Ewangelia Męki.pdf

Ewangelia M ħ ki

I. Wst ħ p

My Ļ l chrze Ļ cija ı ska głównego nurtu, pomimo ró Ň norakich sporów toczonych w kwestiach

teologicznych czy etyczno-moralnych, w jednym punkcie jest zgodna, jeden aspekt przyj ħ ła

za pewnik nie podlegaj Ģ cy dyskusji: Jezus umiera w pi Ģ tek, w dniu Ļ wi ħ ta Paschy,

zmartwychwstaje dwa dni pó Ņ niej. Jednak Ň e taka wizja zdarze ı nie zawsze miała rang ħ

dogmatu, nie zawsze była a Ň tak jednoznaczna, co współczesne interpretacje i reinterpretacje.

W pocz Ģ tkach kształtowania si ħ tre Ļ ci wiary, kreacji mitu w oparciu o Ņ ródła

starotestamentowe, pojawiały si ħ spory, wizje sprzeczne, oparte na tym samym kruchym

szkielecie bazowym braku wiedzy i wiadomo Ļ ci. Pojawiały si ħ kolejne wersje tych samych

zdarze ı . Nowy dogmat wypierał stary, lecz nie zawsze w sposób > rzetelny <, dostatecznie

sprawny, przekształcano tre Ļ ci b ħ d Ģ ce jego podstaw Ģ . Nowe koncepcje zast ħ powały starsze,

lecz skrybowie w swej nieuwadze pozostawiali szereg wersetów nieprzetworzonych,

kryj Ģ cych pierwotne podwaliny.

Słowo pisane stanowiło fundament wiary. Nabierało cech ponadnaturalnych. Nowy dogmat,

nowa religijna teoria, wymagała natychmiastowej korekty no Ļ nika nieomylno Ļ ci, fundamentu

dla własnych teologicznych kreacji, jak Ģ stanowiło pismo natchnione . Pismo, które z

upływem kolejnych stuleci obrastało w kolejne, dodatkowe wersety i kolejne manipulacje.

Z drugiej strony proces tworzenia kanonu doprowadził do zebrania w jednym miejscu pism

wewn ħ trznie sprzecznych, prezentuj Ģ cych wersje zdarze ı nie daj Ģ ce si ħ pogodzi ę . W

przypadku Tygodnia M ħ ki, zarówno w pismach kanonicznych jak i niekanonicznych, mamy

do czynienia z czym Ļ , co mo Ň na nazwa ę major disagreements (w odró Ň nieniu od minor

agreements ) – sprzeczno Ļ ciami du Ň ego kalibru, które albo tuszuje si ħ w tłumaczeniu (je Ļ li co Ļ

jest niezgodne z dogmatem nale Ň y to do dogmatu nagi Ģę , w ostateczno Ļ ci zignorowa ę ), albo

w przypływie dobrego humoru opatruje krótkim i mało prawdziwym komentarzem maj Ģ cym

za zadanie rozwia ę wszelkie mo Ň liwe w Ģ tpliwo Ļ ci.

Do antynomii tych nale ŇĢ w szczególno Ļ ci nast ħ puj Ģ ce kwestie:

1. Dnia m ħ ki – Ļ mier ę w Ļ wi ħ to Paschy (Prza Ļ ników) lub w przeddzie ı Paschy.

2. Czasu pobytu w grobie – zmartwychwstanie trzeciego dnia ( Ļ mier ę w pi Ģ tek) lub po

trzech dniach ( Ļ mier ę w czwartek lub w Ļ rod ħ ).

3. Pory zmartwychwstania – w momencie zachodu sło ı ca (w wieczór szabatu) lub jego

wschodu nast ħ pnego dnia ( Ļ wit pierwszego dnia poszabatniego, oficjalny poranek

rezurekcyjny).

II. ĺ mier ę w przeddzie ı Paschy

II.1. Pascha i Prza Ļ niki

Dysonans pomi ħ dzy ewangeliami synoptycznymi, a opowie Ļ ci Ģ janow Ģ znany jest od dawna.

Synoptycy sytuuj Ģ Ļ mier ę i m ħ k ħ Mesjasza w dniu Ļ wi Ģ tecznym, Jan dzie ı wcze Ļ niej, w

przeddzie ı Paschy. Dla katolików nie stanowi to problemu, wystarczy drobne mini ħ cie si ħ z

prawd Ģ o odmiennym kalendarzu kół kapła ı skich. Udowodnimy, Ň e mimo wszystko, mimo

zgrabnej semantyki, problem stanowi ę mo Ň e. Najpierw jednak nale Ň y przedstawi ę kilka

wa Ň nych kwestii, niekoniecznie wszystkim znanych.

Po pierwsze: Judejczycy w wi ħ kszo Ļ ci liczyli pocz Ģ tek dnia od zachodu sło ı ca. Tak wi ħ c,

przykładowo, w czwartkowy wieczór, kiedy sło ı ce ju Ň zaszło i na niebie pojawiały si ħ

pierwsze gwiazdy, rozpoczynał si ħ pi Ģ tek, dzie ı przygotowania do szabatu.. Taki kalendarz

stosowali chocia Ň by faryzeusze oraz diaspora. System ten odnajdujemy w Starym

Testamencie oraz we fragmentach ewangelii (Łk 23.54, Mat 28.1, Piotra 5a;35).

Odmienny kalendarz, w którym kolejny dzie ı zaczynał si ħ o wschodzie sło ı ca stosowali

jedynie saduceusze (kapłani, oficjalny kalendarz II ĺ wi Ģ tyni), nie wspominaj Ģ c o kulturze

helle ı skiej i rzymskiej. Z takim sposobem liczenia dni spotykamy si ħ w pismach Flawiusza;

w ewangeliach - w Mk 16.2 („...skoro wzeszło sło ı ce”).

Szereg ró Ň nic w tre Ļ ci ewangelii wynika wła Ļ nie ze stosowania dwóch odmiennych

kalendarzy, powstawania i kształtowania si ħ poszczególnych redakcji w odmiennych

Ļ rodowiskach – diaspory oraz w Ļ ród pogan. Wyst ħ powanie dwóch systemów kalendarzowych

w jednej ewangelii Ļ wiadczy wi ħ c o procesie postredakcyjnym, o twórczym wkładzie

kolejnych redaktorów rekrutuj Ģ cych si ħ z ró Ň nych kultur w zapis pierwotny, ewentualnie o

bezkrytycznych ł Ģ czeniu lub powielaniu tekstów tworzonych przez ró Ň nych autorów.

Dalej, wiele nieporozumie ı zwi Ģ zanych jest z dat Ģ Ļ wi ħ ta Paschy.

Stosowano kalendarz ksi ħŇ ycowy. 14 Nisana, a wi ħ c w 14 dni od chwili, gdy ksi ħŇ yc

przebywał w nowiu nad Jerozolim Ģ , rozpoczynały si ħ przygotowania do Ļ wi ħ ta. W zasadzie

ju Ň 10 Nisana nale Ň ało mie ę przygotowanego jednorocznego baranka, bez jakiejkolwiek

plamki lub skazy. Baranka takiego sprowadzano do Ļ wi Ģ tyni, gdzie 14 Nisana szedł pod nó Ň .

Dzie ı ten mo Ň na wi ħ c okre Ļ li ę wigili Ģ Paschy, dniem przygotowania do Ļ wi Ģ t.

Wieczorem, po zapadni ħ ciu ciemno Ļ ci, a wi ħ c ju Ň 15 Nisana, spo Ň ywano wieczerz ħ

paschaln Ģ . Jednocze Ļ nie rozpoczynało si ħ ĺ wi ħ to Prza Ļ ników, trwaj Ģ ce 7 dni, od 15 do 21

Nisana. Pierwszy i ostatni dzie ı Prza Ļ ników był „wielkim dniem”, dniem wyj Ģ tkowo

Ļ wi Ģ tecznym, w trakcie którego jakakolwiek praca, tudzie Ň posiedzenia Sanhedrynu, były

zabronione. 15 Nisan był jednocze Ļ nie Ļ wi ħ tem Paschy i Ļ wi ħ tem Prza Ļ ników (pierwszym

dniem Prza Ļ ników).

(Por. np. Łk 22.1. Zbli Ň ało si ħ za Ļ Ļ wi ħ to Prza Ļ ników zwane Pasch Ģ .)

Twierdzenie, Ň e Prza Ļ niki nast ħ powały dzie ı po Ļ wi ħ cie Paschy jest nie do ko ı ca prawdziwe,

obie uroczysto Ļ ci miały miejsce ju Ň w dniu 15 Nisana. Wynika ono z niezrozumienia frazy

„14 dnia o zmierzchu”. Prza Ļ niki zaczynaj Ģ si ħ równie Ň „14 dnia o zmierzchu”, a termin ten

oznacza tyle, co „z ko ı cem 14 dnia”, „z chwil Ģ rozpocz ħ cia 15 dnia”.

2Mj 12:18 Pierwszego miesi Ģ ca, od wieczora dnia czternastego a Ň do wieczora dnia dwudziestego

pierwszego, wolno wam b ħ dzie je Ļę tylko chleb niekwaszony.

12:19 W ci Ģ gu owych siedmiu dni w domach waszych nie powinno si ħ znajdowa ę nic kwaszonego. Ka Ň dy

za Ļ , kto by w tych dniach spo Ň ywał co Ļ kwaszonego, czy byłby to kto Ļ z was, czy cudzoziemiec, zostanie

wył Ģ czony ze społeczno Ļ ci izraelskiej.

3Mj 23:5 Pierwszego miesi Ģ ca, czternastego dnia tego miesi Ģ ca, od zmierzchu poczynaj Ģ c, obchodzi ę

b ħ dziecie Pasch ħ na cze Ļę Jahwe.

23:6 Dnia pi ħ tnastego tego miesi Ģ ca wypada Ļ wi ħ to Prza Ļ ników na cze Ļę Jahwe. Przez siedem dni b ħ dziecie

je Ļę chleb tylko prza Ļ ny.

23:7 Pierwszego dnia zwołacie Ļ wi ħ te zgromadzenie: powstrzymacie si ħ w tym dniu od wszelkich prac

słu Ň ebnych.

23:8 Przez siedem dni b ħ dziecie składa ę dla Jahwe ofiary całopalne. Siódmego dnia zwołacie Ļ wi ħ te

zgromadzenie: powstrzymacie si ħ w tym dniu od wszelkich prac słu Ň ebnych.

Podobny sposób my Ļ lenia wyst ħ puje chocia Ň by w ew. Mateusza 28.1:

28.1. W wieczór za Ļ szabatu, gdy ja Ļ niało [gwiazdami] na pierwszy [dzie ı ] po szabacie , przyszła

Mariam Magdalena i inna Maria, obejrze ę grób.

Co mo Ň na równie Ň przetłumaczy ę jako:

28.1. Z ko ı cem (zmierzchem) za Ļ szabatu, gdy ja Ļ niało [gwiazdami] na pierwszy [dzie ı ] po szabacie ,

przyszła Mariam Magdalena i inna Maria, obejrze ę grób.

Fraza ta oznacza moment wieczorny, gdy ko ı czy si ħ jeden dzie ı , a zaczyna nowy, gdy na

niebie pojawiaj Ģ si ħ pierwsze gwiazdy zwiastuj Ģ ce nowy dzie ı , tu: pierwszy dzie ı tygodnia

(niedziel ħ , sobota była dniem ostatnim).

Problem zaczyna si ħ gdy przyjdzie nam uwzgl ħ dni ę kalendarz Saduceuszy, w którym 15

Nisan wypadał dzie ı wcze Ļ niej ni Ň w kalendarzu faryzejskim. Rzecz jasna nie zabijano

baranków dwukrotnie. Nigdzie si ħ o tym nie wspomina. Zabijano je zgodnie z potrzeb Ģ

wi ħ kszo Ļ ci, dostosowuj Ģ c si ħ do potrzeb pielgrzymów i tłumów przybyłych na Ļ wi ħ to.

Nast ħ powała asymilacja, o której wspomina Flawiusz. Pasch ħ obchodzono wi ħ c wspólnie o

tej samej porze, za wyj Ģ tkiem esse ı czyków, stosuj Ģ cych kalendarz słoneczny i Ļ wi ħ tuj Ģ cych

zawsze w Ļ rod ħ (wtorkowy wieczór), a wi ħ c bez zabijania baranków w Ļ wi Ģ tyni.

Sch. 1

II.2. Baranek Boga - Ewangelia wg Jana

W ewangelii Jana Chrystus umiera jako Baranek Boga, jako ofiara przebłagalna za grzechy

Ļ wiata. Umiera w przeddzie ı Paschy, razem z tysi Ģ cami innych ofiarnych owiec. Tak jak one

nie ma łamanych goleni, tak jak one przybywa do Jerozolimy 10 Nisana, pi ħę dni przed

Pasch Ģ . W momencie, gdy u synoptyków Jezus przelewa sw Ģ krew napełniaj Ģ c kolejne

kielichy winem, u Jana nie Ň yje ju Ň od trzech godzin. Mamy wi ħ c do czynienia z dwoma

odmiennymi systemami, z dwoma sprzecznymi spojrzeniami na sens ofiary paschalnej, z

których pierwszy zawładn Ģ ł wyobra Ņ ni Ģ chrze Ļ cijan, drugi został zepchni ħ ty na margines

niebytu. Chrystus w chrze Ļ cija ı skiej ikonografii pozostał wielkanocnym barankiem, jednak

barankiem, który umiera dzie ı pó Ņ niej ni Ň powinien. Ofiara paschalna z rzeczywistej stała si ħ

jedynie „symboliczn Ģ ” – tam gdzie tre Ļę nie pasuje do aktualnego dogmatu wszystko staje si ħ

naraz symboliczne, wzgl ħ dne i wieloznaczne.

Mo Ň na usłysze ę , Ň e wersja Jana, ostatniego z twórców ewangelii, jest jedynie jego twórcz Ģ

imaginacj Ģ powstał Ģ w oparciu o wcze Ļ niejsze pisma synoptyków [Uta Ranke]. Pogl Ģ d taki

wynika z pewnej nie do ko ı ca prawdziwej przesłanki, z biblistycznego dogmatu wg którego

Jan pisze jako ostatni. Prawda jest taka, Ň e ka Ň da z ewangelii kanonicznych, podobnie zreszt Ģ

jak i cz ħĻę apokryfów, zawiera w sobie jednocze Ļ nie w jednych miejscach tre Ļ ci starsze, a w

innych młodsze w stosunku do pozostałych autorów, co wynika z falowego powstawania i

dalszego redagowania. Mateusz w jednych wersetach przetwarza tekst „Marka”, w innych

zawiera fragmenty niezgodne z katolickimi dogmatami, tre Ļ ci pierwotne w porównaniu do

pozostałych autorów, których u Marka ju Ň nie u Ļ wiadczymy lub u Ļ wiadczymy w formie

ocenzurowanej, przetworzonej. Podobna sytuacja wyst ħ puje u Łukasza, podobna u Jana.

Wniosek – Ň aden z nich nie korzysta z kanonicznej edycji ewangelii markowej.

Na tym etapie nale Ň y wi ħ c przyj Ģę równorz ħ dno Ļę obu wersji m ħ ki (w dniu lub w przeddzie ı

paschy). Ka Ň da z nich mo Ň e by ę pierwotna, obie mog Ģ by ę niezale Ň ne.

W pierwszym rz ħ dzie nale Ň y dowie Ņę rzeczy bazowej, tego, Ň e w Jezus janowy w istocie

umiera w przeddzie ı Paschy, katolicy bowiem tego do wiadomo Ļ ci nie przyjmuj Ģ .

Zgodnie z komentarzem Biblii Tysi Ģ clecia do Jana 18.28

18.28. Prowadzili wi ħ c Jezusa od Kajfasza na zamek; a było rano; ale sami nie weszli na zamek, aby si ħ

nie skala ę , by móc spo Ň y ę wieczerz ħ paschaln Ģ .

Jezus „spo Ň ył pasch ħ w czwartek wieczorem, koła za Ļ kapła ı skie trzymały si ħ innego

kalendarza, st Ģ d ró Ň nica dnia”. Wynika ę ma z tego, Ň e kapłani spo Ň ywali pasch ħ dzie ı pó Ņ niej

ni Ň cały naród, Ň e dodatkowo sami Ļ wi ħ towali sobie w sobot ħ . Jest to niestety zwykłe

kłamstwo (a raczej manipulacja niewiedz Ģ czytelników), bowiem saduceusze (kapłani

Ļ wi Ģ tyni), chocia Ň w istocie stosowali inny kalendarz, to zgodnie z nim spo Ň ywaliby

pasch ħ dzie ı wcze Ļ niej, a nie pó Ņ niej (por. schemat powy Ň ej), o ile nie spo Ň ywali paschy

tego samego dnia, co faryzeusze, jak ju Ň wcze Ļ niej wspomniano.

Po drugie, nawet gdyby to była prawda, wymagałaby zastosowania „teologii dwupaschalnej”

(tudzie Ň teologii absurdu) – Jezus spo Ň ywa pasch ħ w jeden dzie ı , ale umiera jako baranek

paschalny zgodnie z jakim Ļ innym kalendarzem w Ģ skiej grupy kapłanów, który nie wiadomo

dlaczego Jan naraz wynosi na plan pierwszy.

I w reszcie, cała ta konstrukcja rozbija si ħ w pył, bowiem Jezus janowy nie tylko umiera w

przeddzie ı paschy, ale równie Ň w przeddzie ı paschy spo Ň ywa ostatni Ģ wieczerz ħ .

Opis rzekomej uczty paschalnej rozpoczyna si ħ od słów:

13.1. Przed Ļ wi ħ tem Paschy , Jezus, wiedz Ģ c, i Ň nadeszła godzina jego przej Ļ cia z tego Ļ wiata do Ojca,

umiłowawszy swoich, którzy byli na Ļ wiecie, a Ň do ko ı ca ich umiłował.

W miejscu, w którym synoptycy opisuj Ģ rytuał eucharystii, ustanowiony na wieczn Ģ

pami Ģ tk ħ , Jan zamieszcza rytuał obmycia stóp:

13.15. Albowiem dałem wam przykład, by Ļ cie i wy czynili, jak ja wam uczyniłem.

U Jana ustanowienie eucharystii dokonuje si ħ rok wcze Ļ niej , w czasie Paschy w Kafarnaum:

6.35. Odpowiedział im Jezus: Ja jestem chlebem Ň ycia; kto do mnie przychodzi, nigdy łakn Ģę nie b ħ dzie, a

kto wierzy we mnie, nigdy pragn Ģę nie b ħ dzie.

...

6.50. Tu natomiast jest chleb, który zst ħ puje z nieba , aby nie umarł ten, kto go spo Ň ywa.

6.51. Ja jestem chlebem Ň ywym, który z nieba zst Ģ pił; je Ļ li kto spo Ň ywa ę b ħ dzie ten chleb, Ň y ę b ħ dzie na

wieki. A chleb, który ja dam, to ciało moje, które ja oddam za Ň ycie Ļ wiata.

6.52. Wtedy sprzeczali si ħ ņ ydzi mi ħ dzy sob Ģ , mówi Ģ c: Jak Ň e ten mo Ň e da ę nam swoje ciało do jedzenia?

6.53. Na to rzekł im Jezus: Amen, amen powiadam wam, je Ļ li nie b ħ dziecie jedli ciała Syna Człowieczego i

pili krwi jego, nie b ħ dziecie mieli Ň ycia w sobie.

6.54. Kto spo Ň ywa ciało moje i pije krew moj Ģ , ten ma Ň ycie wieczne, a ja go wskrzesz ħ w dniu

ostatecznym.

Kolejnym dowodem na przedpaschalny charakter wieczerzy jest scena wyj Ļ cia Judasza:

13.29. A poniewa Ň Judasz był skarbnikiem, mniemali niektórzy, i Ň Jezus mu rzekł: Nakup, czego nam

trzeba na Ļ wi ħ to , lub Ň eby co Ļ dał ubogim.

W momencie, kiedy trwa ju Ň Ļ wi ħ to, kiedy nie mo Ň na wykonywa ę Ň adnej pracy, gdy trwa

Wielki Szabat pierwszego dnia Prza Ļ ników, słowa „nakup, czego nam trzeba na Ļ wi ħ to”, nie

maj Ģ najmniejszego sensu. Słowa takie pa Ļę mogły tylko przed Ļ wi ħ tem, w dniu

przygotowania Paschy lub wcze Ļ niej.

W opisie m ħ ki odnajdujemy kolejne przesłanki. Same sceny aresztowania w Getsemane,

przesłuchania przed arcykapłanem, grzania si ħ Piotra ze sługami przy ognisku, w momencie,

gdy cała Jerozolima Ļ wi ħ tuje wygl Ģ daj Ģ niewiarygodnie. Rzecz jasna autor opowie Ļ ci nie

musi przejmowa ę si ħ realiami historycznymi. Mo Ň e sytuowa ę proces przed Sanhedrynem o

dowolnej porze i w dowolnym czasie. Jemu przy Ļ wieca inny cel.

Powró ę my jeszcze do najwa Ň niejszego cytatu:

18.28. Prowadzili wi ħ c Jezusa od Kajfasza na zamek [pretorium]; a było rano; ale sami nie weszli na

zamek, aby si ħ nie skala ę , by móc spo Ň y ę wieczerz ħ paschaln Ģ [pasch ħ ] .

Jak ju Ň wspomniano wg BT rzekomo „koła kapła ı skie stosowały inny kalendarz”, jednak Ň e

Jan nawet nie pisze o kapłanach, pisze ogólnie o „ ņ ydach”. Zgodnie z wersami paralelnymi

byli to:

arcykapłani ze starszymi oraz uczonymi w Pi Ļ mie i cały Sanhedryn (Mk 15.1).

a wi ħ c nie tylko saduceusze, ale i faryzeusze.

Kolejn Ģ scen Ģ sugeruj Ģ c Ģ m ħ k ħ w przeddzie ı Prza Ļ ników mo Ň e by ę uwolnienie Barabbasza:

18.39. Lecz utarł si ħ u was zwyczaj, aby wam wypuszcza ę na Pasch ħ jednego; chcecie wi ħ c, abym wam wypu Ļ cił króla

Ň ydowskiego?

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: