Hjalmar Bergman-Czy może mnie pan wyleczyć doktorze.pdf

HJALMAR BERGMAN

CZY MOŻE MNIE PAN WYLECZYĆ,

DOKTORZE?

Bywają ludzie, którym udaje się wszystko. Tak się

mówi — lecz kto wie, jak jest naprawdę? Bywają politycy

i giełdziarze, którzy nigdy nie robią złych interesów. By-

wają aktorzy i zręczni strzelcy, którzy zawsze trafiają

w sedno. Bywają uczeni, którzy wiedzą wszystko o wszyst-

kim — umiejętność tę dzielą jednak z wieloma kobietami.

Bywają młodzi porucznicy, którzy podbijają wszystkie

damy, i damy, które podbijają wszystkich poruczników.

Krótko mówiąc — bywają ludzie, którym udaje się wszyst-

ko. Tak się mówi •— lecz kto wie, jak jest naprawdę?

Na razie zajmijmy się lekarzami.

Eric van Leo to świetne nazwisko; jego właściciel

jest profesorem, specjalistą od chorób wewnętrznych. Nie-

zwykle rozległe pole swej pracy uprawia z najgłębszym

zrozumieniem, spojrzenie ma bystre i pewne, doświadcze-

nie •— mimo wczesnej jeszcze młodości —• bogate, osądy

jego są bezbłędne. Diagnostyk, klinicysta z łaski Eskulapa.

Przy tym jest to ujmująco miły człowiek o śmiałym i jas-

nym umyśle, postawny mężczyzna o kształtnej sylwetce,

ostrych, wyrazistych rysach twarzy, o głosie niskim i mięk-

kim, o ciepło lśniących oczach. Człowiek, jakiemu — sądzić

by można — wszystko powinno się udawać, jeśli oczy-

wiście prawdą jest to, co się mówi, że bywają tacy

ludzie.

A jednak ten wybitny lekarz stanął wobec wypadku,

który zmuszony był uznać za beznadziejny. Cóż z tego?

Cóż z tego? Nawet najwybitniejsi potykają się w podob-

nych wypadkach.

Oczywiście.

Lecz tu zaistniała osobliwa okoliczność, że lekarz i chory

do pewnego stopnia podzielili swój los. Chory człowiek

wszedł do gabinetu lekarskiego, a gdy go opuścił, chory

człowiek został w gabinecie.

Pacjent, o którym mowa, odwiedził doktora van Leo

w jego prywatnym gabinecie. Był to człowiek lat dwu-

dziestu kilku; wyglądał jak po nie przespanej nocy, był

blady, ręce mu odrobinę drżały, z miękkich, dziewczęcych

ust ani na chwilę nie schodził łagodny, uprzejmy uśmiech,

aż przerażający w swej nieruchomości. Gdy siostra w po-

czekalni spytała go o nazwisko, usłyszała w odpowiedzi:

— Proszę powiedzieć doktorowi, że jestem chory.

Siostra zauważyła z uśmiechem:

— Tego przecież nie potrzebuję mu mówić. Tu wszyscy

są mniej lub więcej chorzy. Muszę jednak wiedzieć, jak

się- pan nazywa, i zapisać nazwisko.

Pacjent odpowiedział, wciąż się uśmiechając, jak zresz-

tą i siostra:

— Czyż profesor nie jest lekarzem? Nowoczesnym

Samarytaninem, jak chyba można by to określić? Moje

nazwisko nie jest chore, ja natomiast jestem,' proszę mu

to powiedzieć.

Siostra przestała się uśmiechać. Uznała, że bez względu

na rodzaj choroby, cierpienie było czynnikiem, który na-

ruszył jego równowagę duchową. Weszła do gabinetu

po, instrukcje. Profesor uśmiechnął się i powiedział:

— Droga siostro, nie bądźmy formalistami. Jeżeli temu

człowiekowi tak bardzo zależy na utrzymaniu tajemnicy,

pozwólmy mu ją utrzymać. Jeżeli poza tym zachowuje

się przyzwoicie, niech go siostra poprosi, żeby usiadł

i czekał na swoją kolej. Przypuszczam, że uda mi się

wyciągnąć wszystko, co muszę o nim wiedzieć.

Tak powiedział i uśmiechnął się w sposób wyrażający

pewność siebie. Siostra uśmiechnęła się w sposób wyraża-

jący podziw. Oboje mieli podstawy, by się tak uśmiechać,

Eric van Leo był przecież człowiekiem, któremu wszystko

się udawało.

Znakomity profesor miał rozległą praktykę i pacjent

musiał czekać prawie trzy godziny. Dla ludzi o słabym

systemie nerwowym zbyt długie wyczekiwanie może stać

się niezwykle przykre i uciążliwe. Jednakże siostra nie

zauważyła u pacjenta żadnych oznak zniecierpliwienia.

Siedział nieruchomo na krześle we wnęce okiennej, patrzył

— nie na ulicę, tylko wprost przed siebie, na ścianę —

i uśmiechał się. Siostrze wydał się niesympatyczny. Po

godzinie, gdy uśmiechnięty pacjent nawet się nie poru-

szył, nie mówiąc już o tym, żeby odezwał się czy zaczął

przeglądać jakiś tygodnik, siostra znowu weszła do ga-

binetu swego pracodawcy i szepnęła:

— Panie profesorze, on wygląda tak okropnie.

— Kto? — spytał profesor, który zupełnie o nim za-

pomniał.

— Kto! Ten, który nie chce' powiedzieć nazwiska — od-

powiedziała siostra prawie z oburzeniem. — Pewna jestem,

że ma pomieszanie zmysłów. Boję się.

Profesor, który właśnie przeprowadzał badanie, odparł

nieco oschle:

— Cóż to znowu za głupstwa, siostro? Proszę mnie po-

zostawić stawianie diagnozy i proszę dać temu człowiekowi

spokój, dopóki nie niepokoi innych. To w ogóle dobra

zasada życiowa, droga siostro.

Pielęgniarka wróciła do poczekalni, uszy ją trochę

paliły po tej łagodnej naganie przełożonego. Pacjent sie-

dział nieruchomo jak i przedtem i wciąż się uśmiechał.

Siostra od czasu do czasu obrzucała go spod oka nerwowym

spojrzeniem. Pragnęła, żeby już przyszła kolej na niego.

Przyszła wreszcie. Nie mogła wywołać nazwiska, więc

ostrożnie położyła mu rękę na ramieniu i powiedziała:

— Teraz pańska kolej.

Pacjent wstał szybko, ukłonił się i rzekł:

— O, rzeczywiście, moja kolej?

Profesor poprosił go, by zajął miejsce i zaczął rozmowę

od uwagi:

— Słyszałem od siostry, że nie chce pan podać swego

nazwiska. No cóż, możemy spokojnie przejść do porządku

nad tą drobną formalnością. Chciałbym się natomiast

dowiedzieć, jaki jest pański wiek i zawód.

Lekarz uważnie przyglądał się choremu, ten zaś nie

mniej uważnie lekarzowi. Po dłuższej chwili odpowiedział:

— Wiek i zawód nie mają z tą sprawą nic wspólnego.

Moja choroba może przydarzyć się każdemu. Pytanie tylko,

czy pan może mnie wyleczyć, doktorze?

Van Leo -skinął głową, uśmiechnął się spokojnie i po-

wiedział:

— To się okaże, miejmy nadzieję. W jaki sposób obja-

wia się pańska choroba?

Pacjent odpowiedział cicho i powoli:

— Moja choroba się nie objawia. Milczy.

Profesor znowu skinął głową wyrozumiale i uspokajają-

co i rzekł:

— Tak, tak; Lecz wobec tego jakże mogę panu coś po-

radzić, jak pan sądzi?

Pacjent odpowiedział poważnie, lecz z pewną ironią:

— Pan lepiej niż ja powinien znać moją chorobę. Czyż

nie jest pan lekarzem? Czy nie jest pana obowiązkiem

koić cierpienia i leczyć? Lekarz to przecież przyjaciel

ludzkości, nieprawdaż? Chodzi mu nie tylko o to, żeby

zarabiać pieniądze, chce także pomagać ludziom. Nie-

prawdaż? Proszę mi pomóc, panie doktorze. Jeżeli pan

potrafi...

Profesor zastanowił się, potem poprosił, by pacjent

wszedł do pokoju badań i rozebrał się. Opukał go, obmacał,

zastosował wszelkie przepisowe ceremonie. Słusznie można

to nazwać ceremoniami, bo zmierzał właśnie do tego, by

zyskać na czasie i nieznacznie wdać się w rozmowę z oso-

bliwym pacjentem. Z początku nie udało mu się nic

osiągnąć. Odpowiedź otrzymał dopiero wówczas, gdy spy-

tał nagle:

— Pan jest żonaty?

Pacjent wymamrotał:

— Byłem.

Profesor skwapliwie podążył za tym śladem:

— Jest pan rozwiedziony?

Pacjent:

— Jestem wdowcem.

Profesor:

— Od jak dawna jest pan wdowcem?

Osobliwy pacjent wstał z lekarskiej kanapki, podszedł

do swego ubrania, wyciągnął z kieszeni zegarek, spojrzał

nań i odrzekł:

— Od siedmiu godzin i dwudziestu minut.

Odpowiedź ta rzucała światło na niezwykłe zachowanie

pacjenta, wyjaśniała coś niecoś. Jednak coś niecoś pozo-

stawało jeszcze w cieniu. Dziwny, nieruchomy uśmiech

chorego przykuł uwagę profesora, tak jak przedtem siostry.

Nie wyglądał wcale na sztuczny grymas bólu, świadczył

raczej o spokojnej pewności zwycięstwa. Jednakże doktor

niezbyt długo zastanawiał się^ nad dziwacznością tego

uśmiechu. Przyjacielsko poklepał po ramieniu swego bied-

nego pacjenta i wymruczał:

— Tak, tak... drogi przyjacielu... bardzo dobrze rozu-

miem, bardzo dobrze... co pan czuje...

Chory spojrzał na niego z góry i odpowiedział:

— O, rzeczywiście?

Podczas gdy pacjent się ubierał, profesor zadał mu

kilka dalszych pytań, na które otrzymał zwięzłe odpowie-

dzi. W każdym razie dowiedział się, że zmarła liczyła sobie

zaledwie dwadzieścia lat, a mąż miał dwadzieścia sześć.

Potem zapytał o przyczynę śmierci.

— Zatrucie gazem — brzmiała odpowiedź.

Z pewnym wahaniem badał dalej:

— Nieszczęśliwy wypadek?

-— Samobójstwo.

Profesor uznał, że nie powinien głębiej wglądać w tę

tragiczną historię. Był lekarzem, a nie sędzią śledczym.

Znalazł zupełnie wystarczający powód niezwykle silnego

wstrząsu psychicznego — pozostawało tylko ustalić, jak

głębokie i rozległe rany spowodował ten cios. Znowu popro-

sił pacjenta, by usiadł przed nim, i przyglądał mu się kilka

sekund w milczeniu. Wciąż jeszcze wprawiał go w zakło-

potanie uśmiech, który zdawał się wyrażać chłopięcą

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: