Budżet państwa – jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej. Jest on sporządzany na okres 1 roku oraz zatwierdzony przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się on aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację.
Funkcje budżetu państwa:
· Fiskalna – polega ona na gromadzeniu dochodów w formie podatków do budżetu państwa
· Redystrybucyjna – ustala się ile pieniędzy i komu trzeba przydzielić
· Stymulacyjna – polega on na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne
Zasady polityki budżetowej:
I. Rocznego budżetowania – plan dochodów i wydatków budżetowych. Obejmuje on okres 1 roku
II. Zupełności – obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa
III. Jawności – budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości
IV. Równowagi budżetowej – polega na dążeniu do tego by bieżące dochody z podatków i innych źródeł napływających do budżetu centralnego były wystarczające do pokrycia płatności na dobra i usługi finansowe finansowane przez rząd, płatności transferowych i innych wydatków budżetowych.
V. Jedności
Z punktu widzenia przeznaczenia można wyodrębnić 3 grupy wydatków budżetowych:
1. Wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości
2. Wydatki związane z realizacją społeczną państwa „państwo dobrobytu (oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne)
3. Wydatki związane z pełnienia funkcji inwestycyjnych w gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i w infrastrukturę, dopłata, subsydia, dopłaty dla przedsiębiorstw państwowych i prywatnych) oraz wydatki
Deficyt budżetowy – efekt realizowany przez państwo polityki fiskalnej
Sposoby finansowania deficytu:
1. Pożyczyć niezbędne środki pieniężne (państwo sprzedaje papiery wartościowe i tą drogą pozyskuje niezbędne środki finansowe, niw występuje zmiana nominalnej podaży pieniądza w gospodarce, jest to me inflacyjna ścieżka finansowania deficytu)
2. Poprzez dodruk pieniędzy (tym sposobem wielkość środków pieniężnych pozostających w dyspozycji podmiotów rynkowych nie ulega zmianie, natomiast realizowane wydatki zwiększają nominalną wartość pieniądza w gospodarce; jest to inflacyjna ścieżka finansowania deficytu)
Dług publiczny – suma wszystkich zaciągniętych przez państwo pożyczek pozostających do spłacenia. Jest to finansowanie zobowiązanie, które musi być spłacone w określonym czasie wraz z odsetkami.
Rząd realizuje politykę fiskalną posługując się 2 głównymi grupami instrumentów:
ü Dyskrecjonalnymi środkami oddziaływującymi na koniunkturę (organizowanie i finansowanie robót publicznych oraz określenie wielkości zatrudnienia w sektorze publicznym)
ü Automatyczne stabilizatory koniunktury (dotyczy podatków stanowiących podstawę dochodów budżetowych jak wypłat realizowanych z budżetu)
Bank – instytucja finansowa, która gromadzi środki pieniężne, udziela kredytów i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia pieniężne
Banki komercyjne – działają na podstawie prawa bankowego po uprzednim uzyskaniu licencji od NBP
Funkcje banków komercyjnych :
Ø Pasywne(bierne) – przyjmowanie wkładów (gromadzeniu wolnych środków pieniężnych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw) – depozytów: - na żądanie ( a Vista) – środki zgromadzone na rachunkach bieżących przedsiębiorstw i kontach osobistych
- terminowe (ROR) - środki zgromadzone na określone z góry terminy za ustalonym oprocentowaniem
Ø Aktywne(czynne) – udzielanie kredytów i pożyczek (rola pośrednika finansowego); działanie na własny rachunek i ryzyko
Ø Usługowe – dokonują przelewów na zlecenie klientów z ich rachunków na rachunki wskazanych osób, prowadzą kantory, świadczą usługi maklerskie
matrix793