Olszewski Wies�aw �wiat po roku 1945, tom II Wydawnictwo Kurpisz, Pozna� 2000 Spis tre�ci I. Ameryka �aci�ska w poszukiwaniu dr�g rozwoju .................... Kraje regionu andyjskiego: Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia i Chile .......... Od Morza Karaibskiego po La Plat�: Wenezuela, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj i Argentyna .......................................................................................... Ameryka �rodkowa i region karaibski ................................................................ Latynoameryka i jej problemy u schy�ku XX w. ............................................... II. Walka o wp�ywy na Bliskim Wschodzie .............................................. Przemiany w �wiecie arabskim ............................................................................. Konflikt izraelsko-arabski (od 1967 r.) ................................................................. Niestabilny Bliski Wsch�d ..................................................................................... III. W regionie Pacyfiku .......................................................................................... Kraje dobrobytu: Australia i Nowa Zelandia ..................................................... Oceania � od kolonializmu do niepodleg�o�ci. W kierunku integracji regionu Azji i Pacyfiku ....................................................................................... IV. R�ne oblicza rozwoju Azji ........................................................................ Chiny: rewolucja i zwrot ekonomiczny. Mongolia i Korea P�nocna ............. W kr�gu sukces�w ekonomicznych: Japonia i �azjatyckie tygrysy� .............. Wojna i pok�j w Azji Po�udniowo-Wschodniej .................................................. Konflikty Azji Po�udniowej ................................................................................... V. Wewn�trz bloku wschodniego ............................................................... Przemiany i rozw�j kraj�w Europy �rodkowej i Wschodniej .......................... ��andarm bloku�: Zwi�zek Radziecki wobec wydarze� na W�grzech, w Czechos�owacji i w Polsce ............................................................................. VI. Zwi�zek Radziecki i USA � stosunki wzajemne i przemiany wewn�trzne ............................................................................... Niereformowalne supermocarstwo � ZSRR od Bre�niewa po Gorbaczowa .... Trudna droga Stan�w Zjednoczonych do supermocarstwowego monopolu ... VII. W kierunku zjednoczonej Europy .......................................................... Integrowanie si� Europy Zachodniej ................................................................... Zjednoczenie Niemiec ............................................................................................. VIII. Rozpad Zwi�zku Radzieckiego ................................................................. Upadek systemu oraz imperium .......................................................................... Na zachodnich rubie�ach imperium ................................................................... Kaukaz ...................................................................................................................... Azja �rodkowa ........................................................................................................ IX. Kres bloku wschodniego ........................................................................... Transformacje w Europie �rodkowej i Wschodniej ........................................... Konflikty w by�ej Jugos�awii. Upadek komunizmu w Albanii ....................... X. U progu XXI wieku .............................................................................................. Aneks 1. Aktualnie istniej�ce pa�stwa i terytoria zale�ne .............................................. Aneks 2. Laureaci Nagrody Nobla (od 1944 r.) ................................................................. Spis mapek .............................................................................................................................. Indeks nazwisk ...................................................................................................................... Indeks nazw geograficznych ............................................................................................... I. Ameryka �aci�ska w poszukiwaniu dr�g rozwoju Kraje regionu andyjskiego: Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia i Chile Poza Kolumbi� i Chile ludno�� tego regionu w wysokim procencie to Indianie. W Ekwadorze stanowi� oni ponad jedn� pi�t� og�u, w Boliwii � niemal po�ow�, w Peru natomiast przesz�o po�ow�. Nieco wi�ksze s� dysproporcje pomi�dzy tymi, kt�rzy deklaruj� swoj� przynale�no�� etniczn� jako Boliwijczycy, Peruwia�czycy etc., a nale��cymi do india�skich grup etniczno�j�zykowych Keczua czy Ajmara. Biali i ludno�� rasowo mieszana zamieszkuj� g��wnie w�skie pasmo wybrze�a Pacyfiku, gdzie znajduje si� wi�kszo�� o�rodk�w miejskich. Spo�eczno�ci india�skie zamieszkuj� g�rzyste regiony And�w, biegn�cych po�udnikowo i oddzielaj�cych wi�kszo�� zachodniego wybrze�a od reszty Ameryki Po�udniowej. Najzamo�niejszym krajem regionu jest Chile; produkt krajowy brutto Kolumbii i Ekwadoru jest o po�ow� ni�szy; najbiedniejsze s� Boliwia i Peru. A� do po�owy XX w. Kolumbia pozostawa�a gospodarczo zacofanym krajem rolniczym, z dominuj�cymi uprawami kawy i banan�w. Si�� rz�dz�c� by�a tam oligarchia ziemska, kt�rej interesy reprezentowali konserwaty�ci. W roku 1948 zamordowany zosta� popularny przyw�dca lewicuj�cych libera��w Jorge Eliecer Gaitan, co wywo�a�o krwawe zamieszki zar�wno w miastach, jak i na wsi. Kolumbia znalaz�a si� na kraw�dzi wojny domowej. W rejonach wiejskich ch�opi z wyj�tkow� zaci�to�ci� wyst�powali nie tylko przeciwko obszarnikom, ale i ko�cio�om. Bardzo cz�sto rewolta spo�eczna ��czy�a si� ze zwyk�ym bandytyzmem. Szacuje si�, i� w okresie dziesi�ciu lat tzw. violencia (�przemocy�) �mier� ponios�o ok. 200 tys. os�b. Katastrofa �violencia� wp�yn�a na przej�ciowe porozumienie pomi�dzy konserwatystami i prawicowymi libera�ami, co pozwoli�o tym pierwszym utrzyma� si� przy w�adzy. Dopiero po wyborach w 1950 r. konserwaty�ci sprawowali w�adz� samodzielnie, usi�uj�c spacyfikowa� kraj za pomoc� armii. O wywo�anie wojny domowej w krzykliwej propagandzie oskar�ano komunist�w, kt�r� to etykietk� obdarzano zazwyczaj libera��w. W 1953 r. zm�czone wojn� spo�ecze�stwo popar�o przewr�t wojskowy gen. Gustavo Rojasa, licz�c na zaprowadzenie pokoju. Dzi�ki przej�ciowej zwy�ce cen kawy, Rojas mia� za sob� pewne sukcesy gospodarcze i pozowa� r�wnie� na populist�, przeprowadzi� ograniczone reformy. Jego koncepcje polityczne, zbli�one do peronowskich, zyska�y mu przeciwnik�w zar�wno w�r�d libera��w, jak i konserwatyst�w. Wbrew obietnicom nie zaprowadzi� on zreszt� w kraju �adnego porz�dku. W 1957 r. obie partie zawar�y sojusz zwany Frontem Narodowym, kt�ry z poparciem cz�ci wojskowych odsun�� Rojasa od w�adzy. Koalicja konserwatywno-liberalna sprawowa�a w�adz� w Kolumbii a� do 1978 r. Wobec takiej dominacji na politycznej scenie kolejne wybory przebiega�y bez zak��ce�, cho� przy bardzo niewielkiej frekwencji. W mniemaniu wi�kszo�ci spo�ecze�stwa obie partie podzieli�y mi�dzy siebie Kolumbi� niczym prywatny folwark. Pr�by reform tylko minimalnie zmieni�y struktur� w�asno�ci ziemskiej, tote� w latach siedemdziesi�tych da� si� zauwa�y� wyra�ny ruch ch�opski na rzecz przejmowania latyfundi�w przemoc�. Przez d�ugie dziesi�ciolecia Kolumbia pozostawa�a krajem kawowej monokultury, stopniowo coraz wi�ksze znaczenie osi�ga�o jednak�e wydobycie ropy naftowej, w�gla oraz rzadkich metali. Niezadowolenie spo�ecze�stwa z rz�d�w Frontu Narodowego przejawia�o si� nie tylko w postaci demonstracji, strajk�w i zamieszek, ale r�wnie� zbrojnego oporu. Wielce znamienna by�a ewolucja stanowiska kolumbijskiego Ko�cio�a katolickiego, kt�ry z si�y wspieraj�cej oligarchi� i aparat pa�stwowy przemieni� si� w czynnik poparcia lewicowych radyka��w. Przejawem by�o nie tylko upowszechnienie si� �teologii wyzwolenia�, ale i czynne zaanga�owanie wielu ksi�y w dzia�alno�� antypa�stwow� czy nawet partyzanck�. Skali niesprawiedliwo�ci spo�ecznej nie mo�na by�o zlekcewa�y�. W 1966 r. szacowano, �e 40% dochodu narodowego by�o dzielone pomi�dzy � 5% spo�ecze�stwa! W tym te� czasie w cieniu zbrojnych bunt�w ch�opskich w Kolumbii dojrzewa�a guerrilla. Wkr�tce kraj ten znalaz� si� ponownie na kraw�dzi wojny domowej. Lewicowe ugrupowania partyzanckie, takie jak: Rewolucyjne Si�y Zbrojne Kolumbii (FARC), Armia Wyzwolenia Narodowego (ELN), Ludowa Armia Wyzwolenia (ELP) czy M-19, dysponowa�y rozleg�ymi wp�ywami. Jeszcze niedawno zreszt�, mimo dzia�a� si� rz�dowych, kontrolowa�y one niemal po�ow� terytorium Kolumbii. G�o�nym echem odbi�a si� w �wiecie zorganizowana przez ch�op�w obrona �wolnych stref�, m. in. Marquetalii. Przeciwko rz�dowi buntowa�a si� nawet armia, i to niejednokrotnie. W�adze nie kontrolowa�y r�wnie� wspieraj�cych rz�d obszarnik�w, kt�rzy obwarowywali si� w swoich w�o�ciach, chronionych przez prywatne armie, gdzie prowadzili w�asn� polityk�. W roku 1970 na scen� polityczn� Kolumbii powr�ci� ponownie Gustavo Rojas. Sk�ada� populistyczne obietnice, tote� uzyska� szerokie cho� niewystarczaj�ce wsparcie ze strony ch�op�w i ubogiej ludno�ci z wielkich miast. Jego niedosz�y sukces os�abi� jednak�e sp�jno�� koalicji rz�dz�cej. Front Narodowy przetrwa� do 1978 r., kiedy to polityczny uk�ad Kolumbii powr�ci� d...
gluslaw32