Maria Nurowska - Niemiecki taniec.pdf - Maria Nurowska - alammm

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Maria Nurowska

Niemiecki taniec

Jackowi

Wydawnictwo „Tower Press”

Gdańsk 2001

Zamek w Krokowej na Pomorzu... a właściwie ruiny tego zamku, otoczone kilkusetletnimi

platanami, na wiele lat zawładnęły moją wyobraźnią. W przeszłości, spędzając w tych okolicach

wakacje z moją córką, odwiedzałam te ruiny. Córka była wtedy mała, teraz jest już dorosła. Nie ma

też ruin zamku, został odbudowany i wiele stracił ze swojej tajemniczości. Choć schody skrzypią

tak samo, nie stąpają już po nich duchy. Mimo to postanowiłam wprowadzić na nie moje bohaterki.

Dlaczego zdecydowałam się napisać książkę o dwóch starych Niemkach, które nie mogą pogodzić

się z własną przeszłością? Nie ma innego wyjścia: zbyt wiele materiału literackiego zgromadziłam

przez te wszystkie lata, zbyt wiele pojawiło się we mnie pytań, na które nie umiałam znaleźć

odpowiedzi, abym mogła się teraz wycofać. Pomysł powieści przyszedł mi do głowy ponad

dwadzieścia lat temu, kiedy nieznajoma kobieta z pociągu opowiedziała mi swoją historię. Tuż po

wojnie jako młoda dziewczyna została w jednym z pomorskich miasteczek postawiona pod

pręgierzem – dlatego że była Niemką. Naga, z zawieszoną na szyi tabliczką z napisem „Heil

Hitler”, przez trzy dni stała na rynku, przykuta łańcuchem do studzienki. Jej prześladowcami byli

Polacy, niedawno jeszcze sami prześladowani – za to tylko, że byli Polakami. Zapamiętałam twarz

mojej rozmówczyni, opowiadającej mi o zdarzeniu, które odcisnęło piętno na całym jej

późniejszym życiu. Musiały minąć lata, aby ta twarz stała się twarzą jednej z moich bohaterek.

Maria Nurowska

Konieczność wyboru... zawsze się staje przed koniecznością jakiegoś wyboru, myślała, idąc

aleją parkową. Był ciepły wrześniowy dzień, więc przedłużyła sobie spacer i teraz bolały ją nogi.

Powinna była to przewidzieć, ale tak lubiła Englischen Garten, szczególnie jesienią. Liczyła zresztą

na to, że odpocznie w chińskim pawilonie, wypije herbatę i dopiero potem ruszy w drogę powrotną

do pensjonatu. Pensjonat! Nazwijmy rzecz po imieniu: dom starców, na który się zdecydowała po

długich wahaniach. Mogłaby niczego nie zmieniać, pozostać w swoim mieszkaniu i zatrudnić

służącą, ale mieszkanie znajdowało się na trzecim piętrze, a ona nie znosiła windy. Kiedy była

młodsza, wchodziła po schodach, z czasem stawało się to coraz bardziej uciążliwe. Więc stanęła

przed wyborem: zmienić lokum albo sposób życia. Bo przenosiny do pensjonatu oznaczały zmianę,

nie tylko przyzwyczajeń, ale myślenia o sobie. Stawała się oto pensjonariuszką domu opieki,

kobietą bez rodziny, którą miano się zajmować za pieniądze. Gdyby jej powiedziano w młodości,

że taka będzie jej starość, nie uwierzyłaby. Wtedy wydawało się, że życie upłynie jej w miejscu, w

którym przyszła na świat, pośród znajomych twarzy. W pobliżu grobów rodzinnych. Miała też

prawo myśleć o obecności wnuków, była przecież kiedyś matką...

Pawilon okazał się zamknięty i chcąc nie chcąc, zawróciła.

Poszukując dla siebie miejsca, brała pod uwagę położenie takiego domu, a także to, ile trzeba

będzie tam płacić. Miała pewne oszczędności, ale musiała gospodarować nimi bardzo ostrożnie.

Ceny w pensjonatach, które odwiedzała, były wygórowane, a zależało jej na pozostaniu w

Monachium. Lubiła to miasto, spędziła tu bowiem większość swojego życia. Jest takie

powiedzenie, że nie przesadza się starych drzew. A co z młodymi? Czy nie jest to jeszcze bardziej

niebezpieczne? Czy takie wyrwanie z korzeniami ze znajomej gleby nie może skończyć się

katastrofą? Była tego dobrym przykładem...

Z ulgą rozpoznała znajomą fasadę domu opieki; był to stary, trzypiętrowy budynek porośnięty

dzikim winem, które teraz nabierało koloru purpury. Przytrzymując się balustrady, weszła po

schodkach i od razu skierowała się do swojego apartamentu, na parterze. Mijając dyżurkę,

pozdrowiła znajomą recepcjonistkę. Eliza lubiła jej twarz, kiedy dziewczyna się uśmiechała, robiły

jej się w policzkach zabawne dołki.

– Frau Eliza! – zawołała, a gdy Eliza przystanęła, wręczyła jej list.

– List do mnie? – spytała ze zdumieniem.

– I to z daleka – odpowiedziała dziewczyna – aż z Afryki!

Koperta oklejona egzotycznymi znaczkami zaadresowana była na jej nazwisko, więc nie

należało myśleć o pomyłce. Ale kto mógł do niej pisać z Afryki? Na odwrocie nie było nadawcy.

Rozerwała kopertę.

Droga moja, Elizo – czytała – zapewne zdziwi Cię ten list po latach milczenia. Minęło pół wieku

od czasu, kiedy widziałyśmy się po raz ostatni. Stałaś przede mną, Elizo, wyprostowana, nie

zaszczyciwszy mnie nawet jednym spojrzeniem. A ja czekałam. Czekałam na Twoje pytanie. Nie

zadałaś go jednak. Nie zezwalała Ci na to twoja duma. Ani na chwilę nie byłaś w stanie zapomnieć,

kim jesteś. Najpierw byłaś Elizą baronówną Falkenberg, wdową po Ulrichu von Saarow, dopiero

potem kobietą... Być może jako kobieta zrozumiałabyś mnie albo chociaż starała się zrozumieć.

Przez pół wieku hodowałaś swoją nienawiść do mnie, karmiłaś się nią, to ona trzymała Cię przy

życiu. Czułam to niemal każdego dnia, udało Ci się nawet przerzucić tę krwawą nić na drugi

kontynent... Dlaczego wtedy, po moim powrocie z Pomorza, swoim milczeniem ułatwiłaś mi

podjęcie tamtej decyzji? Piekło wyrzutów sumienia jest piekłem najgorszym, nie mógł tego

umniejszyć fakt, iż włożyłam habit zakonny. Przywdziałam go jako dojrzała osoba, unikam tu słowa

kobieta, bo chyba tak naprawdę nie byłam nią nigdy. Ty byłaś kwintesencją kobiecości,

próbowałam Cię naśladować, lecz tak nieudolnie... że przestałam. Mogłam przeżyć tylko coś, czego

Ty nie zaznałaś. Z dala od Ciebie. To główny powód, dla którego opuściłam Niemcy na zawsze...

Latami powtarzałam sobie, że to Ty jesteś bardziej winna, to Ty skazałaś nas obie na mękę

milczenia; milczenia, które zatruwa duszę, jest jak powolna śmierć. Ona nadchodzi naprawdę,

Elizo. Moje dni są policzone, zmogły mnie wiek i choroba. Mam głęboką nadzieję, że nie odmówisz

mojej prośbie i przybędziesz do łoża umierającej. Twoja obecność tutaj jest konieczna dla spokoju

mojej i Twojej duszy.

matka Elżbieta

Ja jeszcze nie umieram, więc się tak o moją duszę nie troszcz, pomyślała z nutą mściwej

satysfakcji. Jak ona to sobie wyobraża, że opuści swoje schronienie i uda się w nieznane? Nie

ruszała się stąd, odkąd skończyła siedemdziesiątkę, czyli od z górą pięciu lat, i miałaby to zmienić

tylko dlatego, że Marianna von Saarow nagle zapragnęła się z nią zobaczyć? Żeby to jeszcze była

podróż do cywilizowanego miejsca. Ale ona ją wzywa do buszu. Wiadomo, misjonarki żyją w

spartańskich warunkach, na co w żadnym wypadku nie ma ochoty. Od lat na śniadanie podają jej

kawę ze śmietanką i maślane bułeczki i nie ma zamiaru z tego rezygnować. Włożyła habit

zakonny! Coś takiego... nigdy by się po szwagierce tego nie spodziewała... Wszystko jedno,

czegokolwiek ta matka Elżbieta od niej chce, niech sobie nie myśli, że uda jej się zburzyć tak

ciężko wywalczony spokój. Nie uda się to nikomu. Postanowiła nie oglądać się wstecz.

Postanowiła tak tamtego dnia, kiedy szwagierka wróciła z Polski.

Polska... tak dawno nie przywoływała w myślach tej nazwy. Budziła w niej uczucia nie takie,

jakich tamta by mogła się po niej spodziewać... To były uczucia dobre, wiążące się z młodością.

Oto ma osiemnaście lat, jest wczesny ranek, budzi się w swoim pokoju. Biała toaletka z lustrem,

obok niej fotel obity materiałem w wytłaczane róże, ten materiał był koloru kości słoniowej, tak jak

tapety na ścianach i ciężkie okienne story. Wystarczyło je odsunąć, aby całe wnętrze wypełniło się

światłem. Okna jej pokoju wychodziły na wschód, za nimi rozciągał się widok na park z

barokowym pawilonem stylizowanym na grotę, lubiła się tam bawić jako dziecko, często chowała

się przed Madame , która uczyła francuskiego w taki nudny, monotonny sposób. A dookoła tyle

było ciekawych rzeczy. Coś się działo w kuźni, w stajniach, w spichlerzach, prawdziwe życie

toczyło się w pałacowych oficynach, skąd dochodził gwar rozmów, ludzki śmiech... Pewnie tam

wiatr hula, pomyślała z nagłą przykrością, bo przecież pałac został spalony zaraz po wejściu Rosjan

w początkach czterdziestego piątego roku. I z tego, co wie, nie odbudowano go, jak zamku w

Saarow. Polacy przechrzcili to na Zarowo. Ich prawo, prawo zwycięzców. Nie pojechała tam, kiedy

już było można. Ani do Falkenbergu, gdzie pozostały ruiny jej rodowej siedziby. Marianna też nie

pojechała. Mimo że tylko one dwie pozostały przy życiu z całej rodziny. Eliza postarała się zresztą,

aby hrabiów von Saarow rozmnożyć, z konieczności. Każdy z sześciu adoptowanych synów

wypłaca jej miesięcznie 800 marek. Czysta transakcja, oni otrzymali tytuł dla siebie i swoich

potomków, a ona fundusze na opłacenie pensjonatu. Zastrzegła sobie tylko, aby żaden z nowych

członków rodziny jej nie odwiedzał, nie życzyła sobie bliższych kontaktów, a wszelkie wynikłe z

tego pokrewieństwa sprawy miały być załatwiane drogą listowną.

W pensjonacie miała do dyspozycji dwa pokoje, pokój sypialny i pokój dzienny, tudzież

przestronną werandę, z której można było zejść wprost do parku. Na miejscu był lekarz. Na

wypadek gdyby odczuwała potrzebę zwierzeń, także psycholog. Nie korzystała nigdy z jego

pomocy, zatrudniała natomiast sekretarza, najczęściej jakiegoś studenta. Lubiła towarzystwo ludzi

dużo młodszych od siebie i zdecydowanie wolała mężczyzn. Z biegiem lat zresztą rola sekretarza

się zmieniała, dawniej wybierała się z nim do teatru, do kina, do cukierni, czasami na wieczorek

taneczny w jakiejś restauracji, ale raczej nie tańczyła, siedząc przy stoliku patrzyła na innych.

Nawet kiedy mogła jeszcze uchodzić za atrakcyjną kobietę, zachowywała dystans wobec swojego

towarzysza, jego rola była ściśle określona. Gdy przestała opuszczać pensjonat, wymagała, aby

wyszukiwał jej ciekawe lektury wśród światowych nowości, czytała po angielsku i po francusku.

Zawsze szła do łóżka z książką, ale od paru lat oczy ją już zawodziły, zarządziła więc, aby

sekretarz przyjął rolę lektora i nagrywał dla niej wybraną prozę na taśmę magnetofonową, nie

lubiła poezji. Spotykała się z nim rano, zaraz po śniadaniu. Przyjmowała młodego człowieka w

saloniku, gdzie streszczał jej artykuły z porannej prasy, a gdy jakiś problem ją zainteresował,

Maria Nurowska - Niemiecki taniec.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: