URAZY
kończyn
K. Gontko
Rodzaje urazów układu ruchu:
· URAZY BEZPOŚREDNIE: wynikają z bezpośredniego zadziałania siły zewnętrznej na jakiś punkt ciała poszkodowanego.
· URAZY POŚREDNIE: wynikają z przeniesienia z miejsca bezpośredniego urazu na oddaloną część ciała.
· URAZY SKRĘTNE: są rodzajem urazów pośrednich – wynikają z przeniesienia sił skrętnych na stawy, mięśnie i kości.
· W zależności od mechanizmu urazu rozróżniamy złamania pośrednie, które powstają z dala od miejsca zadziałania siły, lub bezpośrednie powstające w miejscu przyłożenia siły. Bardzo silne urazy bezpośrednie powodują zmiażdżenie lub rozkawałkowanie kości.
· Urazy bezpośrednie najczęściej powodują złamania poprzeczne, podłużne lub wieloodłamowe.
· Urazy pośrednie powodują złamania skośne i spiralne.
OBRAŻENIA TKANEK MIĘKKICH
· Obrażenia nerwów obwodowych powstają w następstwie nadmiernego rozciągnięcia nerwu, bądź w mechanizmie bezpośredniego przecięcia czy stłuczenia.
· Do uszkodzeń mięśni i ścięgien dochodzi na skutek obrażeń bezpośrednich (rany, urazy przenikające, działające na napięty mięsień), jak i pośrednio, gdy działające na mięsień lub ścięgno siły rozciągające lub napinające przekraczają jego wytrzymałość mechaniczną (sport, obrona przed upadkiem), w czasie których dochodzi do gwałtownego napięcia mięśnia.
OBRAŻENIA STAWÓW
· Skręcenie – powstaje na skutek nadmiernego ruchu w stawie, w wyniku którego dochodzi do rozerwania części aparatu stawowego (torebka, wzmacniające więzadła), ale powierzchnie stawowe kości pozostają nadal w anatomicznym ustawieniu.
- Objawy to: typowy ból uszkodzonego stawu, krwiak, obrzęk, ograniczenie ruchów w stawie.
- Zdjęcie RTG nie wykazuje żadnych zmian.
- Uszkodzony staw powinien być unieruchomiony na okres co najmniej 2 tygodni lub dłużej.
· Zwichnięcie – powstaje na skutek nadmiernego ruchu w stawie, w wyniku którego dochodzi do rozerwania części aparatu stawowego (torebka, wzmacniające więzadła) i przemieszczenia względem siebie powierzchni stawowych kości.
· Podwichnięcie - to niecałkowite zwichnięcie tzn. że powierzchnie stawowe pozostają względem siebie w częściowym kontakcie.
Aby mogło dojść do zwichnięcia lub podwichnięcia musi dojść do rozerwania więzadeł stawowych. Zwichnięcia i podwichnięcia charakteryzują się: obrzękiem, bólem i bolesnością uciskową wokół stawu.
- Skutkiem urazu jest ból, obrzęk, krwiak i deformacje stawu oraz przymusowe ustawienie i znaczne ograniczenie jego ruchomości.
- Rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu klinicznego i badania RTG.
OBRAŻENIA KOŚCI
ZŁAMANIE: to przerwanie ciągłości warstwy korowej kości. Złamana kość krwawi do sąsiednich tkanek i powoduje ból, obrzęk i deformacje.
· Złamania kości mogą być zupełne lub niezupełne (tylko część przekroju ulega przerwaniu), w zależności od działania urazu i budowy kości.
· Złamanie kości oznacza nie tylko przerwanie jej ciągłości, lecz także rozdarcie okostnej, wylew krwawy, zastój krwi żylnej i chłonki, uszkodzenie przyległych stawów i mięśni z zaburzeniem ich fizjologicznej równowagi.
· Rodzajem złamania niezupełnego jest złamanie podokostnowe występujące u dzieci zwane „złamaniem zielonej gałązki” – kość ulega całkowitemu przerwaniu, natomiast okostna pozostaje nienaruszona.
RODZAJE ZŁAMAŃ
Rodzaje złamań ze względu na umiejscowienie
· Po ustaniu siły łamiącej odłamy złamania mogą powrócić do anatomicznej osi kończyny – wtedy jest to złamanie bez przemieszczenia. Gdy jednak nastąpi rozejście lub odchylenie od odłamów - wtedy jest to złamanie z przemieszczeniem. Powodem przemieszczenia może być:
- działanie urazu,
- pociąganie odłamów przez mięśnie przyczepiające się do kości,
- niewłaściwe działania po wypadku.
· Z punktu widzenia klinicznego i rokowania ważny jest podział złamań ze względu na stan skóry w pobliżu przełomu kości na:
- złamania zamknięte – gdy skóra jest nieuszkodzona.
- złamania otwarte – gdy ciągłość skóry jest naruszona.
Kierunek szczeliny złamania
Ustawienie odłamów
Objawy złamania kości:
Badając chorego zwracamy uwagę na następujące objawy złamania:
· zaburzenie czynności i przymusowe ułożenie kończyny.
· ból i bolesność.
· krwiak, sińce i obrzęk.
· zniekształcenie zarysów kończyny.
· patologiczna ruchomość wzdłuż kości długich.
· trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych.
Dokładne rozpoznanie złamania jest możliwe tylko na podstawie zdjęć rentgenowskich.
· Zaburzenie czynności kończyny dotyczy dwóch przyległych stawów i oznacza ograniczenie możliwości obciążenia kończyny.
· Ból jest główną przyczyną wypadnięcia funkcji kończyny. Charakterystyczna dla złamania jest ostra bolesność nad szparą złamania, w przeciwieństwie do stłuczenia, w którym bolesność jest rozlana, bez wyróżniającego się bolesnego punktu.
· Krwiak - wylew krwawy jest nieodłącznym objawem złamania. Powstaje on w wyniku uszkodzenia tkanek miękkich w okolicy złamania i wskutek krwawienia z jamy szpikowej.
· Zniekształcenie zarysów kończyny jest przejawem przemieszczania się odłamów kostnych i narastającego obrzęku.
· Ruchomość patologiczna polega na zaginaniu się osi kończyny.
Wczesne powikłania złamania kości:
Wczesne powikłania złamań kości można podzielić na powikłania ogólne i miejscowe.
· Powikłania ogólne to:
- wstrząs urazowy.
- powikłania płucne o charakterze zakrzepowo – zatorowym .
- odleżyny.
- zapalenie płuc.
- zatory tłuszczowe w krążeniu mózgowym.
- postępujące rozmiękanie mózgu w wyniku pourazowego niedokrwienia i nasilenia zmian miażdżycowych u ludzi starszych.
· Powikłania miejscowe to:
- złamanie otwarte (rana w pobliżu złamania).
- zakażenie kości (urazowe zapalenie kości).
- uszkodzenie stawu.
- uszkodzenie nerwów.
- uszkodzenie naczyń krwionośnych i uszkodzenie narządów sąsiednich.
Późne powikłania złamania kości:
· Przez powikłania późne należy rozumieć wszystkie niekorzystne procesy miejscowe i stany czynnościowe, które wystąpiły na skutek nieprawidłowego działania lekarskiego lub w trakcie leczenia.
ZESPÓŁ SUDECKA
· To powikłanie złamań kości charakteryzuje się trzema głównymi objawami, takimi jak:
- ból kończyny,
- zesztywnienie stawów,
- zaburzenia naczynioruchowe.
· Proces chorobowy dotyczy najczęściej okolicy nadgarstka i kostek goleni w okresie unieruchomienia pourazowego.
· Choroba przejawia się bolesnym obrzękiem tkanek okołostawowych z upośledzeniem ruchów w stawie.
ZESPÓŁ VOLKMANNA
· W wyniku złamań i zwichnięć w okolicy stawu łokciowego może dojść do poważnych powikłań związanych z zaburzeniem ukrwienia przedramienia i ręki.
· Zespół Volkmanna jest powikłaniem wczesnym występującym najczęściej u dzieci ze złamaniem nadkłykciowym kości ramiennej o typie wyprostnym.
· Przyczyny – ostre niedokrwienie przedramienia i ręki na skutek uszkodzenia, uciśnięcia lub obkurczenia tętnicy ramiennej.
· W przypadku złamania nadkłykciowego objawy rozwijającego się zespołu Volkmanna to:
- ból przedramienia, który nasila się pod wpływem próby prostowania palców,
- brak tętna na tętnicy promieniowej.
- ograniczenie lub zniesienie ruchów ręki.
- zasinienie, następnie bladość skóry ręki i przedramienia.
· Ustawienie kończyny – zgięcie dłoniowe nadgarstka, przeprost w stawach śródręczno-paliczkowych, zgięcie w stawach międzypaliczkowych, przedramię nawrócone, staw łokciowy zgięty.
Najczęstsze obrażenia kości i stawów
ZŁAMANIA W OBRĘBIE OBRĘCZY BARKOWEJ I KOŚCI RAMIENNEJ
Złamanie obojczyka
· Przyczyną złamania może być uraz pośredni (upadek na bark lub rękę) lub uraz bezpośredni (uderzenie lub siła napinająca pas bezpieczeństwa w czasie wypadku komunikacyjnego). Przy urazie pośrednim obojczyk łamie się najczęściej w połowie długości.
· Objawy: Zniekształcenie obrysów obojczyka oraz ból przy poruszaniu kończyną.
· Metodą leczenia z wyboru jest unieruchomienie w opatrunku ósemkowym (przez około 6 tygodni).
Złamanie łopatki
· Do złamań łopatki dochodzi bardzo rzadko.
· Najczęstszą przyczyną złamań są wypadki komunikacyjne lub sportowe w mechanizmie urazu bezpośredniego.
· Głównym objawem jest ból w okolicy łopatki oraz bolesność podczas ruchów kończyną. Wszelkie deformacje oraz obecność krwiaka są słabo widoczne.
· Leczenie zachowawcze: unieruchomienie opatrunkiem Desaulta przez około 4 tygodnie.
Złamanie nasady bliższej kości ramiennej
· Złamanie te występują najczęściej u starszych kobiet.
· Złamanie szyjki anatomicznej – zdarza się rzadko i jest wynikiem urazu pośredniego (upadek na przywiedzione ramię). W następstwie tego złamania może dojść do jałowej martwicy głowy kości ramiennej.
· Złamanie szyjki chirurgicznej – jest częste, zwłaszcza u osób starszych; powstaje przy upadku na wyciągnięte, odwiedzione lub przywiedzione ramię.
· Objawy – zniekształcenie zarysów stawu ramiennego, obrzęk i krwiak; ból przy próbie poruszania kończyną, tkliwość uciskowa okolicy złamania.
Złamanie trzonu kości ramiennej
· Do złamań trzonu kości ramiennej dochodzi częściej u dorosłych.
· Z reguły są to złamania z mechanizmu pośredniego, spiralne lub wieloodłamowe z przemieszczeniem odłamów.
· Objawy: zniekształcenie ramienia, obrzęk, ból, niemożność poruszania kończyną. Niekiedy krwiak okołozłamaniowy jest tak duży, że ramię jest twarde, a skóra napięta.
· W złamaniach trzonu kości ramiennej należy zbadać czy nie został uszkodzony nerw promieniowy lub tętnica ramienna.
Złamanie nasady dalszej kości ramiennej
· Do złamań tych dochodzi z reguły z powodu urazów pośrednich w mechanizmie wyprostnym lub zgięciowym.
· Najczęściej jest to złamanie nadkłykciowe, występujące głównie u dzieci, złamania poszczególnych kłykci oraz złamania przezkłykciowe.
· Objawy: ból, obrzęk stawu łokciowego, ograniczenie ruchów. Złamaniom tym mogą towarzyszyć różnego stopnia zaburzenia ukrwienia kończyny z powodu uszkodzenia tętnicy ramiennej.
Złamanie nadkłykciowe kości ramiennej
typu zgięciowego
typ...
matej1921