Dlaczego_warto_elaborowac.pdf

Dlaczego warto elaborowaç?

¸UKASZ DZIER˚ANOWSKI

Podobno lepsze jest wrogiem dobrego. Si∏a tego popularnego powiedzenia, majàcego

chroniç nas przed dà˝eniem do ryzykownych zmian i usprawnieƒ, wydaje si´ jednak s∏abnàç

w nowoczesnym Êwiecie. Tak˝e w zakresie myÊliwskiego ekwipunku.

dobór pocisków pod kàtem

zastosowania

Ze s∏owem elaboracja wià˝e si´ nieod-

∏àcznie dopasowanie, które dokonywane

jest na ró˝nych poziomach: zastosowa-

nie, broƒ, strzelec.

Po pierwsze, elaborant ma ogromnà

swobod´ doboru komponentów. Do po-

pularnego kalibru 30-06 mo˝na u˝yç

ponad 200 ró˝nych pocisków o masie

7,1–15,5 grama. Porównajmy to z asor-

tymentem amunicji fabrycznej. Teore-

tycznie, obecne na naszym rynku firmy

oferujà oko∏o 50 ró˝nych elaboracji

w tym kalibrze. Jak si´ to jednak ma do

Oczekujemy na przyk∏ad, ˝e broƒ r´cznie

wykonana przez rusznikarza b´dzie cel-

niejsza i bardziej ergonomiczna od fa-

brycznego produktu, niezawodna, szybko-

strzelna itd., a przy tym niepowtarzalna

i wyjàtkowa. Ch´ç posiadania samodziel-

nie elaborowanej amunicji kulowej, z∏o-

˝onej r´cznie dla wybranej broni i kon-

kretnego zastosowania, jest kolejnym

przejawem tego zjawiska. I mimo ˝e

oferta producentów jest bogata, a jakoÊç

wytwarzanych przez nich naboi wysoka,

myÊliwi widzà sens w wykonywaniu

szeregu czasoch∏onnych czynnoÊci zwià-

zanych z przygotowaniem ∏usek, dobo-

rem prochu i pocisku oraz poszukiwa-

niem w∏aÊciwych nawa˝ek – bo amuni-

cja elaborowana r´cznie jest z wielu po-

wodów lepsza. Zresztà argumentacja

jest bardziej z∏o˝ona.

Najpierw nale˝a∏oby doprecyzowaç, ˝e

samodzielnie scalony nabój mo˝e byç

lepszy od fabrycznego, ale czy tak si´

stanie, zale˝y od zaanga˝owania i cnót

elaboranta: jego dociekliwoÊci, dok∏ad-

noÊci oraz cierpliwoÊci. Satysfakcja uza-

le˝niona jest równie˝ od motywacji

i przyj´tych kryteriów, wzgl´dem których

w∏asnor´czne dzie∏o mia∏oby byç lepsze

od gotowego wyrobu.

Braç ¸owiecka 3/2012

rzeczywistej dost´pnoÊci i ró˝norodno-

Êci, wie ka˝dy, kto w sklepie myÊliwskim

„za rogiem” w mniejszej miejscowoÊci

chcia∏ kupiç coÊ innego ni˝ przys∏owio-

wa „ci´˝ka czeska”...

Bogaty wybór pocisków w przypad-

ku samodzielnej elaboracji umo˝liwia

uwzgl´dnienie ró˝nych aspektów zwià-

zanych z polowaniem – rodzaju zwierzy-

ny, typowej odleg∏oÊci, na jakà b´dzie

dawany strza∏, warunków terenowych.

Balistyka przycelna jest zagadnieniem

bardzo z∏o˝onym i sprawia, ˝e Êwiadomy

strzelec staje przed koniecznoÊcià roz-

strzygni´cia dylematów: wybraç pocisk

lekki i szybki czy ci´˝ki i wolny? Trady-

cyjny pó∏p∏aszcz, pocisk z wewn´trznà

przegrodà, konstrukcj´ bonded (gdzie

p∏aszcz i rdzeƒ sà ze sobà chemicznie po-

wiàzane), a mo˝e monolit?

Elaborant mo˝e dokonaç wyboru

w oparciu o w∏asne przekonania, do-

Êwiadczenia czy nawet kaprysy (pod-

czas gdy reszta myÊliwych musi zado-

walaç si´ tym, co znajdzie na sklepowej

pó∏ce). Po podj´ciu decyzji b´dzie te˝

bacznie obserwowaç zachowanie poci-

sku w tuszy, wra˝liwoÊç na przeszkody,

zdolnoÊç do penetracji, zdolnoÊç obala-

nia zwierzyny w ogniu itd. Takie podej-

Êcie prowadzi w d∏u˝szej perspektywie

do pog∏´bienia wiedzy w zakresie bali-

styki i zwi´kszenia umiej´tnoÊci strze-

leckich – z jednej strony przez rozumie-

nie zjawisk, które towarzyszà dawaniu

strza∏u, z drugiej przez koniecznoÊç (mi-

∏à skàdinàd) znacznie cz´stszego bywa-

nia na strzelnicy.

gielskich ekspresów! Na poczàtku lat 70.

Kynoch – jedyny producent wielu kali-

brów z rodziny Nitro-Express – zamknà∏

ze wzgl´dów ekonomicznych linie produk-

cyjne. I tylko elaboranci, majàc do dyspo-

zycji u˝ywane ∏uski oraz wykonane na za-

mówienie matryce, wcià˝ byli w stanie

wykonywaç odpowiednià amunicj´.

Ekskluzywna niegdyÊ broƒ w nietypo-

wych kalibrach traci∏a na wartoÊci, stajàc

si´ coraz bardziej osiàgalna cenowo dla

szerokiego grona kupujàcych. Doprowa-

dzi∏o to do uwzgl´dnienia owych kali-

brów przez producentów matryc oraz

pocisków i ostatecznie sprawi∏o, ˝e po

30 latach stare brytyjskie Nitro-Expressy

wróci∏y do ∏ask i znalaz∏y swoje miejsce

w ofercie fabrycznej.

Podobnie jest z nowoczesnymi kalibra-

mi opracowanymi do specyficznych za-

stosowaƒ – amunicja oferowana przez

producentów bardzo cz´sto odpowiada

wy∏àcznie tej wàskiej specjalizacji. Przy-

k∏adem mo˝e byç .243 WSSM, który

w swojej ojczyênie wykorzystywany jest

przede wszystkim do eksterminacji pie-

sków preriowych. Przeci´tny polski my-

Êliwy, nauczony myÊlenia ciasnymi kate-

goriami „energetycznymi” rodem z mini-

sterialnych rozporzàdzeƒ, mo˝e zechcieç

u˝yç naboi dedykowanych varmintingo-

wi (a praktycznie tylko takie sà dost´pne)

do polowania na sarny czy, co gorsza, na

dziki i jelenie. Spotka si´ wówczas

z gorzkim rozczarowaniem, poniewa˝

kula, która ma wybuchaç w delikatnej

tuszy gryzonia, nie b´dzie si´ dobrze spi-

sywaç w ciele zwierzyny grubej. Jednak

w przypadku zastosowania pocisku my-

Êliwskiego wysokiej jakoÊci – zapewnia-

jàcego odpowiednià penetracj´ – ten sam

kaliber mo˝e si´ sprawdziç w polskich

∏owiskach.

wersje „light” – przyjemniejsze

strzelanie

Drugim czynnikiem, na który elaborant

ma wp∏yw, jest pr´dkoÊç poczàtkowa po-

cisku. Ograniczajàc w dozwolonym za-

kresie nawa˝k´ i dobierajàc rodzaj pro-

chu, mo˝na istotnie zwolniç pocisk, two-

rzàc amunicj´ „light”. Niemal wszystkie

fabryczne elaboracje wykorzystujà w pe∏-

ni potencja∏ kalibru, co powoduje, ˝e

bardzo cz´sto sà one za mocne w wielu

zastosowaniach.

Nie ma ˝adnych technicznych barier,

które uniemo˝liwi∏yby w kategoriach bali-

stycznych sprowadzenie kalibru np. .300

Weatherby Magnum do poziomu .308 Win-

chester. W wi´kszoÊci przypadków

rozwiàzanie w nietypowych

sytuacjach

O ile w przypadku popularnych kalibrów

sama ró˝norodnoÊç pocisków mo˝e nie

byç wystarczajàcym argumentem dla

myÊliwego, o tyle w kalibrach mniej spo-

tykanych sprawa ma si´ inaczej. Samo-

dzielna elaboracja jest czasami jedynà

mo˝liwoÊcià polowania z u˝yciem broni

wykonanej w rzadkim kalibrze.

Stary dryling mojego kolegi z lufà kulo-

wà w przedwojennym kalibrze 9,3x82 R,

pomimo bardzo dobrego stanu technicz-

nego d∏ugo czeka∏ na chwil´, ˝eby znów

przemówiç w kniei. Dopiero zakup ma-

tryc i ponowne zastosowanie ∏usek, któ-

re uda∏o si´ uchowaç, przywróci∏o go do

∏owieckiej s∏u˝by.

Paradoksalnie, to amerykaƒscy myÊli-

wi-elaboranci, stereotypowo kojarzeni

z nierdzewnymi karabinami w plastiko-

wych osadach, odmienili los zacnych an-

‡

prochu i sp∏onki do konkretnej jednostki.

Samodzielne opracowanie nawa˝ki

znacznie zwi´ksza szanse na powodze-

nie strzeleckie.

przyjemnoÊç z w∏asnor´cznej

pracy

Na koniec pozostawi∏em argument

w mojej ocenie najistotniejszy. Pierwszy

raz zda∏em sobie z niego spraw´, trafiw-

szy przypadkowo na stevespages.com

– stron´ internetowà prowadzonà przez

Stephena Ricciardelliego, poÊwi´conà te-

matyce reloadingu. Autor pisze: „Dlacze-

go elaborowaç? GdybyÊ zapyta∏ mnie

o to w latach 60., odpowiedzia∏bym ci,

˝e w∏asna amunicja jest taƒsza ni˝ fa-

bryczna. GdybyÊ zada∏ to pytanie w la-

tach 70., odpar∏bym, ˝e jest szybsza ni˝

fabryczna. W 80. – ˝e jest celniejsza ni˝

fabryczna. W 90. – ˝e jest bardziej nieza-

wodna ni˝ fabryczna. Teraz – bo to kupa

Êwietnej zabawy!”.

Jak widaç, argumentacja mo˝e byç

szeroka, ale wniosek, do którego Steve

dochodzi∏ przez wiele lat, ostatecznie za-

myka temat. Zarówno samo zadowole-

nie z w∏asnor´cznego scalania amunicji,

jak i satysfakcja z zaj´cia dobrego miej-

sca na zawodach strzeleckich czy upolo-

wania upragnionej zwierzyny przy u˝y-

ciu w∏asnych naboi tworzy t´ niewielkà,

ale istotnà wartoÊç dodanà do odczuwa-

nej wówczas przyjemnoÊci. A czy˝ nie

o to ostatecznie w naszej pasji chodzi?

pr´dkoÊç ok. 800 m/s w zupe∏noÊci wy-

starczy, pozwalajàc na znacznie przyjem-

niejsze strzelanie ni˝ przy u˝yciu amuni-

cji fabrycznej – a przy tym zawsze pozo-

stanie mo˝liwoÊç rozp´dzenia typowego

pocisku o 150–200 m/s, jeÊli zajdzie taka

potrzeba.

Samodzielne scalanie amunicji znacz-

nie zwi´ksza zakres zastosowania broni

do ró˝nych celów.

Procedura, zgodnie z którà powstajà

naboje produkowane na skal´ przemy-

s∏owà, musi zapewniaç uzyskiwanie sa-

tysfakcjonujàcego skupienia na tarczy

przy u˝yciu wi´kszoÊci dost´pnej broni.

A to zale˝y nie tylko od starannoÊci wy-

konania, ale w znacznym stopniu rów-

nie˝ od receptury: rodzaju prochu, na-

wa˝ki i g∏´bokoÊci osadzenia pocisku.

Si∏à rzeczy b´dzie to wi´c pewne uÊred-

nienie, którego celem jest zapewnienie

dobrej celnoÊci przy u˝yciu danej amuni-

cji w przypadku jak najwi´kszej liczby

modeli broni. Zawsze jednak b´dzie ist-

nia∏a jakaÊ grupa jednostek strzelajà-

cych tà amunicjà ponadprzeci´tnie oraz

taka, która jej „nie polubi”.

Elaboracja z za∏o˝enia wyklucza ist-

nienie „uniwersalnych przepisów”, po-

niewa˝ wià˝e si´ z doborem pocisku,

zwi´kszenie celnoÊci

Kolejny argument przemawiajàcy za

elaboracjà wià˝e si´ z tym, ˝e z kon-

kretnego egzemplarza broni nie da si´

celnie strzelaç ka˝dà amunicjà fa-

brycznà – trzeba szukaç najodpowied-

niejszej. Mo˝e si´ to wiàzaç z koniecz-

noÊcià przetestowania produktów wie-

lu firm.

Niniejszy artyku∏ otwiera cykl poÊwi´cony

samodzielnej elaboracji. Zainteresowanych

tematem zapraszamy do podzielenia si´

uwagami lub pytaniami z autorem:

lukasz@tryplet.pl

Braç ¸owiecka 3/2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: