Jzef II powo¸a¸ w tym miejscu

stadnin« koni. Miejscowoæ po¸oýona

jest u podnýa Terenbach i Stubalpe. Te-

ren nawadniaj potoki Gail i Graden-

bach, uchodzce do rzeki Kainach.

Z doliny rozpoæciera si« widok na wyýej

po¸oýony koæci¸ oraz zamek, na hory-

zoncie rysuj si« pasma Alp. Stadnina

zajmowa¸a powierzchni« 684 ha, z cze-

go 271 ha stanowi¸o w¸asnoæ stadniny,

a pozosta¸y area¸ zosta¸ w roku 1891 wy-

dzierýawiony na okres 20 lat. Wieæ liczy-

¸a w wczesnych czasach 396 mieszkaÄ-

cw, a ca¸oæ zabudowaÄ stanowi¸y po-

mieszczenia zamkowe i koæci¸ parafial-

ny. Dooko¸a rozmieszczone by¸y stanie

i budynki administracyjne. Ze wzgl«du

na rozrzucenie gospodarstw folwarcz-

nych stadniny wybudowana nawet dwa

goæciÄce.

Pokany, dwukondygnacyjny zamek,

pe¸nicy rwnieý funkcj« plebani, mieæci¸

w swej parterowej cz«æci kwatery s¸uýbo-

we dla za¸ogi, na I pi«trze znajdowa¸o si«

mieszkanie dyrektora stadniny, pokoje

goæcinne, mieszkanie proboszcza oraz

cz«æ pomieszczeÄ miejscowej szko¸y.

Na drugim pi«trze ulokowane by¸y miesz-

kania dla oficerw oraz kancelaria stadni-

ny i pozosta¸e pomieszczenia szko¸y. Wo-

k¸ zamku, ktry od strony po¸udniowej

i wschodniej otacza¸ ogrd, znajdowa¸y

si« stajnie, budynek gospodarczy, spi-

chlerz oraz warsztaty i etc., poniýej zaæ

usytuowano ujeýdýalnie Ð odkryt i kryt,

szerok na 23 i d¸ug na 54 kroki, hal« Ð

ceglan z drewnianym dachem.

Klasztor w dolinie

Histori« Piber moýna podzieli na trzy

okresy:

1. od jej powstania w roku 1798 do ro-

ku 1869;

2. od 1869 do 1878 Ð przejæcie pod re-

sort Ministerstwa Rolnictwa, do czasu jej

rozwizania;

KoÄ Polski

A ni strona internetowa, ani krtka

Do zabudowaÄ stajennych naleýa¸y:

¥ stajnia dla ogierw czo¸owych z pi«cio-

ma stanowiskami i jednym boksem; staj-

nia ta by¸a przestronna, mia¸a szeroki ko-

rytarz i ¸czy¸a si« poprzez siodlarni« i ap-

tek« z trzema ze sob po¸czonymi dal-

szymi stajniami o ¸cznej liczbie 30 stano-

wisk;

¥ dzielona stajnia gospodarcza, umoýli-

wiajca, w razie potrzeby, urzdzenie

w jednej z cz«æci biegalni;

¥ biegania dla 70 klaczy matek Ð biegania

dla 60 odsadkw;

¥ padok dla 8 klaczy matek i stajnia z czte-

rema stanowiskami dla wys¸uýonych koni.

Wszystkie stanie, solidnie zbudowane,

by¸y wysokie i zapewnia¸y dobr wentyla-

cj«. System nawadniajcy zapewnia¸ wo-

d« z wysoko po¸oýonych rde¸ grskich.

Stajnie dla klaczy matek oraz rebit mia-

¸y dodatkowo wybiegi. Owalny tor po¸o-

ýony przy drodze do Kflach s¸uýy¸ do za-

jeýdýania ogierw oraz przysposabiania

koni do pracy w zaprz«gu.

Do stadniny, poza centralnie po¸oýo-

nym Piber naleýa¸y gospodarstwa:

¥ Kampl, z biegalni dla 30 rebit;

¥ Grub, z biegalni dla 30 rebit;

¥ Wilhelm z biegalni dla 50 rebit;

¥ Reinhaler Hof z dwiema stajniami dla

koni uýytkowych, dwudziestoma stanowi-

skami, oraz biegani dla 30 rebit;

¥ Lankowitz mia¸o stajni« na 8 stanowisk,

biegalni« dla 10 rebit oraz dwie biega-

nie dla 30 rebit kaýda; mieæci¸ si« tutaj

rwnieý Zarzd Lasw.

We wszystkich tych gospodarstwach

by¸y kwatery mieszkalne dla za¸ogi.

Stadnina dzierýawi¸a takýe pastwiska al-

pejskie po¸oýone w odleg¸oæci 36 km

od Piber, na wysokoæci 1300-1400 m n. p.

m., gdzie znajdowa¸y si« biegalnie dla po-

nad 220 koni oraz kwatery dla oficerw

i urz«dnikw.

Po¸oýenie poszczeglnych zabudowaÄ

stadniny, umiejscowionych na stromych

wzniesieniach, ma¸o wybiegw oraz to,

ýe wi«kszoæ wybiegw i pastwisk znajdo-

wa¸a si« w dolinie, zmusza¸y konie do co-

dziennego pokonywania wzniesieÄ.

Utrudnia¸o to wprawdzie na co dzieÄ

funkcjonowanie stadniny, lecz dla koni

na pewno by¸o czynnikiem korzystnym Ð

sprzyja¸o zdrowiu i kondycji.

Rýne kierunki

Zak¸adajc stadnin« w Piber zgroma-

dzono oko¸o 70 klaczy (aczkolwiek do-

k¸adna ich liczba, jak poda¸ Gassebner, nie

jest moýliwa do ustalenia) pochodzcych

z wiedeÄskiego Regimentu Kawalerii. Kla-

cze te stanowiono ogierami z Departa-

mentu Ogierw Stadnych i Remonto-

wych, ktremu to departamentowi podle-

ga¸a wwczas stadnina. Dopiero poczw-

szy od roku 1808, Piber by¸o samodzieln

KoÄ Polski

i niezaleýn stadnin, dzia¸ajc w opar-

ciu o w¸asne rozliczenie finansowe.

W tym okresie by¸o teý czymæ wi«cej, niý

tylko stadnin remontow; zarwno ka-

waleria, jak i tabory wstawia¸y do niej

rebne i wyrebione klacze wraz ze re-

bi«tami, ktre to pozostawa¸y w niej aý

do osigni«cia wieku dojrza¸oæci.

Wszystkie te okolicznoæci nie mog¸y

jednak wp¸yn na wyhodowanie w stad-

ninie w¸asnej rasy koni oraz na odchw

wyrwnanego potomstwa, gdyý od po-

cztku jej istnienia nie leýa¸o to w zamia-

rach w¸adz. Mia¸a bowiem za zadanie do-

starczanie moýliwie jak najwi«kszej liczby

remontw dla potrzeb wojskowych. De-

partament Ogierw Stadnych i Remonto-

wych w Graz zapewni¸ w latach 1808-

1809 stanwk« ogierami:

¥ Arabo Ð gniady, pochodzenia i hodow-

li w«gierskiej;

¥ Hamilton Ð gniady, rasy angielskiej;

¥ Galiziano Ð kasztanowaty, rasy polskiej;

¥ Jung Ports Ð ciemno kasztanowaty;

¥ Tamar Ð z¸oto kasztanowaty, arab;

¥ Suberbo Ð polski;

¥ Dragon i Mylord Ð obydwa gniade, ra-

sy angielskiej.

Dopiero od roku 1810 dopuszczono

utrzymywanie i uýywanie do stanwki

ogierw w¸asnego chowu. W 1811 roku,

w celu odæwieýenia i poprawienia mate-

ria¸u hodowlanego, przekazano stadninie

w Piber 25 klaczy ze stadniny w Mezhe-

gyes. W 1813 roku zniesiono nakaz prze-

kazywania do Piber rebnych klaczy z Re-

gimentu Kawalerii i Taborw. Co roku wy-

sy¸ano do Babolnej po oko¸o 10 klaczy

do stanwki ogierami hiszpaÄskimi, by

w ten sposb poprawi i uszlachetni po-

tomstwo, co jednak, ze wzgl«du na zni-

kom ich liczb« nie mia¸o wi«kszego

wp¸ywu na hodowl«. W pniejszych la-

tach pos¸ugiwano si« ogierami pe¸nej krwi

angielskiej. W roku 1852 stadnina mia¸a

28 ogierw zarodowych, przede wszyst-

kim pe¸nej krwi, co naleýa¸o zawdzi«cza

wczesnemu generalnemu inspektorowi

stadniny, grafowi Hardeggowi .

W latach 1805, 1809 i 1813, w wyniku

zbrojnych inwazji, stadnina musia¸a zmie-

nia miejsce pobytu.

W roku 1811 dostarczono stadninie

klacze: 1824 Wicz i Bajan z Babolnej,

1852 Miss Fortune pe¸nej krwi, irlandz-

kiej i inne. Tym samym stadnina polep-

szy¸a w duýym stopniu materia¸ hodowla-

ny. Pewne jest, ýe Piber osign«¸a ogrom-

ny sukces w hodowli anglo-arabw, ktre

wyrýnia¸y si« urod, ujednoliceniem ty-

pu oraz dzielnoæci, a jednostki nie nada-

jce si« na potrzeby hodowli cieszy¸y si«

doskona¸ s¸aw w armii.

Wprawdzie Piber osign«¸a ogromny

sukces w hodowli koni anglo-arabskich,

ale Ð paradoksalnie Ð zacz«¸o to by r-

d¸em zmian w kierunku hodowlanym.

W tym czasie stadnina w Kisber mia¸a za-

potrzebowanie na wyselekcjonowane

klacze matki, a Babona powi«ksza¸a

i kompletowa¸a materia¸ hodowlany.

Z tych wzgl«dw oddano w roku 1853

z Piber 24 klacze do Babolnej i do Kisber

24 klacze w roku 1854, rok pniej Ð

dwa m¸ode ogiery i 35 klaczy matek,

a dwa lata pniej Ð grup« 17 m¸odych

ogierw i 50 m¸odych klaczy, a w 1857 Ð

z grupy elity 11 matek.

W kolejnych latach hodowano w Piber

konie rasy lipiaÄskiej, ktrej ogiery spraw-

dza¸y si« jako konie w hodowli w prowin-

cjach: Chorwacja, W«gry i Siedmiogrd.

Tak ogiery, jak i klacze oraz ich potom-

stwo by¸y w stadninie uýytkowane

do pracy w gospodarstwie. Zas¸ug w-

czesnego hodowcy by¸o sprowadzenie

do stadniny najszlachetniejszego materia-

¸u zarodowego w postaci klaczy i ogierw

lipiaÄskich. W latach 1853-1868 przysz¸o

18 ogierw, a w 1854-1864 w¸czono

do stada 47 klaczy. W latach 1855-1857

z militarnej stadniny w Kisber przyby¸o

dalszych 16 matek, zaæ z nadwornej stad-

niny w Lipicy Ð 11 klaczy, czystych lipica-

nw. Takýe z militarnej stadniny

w Osiach, w latach 1860-1866 sprowa-

dzono jeszcze 10 klaczy tej samej rasy

( Rothschimmel ). Do krycia tych klaczy

w latach 1861-1866, oprcz ogierw lipi-

caÄskich uýywano takýe innych zakupio-

nych reproduktorw zakupionych ogie-

rw. By¸y to:

¥ Rhodus rasy burgundzkiej;

¥ Figaro rasy pinzgauerskiej;

¥ Mach Abus rasy pinzgauerskiej.

Hodowla w Piber obejmowa¸a teý

dzia¸y hodowli ogierkw noryckich oraz

burgundzkich. Od roku 1860 udost«p-

niono ogiery czo¸owe do stanowienia kla-

czy z hodowli prywatnej, za umiarkowa-

n op¸at, oczywiæcie. Wyselekcjonowa-

ne ogiery dostawa¸y przydzia¸y jako zaro-

dowe do hodowli terenowej w Chorwa-

cji, na W«grzech i w Siedmiogrodzie. Kla-

cze by¸y pokrywane w wieku 4 lat, a to,

co nie nadawa¸o si« do hodowli, by¸o od-

dawane na potrzeby wojska. Warunki

zdrowotne koni by¸y dobre, a rebnoæ

wysoka Ð odsetek zarebieÄ wynosi¸ oko-

¸o 76%. Nadwyýki plonw z upraw polo-

wych by¸y sprzedawane, a zysk przezna-

czany na zakup owsa. Gospodarka leæna

pokrywa¸a zapotrzebowanie na drewno

budowlane i opa¸owe, a nadmiar takýe

sprzedawano. Stadnina otrzymywa¸a po-

nadto dofinansowanie z kasy paÄstwo-

wej.

Piber zatrudnia¸o wwczas:

¥ rotmistrza, jako Komendanta i Dyrekto-

ra Stadniny;

¥ oficera kwatermistrza;

¥ lekarza;

¥ rachmistrza;

¥ lekarza weterynarii;

¥ kowala;

¥ polermistrza (ordynansa);

¥ 12 podoficerw;

¥ 109 szeregowych i s¸uýcych adiutantw.

Razem 128 osb do obs¸ugi 232 koni:

ogierw, klaczy i koni uýytkowych.

W okresie tym nie by¸o jednak zgodno-

æci, co do kierunku hodowli, jaki przyj

mia¸a stadnina. Pomimo to, w maju 1869

roku zakupiono w S¸awucie ogiera arab-

skiego Bosak , ktry mia¸ kry 20 klaczy

rocznie. Okaza¸o si« jednak, ýe klacze li-

picaÄskie nie potrafi¸y wyprodukowa ta-

kiego materia¸u zarodowego dla hodowli

terenowej (g¸wnie ogierw), jakich po-

trzebowa¸aby wi«kszoæ austriackich pro-

wincji.

Aby uzyska konia ci«ýkiego ale szla-

chetnego, takýe w tym roku (1869) pod-

j«to decyzj« o hodowli w Piber koni an-

glo-normandzkich. Materia¸ hodowlany

sprowadzono z Francji. Z pierwotnego

stanu 264 koni sprzedano 107 klaczy

i rebit, a w grudniu odtransportowano

ogiera arabskiego Bosak i 28 klaczy lipi-

caÄskich, w wi«kszoæci rebnych, do Ra-

dowiec. W padzierniku sprowadzono

do Piber 14 ogierw i 23 klacze anglo-

-normandzkie. W 1871 roku definitywnie

wygas¸a hodowla koni lipicaÄskich; zaj«to

si« wy¸cznie hodowl anglo-norman-

dw i folblutw. Zakupiono dalsze konie

we Francji; sprowadzono rwnieý konie

tej rasy ze stadniny w Kladrubach.

Jednakowoý hodowla ta nie sprawdzi¸a

si«: potomstwo by¸o coraz s¸absze i s¸ab-

sze. Dochodzi¸o do wielokrotnych dege-

neracji i konsekwencj by¸a redukcja sta-

da do minimum, a jedynym ratunkiem

wydawa¸a si« by domieszka pe¸nej krwi

angielskiej. Dlatego teý w roku 1876 po-

kryto 27 klaczy anglo-normandzkich

ogierami pe¸nej krwi. Znw zacz«¸y si«

KoÄ Polski

rodzi zdrowe rebi«ta. Niestety, stadnina

mog¸a odda jedynie 19 ogierw do ho-

dowli terenowej, a ¸czna liczba koni wy-

nosi¸a zaledwie 171 sztuk. Ratujc finanse

przedsi«biorstwa podniesiono op¸aty

za stanwk«.

W 1878 roku rozwizano stadnin«

w Piber. Stado poddano dok¸adnym ogl«-

dzinom i odtransportowano do Radowiec

86 klaczy ze rebi«tami, 23 konie sprze-

dano ze wzgl«du na podesz¸y wiek,

a ogiery przekazano do stad ogierw. Go-

spodarstwo przesz¸o w r«ce Ministerstwa

Rzeszy i Wojny i urzdzono w nim Zak¸ad

Remontowy Ogierw z miejscem dla 450

koni i wstawiono 300 remontw.

W 1890 roku powsta¸a w Piber nowa

stadnina paÄstwowa. Powi«kszenie stad-

niny w Radowcach ze wzgl«dw finanso-

wych nie by¸o moýliwe, a ponadto wyda-

wa¸o si«, ýe z uwagi na niestabiln sytu-

acj« polityczn, pozostawianie ca¸ego ma-

teria¸u zarodowego na kresach wschod-

nich na Bukowinie by¸oby niebezpieczne.

Piber posiada¸o centralne po¸oýenie

w ck monarchii, nie istnia¸o wi«ksze zagro-

ýenie militarne, budynki, sprz«t i maszyny

by¸y do dyspozycji. Zamierzano prowa-

dzi hodowl« koni anglo-arabskich, ze

wzgl«du na dotychczasowe ogromne do-

æwiadczenie i korzystne uwarunkowania

glebowo-klimatyczne. Podstaw stadniny

sta¸y si« konie hodowli radowieckiej. Spro-

wadzono 63 klacze, przewaýnie rebne i 3

ogiery. Dalsze 3 ogiery przysz¸y ze stad:

Stadl Paula, Graz i Drohowyýe. Kierownic-

two obj¸ major Maksymilian Neske ze

stadniny paÄstwowej w Radowcach, ktry

jednak pozostawa¸ w macierzystej

KoÄ Polski

stadninie, a kierownictwem Piber w prak-

tyce zaj¸ si« emerytowany Franz Ritter

von Kunz , ktry wczeæniej by¸ komendan-

tem Zak¸adu Remontowego. Stadnina

mia¸a hodowa ci«ýszego konia p¸krwi

na bazie rodw Przedæwit i Furioso dla

potrzeb chowu terenowego. Rody Gidran

i Schagya (rasy arabskiej), jak teý Nonius

rasy normandzkiej mia¸y by hodowane

w czystoæci swojej rasy. Pozosta¸e klacze

angielskie i arabskie mog¸y by kryte ogie-

rami angielskimi i arabskimi.

Piber mia¸o prowadzi hodowl«

w oparciu o stanwk« ustalon przez

Ministerstwo, nadzorowa odchw re-

bit i m¸odzieýy, hodowl« ogierw czo-

¸owych, ogierw prbnikw i klaczy ma-

tek, a dodatkowo zajmowa si« zajeý-

dýaniem pod siod¸em i w zaprz«gu m¸o-

dych ogierw i klaczy, prac koÄmi uýyt-

kowymi i szkoleniem nowej za¸ogi.

Do zaprz«gu i jazdy pod wierzch moýna

by¸o wykorzystywa wszystkie m¸ode

klacze i klacze matki do 16 roku ýycia,

a klacze rebne Ð nie d¸uýej niý do po¸o-

wy ciýy. Od po¸owy czerwca do koÄca

wrzeænia Ð w zaleýnoæci od pogody Ð

klacze rebne, ja¸owe i z sysakami by¸y

wyprowadzane na wypasy wysokoalpej-

skie. Pobyt koni na szorstkich, kamieni-

stych pastwiskach, po¸oýonych cz«æcio-

wo na bardzo stromych stokach wytwa-

rza¸o tward konstytucj«, a obawy

przed os¸abieniem konstytucji na obfi-

tych ¸kach Piber nie sprawdzi¸o si« Ð

konie uodporni¸y si« bardziej niý w swej

starej ojczynie (w Radowcach).

Maestoso VI Theodorosta i Neapolitano

III Sardynia , ktre przez 8 lat stanowi¸y

w stadninie powodujc wzrost inbredu

w stadzie. Prbowano stworzy linie

boczne, aby uzyska szersze moýliwoæci

kojarzeÄ wewntrz i tak ciasnej genetycz-

nie bazy.

Podczas II wojny æwiatowej przeniesio-

no stadnin« do Hostoun i dopiero

w ostatnich dniach wojny konie powrci-

¸y do Austrii. Jak to cz«sto bywa w hodow-

li, takýe i losami Piber rzdzi¸ ælepy traf

i przypadek, albo decyzja Ð z¸a lub dobra Ð

jednostki majcej moýliwoæ jej wydania.

Osob, ktra mia¸a wp¸yw na to, co sta¸o si«

z koÄmi z Piber, by¸ wieloletni dyrektor HSJ

(kierowa¸ ni przez 26 lat), jej znany je-

dziec, medalista olimpijski z 1936 roku,

Alois Podhajsky . Obywatel przegranej

w II wojnie æwiatowej Rzeszy Niemieckiej,

zach«ci¸ i przekona¸ genera¸a GeorgeÕa S.

Pattona , amerykaÄskiego dowdc« wojsk

alianckich, jedca i olimpijczyka (w pi«cio-

boju nowoczesnym) z 1912 roku, by ten

pomg¸ ocali od zag¸ady (i najprawdopo-

dobniej Ð zjedzenia przez wojska sowiec-

kie) rozproszone po Czechos¸owacji konie

lipicaÄskie. 7 maja 1945 roku odby¸ si« spe-

cjalny pokaz ekwitacji, na ktrym goæcili

Patton i sekretarz wojny, Robert Patterson .

Pod koniec pokazu A. Podhajsky, dosiada-

jc s¸ynnego wwczas Neapolitano Africa ,

poprosi¸ gen. Pattona o ochron« Szko¸y

w tych czasach chaosu, oraz o pomoc

w odnalezieniu koni z lipicaÄskich stad

i sprowadzeniu ich z powrotem do Austrii.

Dzi«ki temu, ýe Patton takiej pomocy

udzieli¸, wojn« przetrwa¸o oko¸o 250 koni.

Po powrocie do Austrii umieszczono je

w Wimsbach niedaleko Wels, gdzie prze-

rzucona zosta¸a HiszpaÄska Szko¸a Jazdy.

Stadnina i Szko¸a oddalone by¸y od siebie

o 20 km. Najlepsze ogiery Szko¸y przy-

prowadzane by¸y na stanwk« do stadni-

ny, a mimo to najlepszy koÄ Szko¸y, Pluto

Theodorosta , nie zosta¸ sprawdzony

w hodowli. Po kilku latach konie wrci¸y

z Wimsbach do Piber (ostatnie dopiero

w roku 1952 r.).

Po 1946 roku stadnina podj«¸a prze-

rwan wojn hodowl« w Piber. By¸o tam

¸cznie 40 klaczy hodowlanych i 3 ogiery

z HiszpaÄskiej Szko¸y Jazdy. Pocz«¸y przy-

chodzi klacze z Vukovaru. Stado sk¸ada-

¸o si« przede wszystkim z matek maæci si-

wej, umieszczanych, podobnie jak i w in-

nych hodowlach tej rasy, na biegalniach.

Ten sposb utrzymania okaza¸ si« najbar-

dziej korzystny takýe w przypadku klaczy

wysokorebnych. rebi«ta przychodz

na æwiat w osobnych boksach porodo-

wych, lecz szybko wracaj z matkami

do stajni g¸wnej. Codzienny ruch,

do czterech godzin, zapewniaj karuzele

z twardym pod¸oýem, wzmacniajcym

æci«gna i stawy. Od po¸owy kwietnia

do koÄca padziernika rebi«ta towarzysz

matkom na pastwiskach. Po wypaleniu

pi«tn (palenia stadninowe umieszczane s

na lewym udzie, zaæ przynaleýnoæci do ro-

du Ð na prawym siodle), w wieku 6 miesi«-

cy, s odsadzane. Odsadki odchowywane

s razem w gospodarstwie Kampl, pniej,

juý oddzielnie klaczki i ogierki, id na wy-

sokogrskie wypasy. Tam, dzi«ki surowe-

mu klimatowi i trudnym warunkom tere-

nowym, nabieraj odpornoæci, wytrzyma-

¸oæci i pokory.

Wymowne, szlachetne g¸owy s cha-

rakterystyczn cech lipicanw hodowa-

nych w Piber, niezaleýnie od ich rodowej

przynaleýnoæci i odr«bnoæci, zaæ najpi«k-

niejsz cech s ciemne i wyraziste oczy..

Typowa dla austriackich lipicanw uroda,

wymowny wyraz pyska, dostojeÄstwo

i elegancja chodw musz zosta zacho-

wane: Dbamy o utrzymanie indywidual-

noæci rodw, tak by nie pozosta¸y po nich

jedynie imiona Ð moýna przeczyta

w stadninowym folderze. Ogiery hodo-

wane w Piber musz wi«c mie cechy

charakterystyczne dla reprezentowanego

rodu oraz spe¸nia wymogi HiszpaÄskiej

Szko¸y Jazdy, gdyý takie s, odmienne

od innych hodowli lipiaÄskich, cele Piber:

hodowla barokowego konia reprezenta-

cyjnego i ogierw-wierzchowcw dla

Szko¸y, nie zapominajc o praktycznej

uýytkowoæci lipicany, podkreælanej

w ocenie ich uýytkowania. Dlatego teý

w ostatnich latach w kierunku hodowli

znalaz¸y si« takie cechy selekcyjne, jak:

wi«ksze ramy, ãsp¸aszczenieÓ i wyd¸uýe-

nie wysokich chodw, lepsze wykszta¸ce-

nie k¸«bu i grzbietu ãpod siod¸oÓ, d¸uýsza

szyja i lýejsza g¸owa. Utrzymujc 6 kla-

sycznych rodw znaleziono u koni

do nich przynaleýnych rýne predyspo-

zycje uýytkowe i sportowe.

Konie z rodu Pluto , pocztkowo ci«ýkie,

ramiaste i toporne, sta¸y si« poprzez dobr

odpowiednich klaczy wzorcem klasyczne-

go ãporcelanowegoÓ konia lipicaÄskiego.

Ogiery Conversano Ð æredniej ramy,

o ýywym temperamencie, nadaj si« dla

potrzeb szk¸ ekwitacji Ð maj tendencj«

do wysokiej akcji, ktra nie zawsze jest

mile widziana.

Powrt lipicanw

Od roku 1920 istnieje w Piber ponow-

na hodowla lipicanw. Zacz«to j od ko-

ni sprowadzonych z Lipicy i z Radowiec.

Pocztkowo hodowla ta nie mog¸a si«

w pe¸ni rozwin, gdyý pierwotnym za-

daniem stadniny by¸a hodowla konia p¸-

krwi. Przewaýa¸ rwnieý trend ãlipicana

gospodarczegoÓ, o duýej masie cia¸a, ka-

librowego, ktry w Piber mia¸ si« sta

jeszcze bardziej krtkonoýnym i szybko

opasajcym si«. Mocny koæciec, dobry

fundament i duýe stawy stanowi¸y kryte-

ria hodowlane. Szlachetnoæ i uroda nie

odgrywa¸y wi«kszej roli. Mia¸o to takýe

wp¸yw na HiszpaÄsk Szko¸« Jazdy. Od-

chowywano przeci«tnie 25 rebit lipi-

caÄskich, a w latach 30. Ð jeszcze mniej.

Do roku 1934 uýywano ogierw po-

chodzcych z Lipicy, pniej zacz«to po-

si¸kowa si« w¸asnymi, mi«dzy innymi

KoÄ Polski

Jackowski M. - Piber - ordnung wedlug Weissa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: