O wyższości oporu R nad współczynnikiem U
czyli jak mierzyć „ciepłość" domu
Izolacyjność cieplną ściany, dachu lub stropu można określać jedną z dwóch wartości:
v współczynnika przenikania ciepła U (dawne „k"),
v oporu cieplnego R.
Współczynnik U to po prostu odwrotność oporu cieplnego R( U = 1: R) (tabela 1), Opór ścian, dachu i innych elementów zewnętrzne! obudowy decyduje o tym, jak szybko będzie uciekało ciepło z naszego domu. Do oceny jakości termicznej przegród wystarczy zatem znać ich opór cieplny R.
Od lat rośnie grubość ocieplenia domów uznawanego za wystarczające
Tabela 1
Zależność między oporem cieplnym a współczynnikiem przenikania ciepła: większe R to mniejsze U
Opór cieplny R
[ m2 * K / W ]
Współczynnik U
przenikania ciepła
[ W / m 2 * K ]
1,00
1.00
1,50
0,67
2,00
0,50
2,50
0,40
3,00
0,34
3,50
0,29
4,00
0,25
5,00
0,20
6,00
0,17
10,0
0,10
Opór cieplny w krajach Unii Europejskiej i nie tylko W ubiegłym roku zostały ustanowione przez CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) unijne normy na wyroby do izolacji cieplnej. Zgodnie z tymi normami, na etykietach wyrobów izolacyjnych producent będzie zobowiązany umieścić informację o wartości ich oporu cieplnego R, Dzięki temu będzie można łatwo sprawdzić, ile dodatkowego oporu cieplnego przyniesie wbudowanie konkretnego wyrobu izolacyjnego,
Opór cieplny będzie podawany z dokładnością do trzech cyfr znaczących z zaokrągleniem w dół co 0,05, a zatem oznakowanie produktów będzie na przykład następujące: R = 2,50; R - 1,65 itp.
We wszystkich krajach Unii Europejskiej producenci zaczynają oznaczać w ten sposób swoje wyroby izolacyjne od marca 2002. Oznaczenia staną się obowiązkowe w całej Unii od marca 2003,
Wartości oporu cieplnego R będzie towarzyszyć litera od A1 do F, oznaczająca klasyfikację ogniową wyrobu (A1 oznacza klasę najwyższą, czyli wyroby niepalne, a kolejnymi literami od B do E oznaczane będą wyroby o coraz większej palności, aż do niesklasyfikowanych wyrobów oznaczanych literą F).
Zmiany polskich wymagań dotyczących ochrony cieplnej budynków od II wojny światowej: maksymalne wartości l (dawne k] i minimalne R
Wyprzedzając wymagania unijne, niektórzy producenci wyrobów izolacyjnych w Polsce już drukują na etykietach wartości oporu cieplnego R.
Są kraje, w których już obecnie w przepisach związanych z ochroną cieplną budynków podawane są wymagane wartości oporu cieplnego przegród - R. Dotyczy to np, Holandii. Belgii, Ukrainy, Czech, częściowo, także Francji. Wartość R występuje również we wspólnej międzynarodowej i europejskiej normie (obowiązującej również w Polsce): jest tam sposób obliczania izolacyjności cieplnej wyrażonej współczynnikiem U. oparty na uprzednim obliczeniu oporu cieplnego przegrody R. Niewiele zatem potrzeba, byśmy zmienili nawyki i przestawili się na ocenianie R zamiast U.
Do niedawna izolacyjność cieplną domu sprawdzało się, obliczając wartości współczynników przenikania ciepła k (U) wszystkich jego przegród zewnętrznych: dachu, ścian i stropu nad piwnicą lub - w domach niepodpiwniczonych - podłóg na gruncie. Trzeba było budować tak, żeby te współczynniki nie przekraczały wartości maksymalnych k max, podawanych w kolejnych wersjach państwowych przepisów. Kiedyś te graniczne wartości byty bardzo duże i dopiero w latach osiemdziesiątych (prawie 10 lat po kryzysie naftowym!) zaczęty maleć (rys. 1), z dużym opóźnieniem goniąc zmiany w przepisach budowlanych wprowadzane w krajach zachodnich.
Tabela 2 Jakie powinny być przegrody w bardzo ciepłym domu
Element domu
Zalecana przez nas wartość oporu cieplnego R
Dach, stropodach i strop pod nieogrzewanym poddaszem
5.0 (nawet 6,0)
ściany zewnętrzne
4,0
Ściany ogrzewanych
wystające mniej niż 1m piwnic nad teren
2,0
wystające powyżej 1 m nad teren
2,5
Strop nad piwnica
ogrzewana
1,5
nieogrzewana
2.5
Podłoga na gruncie
z ogrzewaniem
3,0
bez ogrzewania
Podłoga nad przestrzenia wentylowana nad gruntem
Rozpoczętą w tamtym czasie edukację społeczeństwa w zakresie energooszczędnego budowania domów można w sumie uznać za udaną, świadczą o tym choćby pytania osób zainteresowanych budową domu. Szukając projektu i robiąc zakupy budowlane, pytają często: Jakie jest „ka" ścian, dachu, okien? l nikt nie ma wątpliwości, że im mniejsza wartość współczynnika , tym lepiej,
Bardzo ciepły dom, czyli jaki?
W bardzo ciepłym domu wszystkie przegrody zewnętrzne są bardzo dobrze ocieplone, czyli mają duży opór cieplny. Wspólnie ze specjalistami z zakresu ochrony cieplnej budynków ustaliliśmy listę zalecanych wartości oporu cieplnego ścian, dachów i innych elementów zewnętrznej obudowy nowo wznoszonych domów (tabela 2). Są one niekiedy znacznie wyższe od wymaganych przepisami, ale zapewniamy wszystkich - zastosowanie tych zaleceń na pewno się opłaci!
Państwa zadaniem będzie tylko dopilnować, by suma oporów cieplnych w każdej z rozpatrywanych przegród domu odpowiadała wartości podanej w tabeli 2. Jak to sprawdzić, napiszemy w następnym numerze, Można będzie przy tym skorzystać z „Kółka ciepłej ściany", które dołączyliśmy do tegorocznego numeru styczniowego.
Wiesław Rudolf Rysunki: Krzysztof Rodak
W następnym numerze między innymi: jak określić potrzebną grubość izolacji cieplnych i jak kupować materiały izolacyjne.
leoo