Jan Fridegård-Święta noc.pdf

JAN FRIDEGARD

Ś więta noc

W olarz Karlsson przez całą drogę powrotną ze stacji,

gdzie rankiem odstawił mleko, jechał truchcikiem. Powie-

trze było łagodne, śniegu ani śladu, choć do świąt Bożego

Narodzenia brakowały już tylko dwa dni. Po jednej stronie

drogi wznosił się wysoki, gęsty las. Wielkie głazy ma-

jaczyły w mszystozielonym mroku jak śpiące bawoły

i nosorożce.

Wolarz siedział na furce skurczony i zadumany jak

zwykle, nie był to jednak jedyny powód tak powolnej

jazdy. Przy stacji puścił konia jak zawsze kłusem, aż wó-

zek podskoczył i zakołysał się, wtedy dało się słyszeć

głębokie chlupnięcie w jednej z pięćdziesięciolitrowych

baniek i kilka jasnych kropel wytrysnęło przez nieszczelną

pokrywę. Wolarz z przestrachem ściągnął lejce, koń zwol-

nił z zadowoleniem, a przezroczysty płyn w bani wrócił do

równowagi.

Bańka zawierała ni mniej, ni więcej tylko pięćdziesiąt

litrów mocnej, płynnej radości, która miała być rozdzie-

lona równo między ośmiu parobków uprawiających ziemię

Svältenberg i dwóch doglądających bydła w stajni

i oborze.

Na drogach często gęsto można było spotkać chłopów

z torbami i butelkami w ręce. Byli to dzierżawcy i chałup-

nicy, którzy mogli sobie pozwolić na kupienie butelki

wódki na własny użytek w tym—^przedwojennym czasie

ograniczeń i innych wymysłów.

Gdy wolarz dojechał wreszcie do domu, na folwark,

skręcił za zabudowania i wstawił bańkę "do starej pustej

szopki. Tak się umówił z parobkami. Po co baby miały

wiedzieć, ile kupili. Co je to obchodzi? Nie można to sobie

pozwolić raz pociągnąć porządnie w święta Bożego Naro-

dzenia?

Tak pomyślał wolarz i przykrył pięćdziesięciolitrową

bańkę starym workiem. Niedaleko od szopy na górce stał

rudowłosy chłopak i strugał kawałek kory, lecz jego

sprytne oczy śledziły ruchy wolarza.

W czworakach żona wolarza piekła właśnie chleb, ale

piekła ze zboża mielonego w czasie deszczów jesiennych

i bochenki jej nie wyrosły. Leżały na kociubie jak ciężkie

bryły, gdy je wyciągnęła z pieca. Patrząc na nie, w sło-

wach może nie pięknych, ale za to gorących złorzeczyła

wszystkiemu, co nosi miano chłopa.

— Ma-ma-ma-mo — zabrzmiało od strony drzwi

i wszedł rudy Emil.

— Co tam znowu! — fuknęła matka.

Emil, który się jąkał, odpowiedział:

— Ta-ta-tato wstawił pię-pię-pię-pięćdziesięciolitrówkę

do sta-starej szopy.

— Co ty gadasz, chłopaku! Znowu ta przeklęta wódka.

No, to wiadomo, jakie i w tym roku będą święta Bożego

Narodzenia.

I widząc, że chłop nadchodzi z wyrazem całkowitej nie-

winności na brodatej gębie, przygotowała się do walki.

Nagie przyszła jej do głowy pewna myśl. Postanowiła

słowa nie pisnąć o tym, co przed chwilą usłyszała. Zwy-

myślała tylko starego za nieudane bochenki. Dlaczego nie

wymówił tu i nie przenieśli się do jakiegoś majątku, gdzie

i dla parobków jest porządna mąka na chleb?

Wolarz zniósł natarcie w milczeniu, myślał o pocieszy-

cielce ukrytej w szopie i o radości z podziału, jaka go

czeka następnego wieczoru.

Zimowe popołudnie zastało parobków w drodze do lasu

po opał na święta dla siebie, dla dziedzica i dla oborowych.

Najmniej trzy godziny potrwa, nim wrócą z lasu z drwami.

Wolarzowa, gdy tylko zniknęli jej z oczu, powłócząc

uszarganymi spódnicami wybiegła zwołać swoje towa-

rzyszki z czworaków. Rzuciły szorowanie podłóg i pieczenie

chleba i przyszły, ciekawe, co też wolarzowa może mieć do

powiedzenia na dzień przed Wigilią...

Oburzenie było ogólne i głębokie, gdy oznajmiła im no-

winę. Kobiety miały już bowiem nadzieję, że tym razem

Boże Narodzenie przejdzie spokojnie, gdyż choć święta

były za pasem, nic jakoś nie było słychać o wódce.

-— To tak, myślą pociągnąć sobie dobrze w tym roku.

A co się nam na święta dostanie!?

•— O, będziemy mogły zmywać szklanki po wódce —

odpowiedziała któraś z goryczą — wycierać rzygowiny

i słuchać wymysłów, jak się chłopy popiją i rozzuchwalą.

— W każdym razie chodźmy i zobaczymy, ile też ku-

pili — zaproponowała wolarzowa. — Żebyśmy wiedziały,

co i jak, kiedy zaczną nas okłamywać.

Propozycję przyjęto z uznaniem i cała dziesiątka kobiet,

grupkami, przemknęła się do starej szopy.

Okryta workiem bańka przypominała starą żebraczkę

w szalu narzuconym na ramiona. Jedna z bab podniosła

pokrywę, aż prysnęło naokoło. Bańka wypełniona była

czystą wódką, pod którą zardzewiałe dno wydawało się

większe i wyższe.

— Pięćdziesiąt litrów wódki — zdumiały się baby. —

A to już wstydu nie mają w tym roku!

— Co za dużo, to niezdrowo — oświadczyła wolarzowa

i zaczęły się narady. Rudy Emil wolarzów, który stał na

górce i coś strugał, zobaczył, że w końcu jedna z bab przy-

niosła do szopy dwa wiadra wody. Słyszał szczęk butelek

i widział, że baby wracały do domu rozświergotane, szcze-

rząc do siebie zęby.

Żeby uświetnić zwycięstwo, wypiły kawę u wolarzowej.

— Zrobione — śmiała się. — Chłopy nic na tym nie

stracą. Po pięć litrów na każdego zostało.

— Przecież, i nie będą musieli tak gęby krzywić za

każdym razem, jak pociągną.

•— Ciekawe, czy też dowiedzą się kiedy, żeśmy im poło-

wę świątecznej wódki schowały.

— A któż im doniesie, jak wszystkie do tego należymy.

Daleko pod lasem ciągnął sznur koni i furmanek. Ko-

biety raz jeszcze obgadały tajne sprzysiężenie i rozeszły się.

Ciemno już było, gdy parobcy wyprzęgłi konie i ruszyli

do szopy. Z obory wyszło dwóch pastuchów, każdy z pię-

ciolitrową blaszaną bańką w garści. Większość zabierała

swoją porcję w blaszankach, ale dwóch miało po pięć

pustych butelek.

Parobcy przystąpili do „obrzędu" podziału z odpowied-

nim namaszczeniem. Ustawiona na wysłużonych saniach

latarnia rzucała przykopcone światło na krąg chudych,

brodatych twarzy. Wolarz podniósł pokrywę — i teraz ich

także opryskało. Oborowy miał z sobą kwartę na miarę,

a wolarz wyciągnął z kieszeni filiżankę, żeby każdy mógł

popróbować.

Gdyby ktoś ich zobaczył z daleka, mógłby ich wziąć za

grupę masonów czy też członków innego tajnego stowa-

rzyszenia, odprawiających swój rytuał w świetle latarni.

Najpierw starszy parobek dostał pół filiżanki wódki.

Podniósł filiżankę i powiedział:

— No, to na. zdrowie i wesołych świąt!

Oczy mu się zaokrągliły ze zdumienia, ale nic nie po-

wiedział i oddał filiżankę sąsiadowi.

— Tak, niezłe, ale to nie to, co dawniej — powiedział

drugi z kolei.

Filiżanka dwa razy obeszła wkoło, lecz nie wytworzył

się odpowiedni nastrój. Napełnili bańki i butelki, ale zwle-

kali jeszcze, bo chcieli, żeby humor się im poprawił, nim

się rozstaną. Jak się niesie do domu, gdzie baba, tyle go-

rzałki, trza być w dobrym humorze.

Wielka bańka została opróżniona, zgasili latarnię, po-

wiedzieli sobie dobranoc, pożyczyli wesołych świąt i kilku

próbowało się zataczać. Jakkolwiek by było, dobrych parę

kieliszków w siebie wlali. To pewnie zależy od zimna —

jakoś mocniejsze mieli głowy niż zwykle.

Dawniej przed Bożym Narodzeniem w czworakach by-

wało wesoło. Kiedyś na przykład Persson przewrócił stół

wigilijny, Svensson wygnał rodzinę na mróz i śnieg, wolarz

upadł na płytę kuchenną i poparzył obie ręce. Dwaj inni

tymczasem, trzymając się wpół tarmosili się przed drzwia-

mi przy podniecających okrzykach.

Lecz gdyby ktoś przechodził obok czworaków w ten

wieczór wigilijny, mógłby pomyśleć, że to dom misyjny.

Rząd okien z czerwonymi okiennicami lśnił spokojnie i ci-

cho. Śnieg zaczął padać i powoli je zasypywał. Czasem

uchyliła się okiennica i ukazywała się twarz dziecka, wy-

glądającego, czy dużo śniegu już leży na parapecie.

Parobcy w południe rozpoczęli świąteczną pijatykę, żeby .

do wieczora nabrać w miarę sił i radości, ale w tym roku

jakby ich kto zaczarował. Tylko niechęć z tego wszystkiego

wynikała. Przeklęty rząd, przeklęte całe państwo, w którym

robią coraz słabszą wódkę, choć podatki wciąż rosną.

Wolarz jadł cienkie kromki chleba z wigilijnym śle-

dziem i do każdej kromki pociągał łyczek, lecz nie mógł

się wstawić. Trochę mu w głowie szumiało, i to wszystko.

— A nie siedźże i nie pij tak na umór w Wigilię — po-

wiedziała żona nie patrząc na niego, tylko gdzieś w bok.

Od południa pijesz bez ustanku.

— Wszystko jedno, ile się wypije tej przeklętej wody

święconej -— odpowiedział chłop ze złością. — Ani smaku

nie ma, ani się jej w sobie nie czuje.

Lecz dzieci i baby w czworakach były zadowolone

i miło im upłynęło Boże Narodzenie.

Na dzień przed Sylwestrem, dokładnie w tydzień po

tym, jak baby chrzciły świąteczną gorzałkę, Emil wolarzów

przyszedł do obory.

— Ta-ta-tata — powiedział — ma-ma-mama i wszystkie

kumy to były raz w tej szopie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: