Rusini Karpaccy.pdf

Herb widoczny na okładce—czerwony niedźwiedź w

prawej części tarczy zwrócony ku złoto-niebieskim

pasom w lewej części tarczy—po raz pierwszy był

przyjęty jako oficjalny emblemat czechosłowackiej

prowincji Rusi Podkarpackiej 30-go marca 1920 r.

Przestał być używany po roku 1938, lecz w grudniu

1990 r. został przyjęty jako oficjalny symbol

Zakarpackiego Rejonu Ukrainy. Potem został również

przyjęty przez światowy Kongres Rusinów i przez

większość

Rusini Karpaccy

światowych

organizacji

karpackorusińskich.

Publikacja tej broszury była możliwa dzięki dotacji Julii,

Stefana, Olgi i Marty Czepów dla uczczenia pamięci ich

rodziców-emigrantów:

Wasyla Czepy (1902-1963) z Małego Bereżnego

Marii Pyrcz (1905-1990) z Uścia Ruskiego (obecnie

Uścia Gorlickiego)

Szczyćcie się swymi korzeniami,

Przyjmucie to, co najlepsze,

Każda kultura posiada niepowtarzalną

Głębię i piękno

Cenne dla całej ludzkości.

Zdobądźcie je, a otrzymacie nagrodę od świata.

Rusini Karpaccy żyją w samym sercu

Europy zamieszkując pomocne i

południowe zbocza Karpat. Ich

ojczyzna, zwana Rusią Karpacka, jest

usytuowana na styku granic Ukrainy,

Słowacji i Polski. Poza tymi krajami

niewielka liczba Rusinów Karpackich

mieszka też w Rumunii, na

Węgrzech, w Jugosławii i w

Czechach. W żadnym kraju Rusini

Karpaccy nie maja administracyjnie

wydzielonego terytorium.

Cheppa Corporation

Toronto, Canada

Tekst: Paul Robert Magocsi

Tłumaczenie z języka angielskiego: Helena Duć-Fajfer

Wydawca: Carpatho-Rusyn Research Center, Inc.

GEOGRAFIA I EKONOMIA

KRAJ

DANE

OFICJALNE

LICZBA

SZACUNKOWA

740 000

Trzy czwarte Rusinów Karpackich w Europie znajduje

się w obrębie granic Ukrainy, głównie w regionie

Zakarpacia (historyczna Ruś Podkarpacka). W Słowacji

Rusini Karpaccy mieszkają w północno-wschodniej części

kraju, popularnie zwanej Preszowszczyzną. Jeśli chodzi o

północne zbocza Karpat, to dawniej mieszkali oni w Polsce

południowo-wschodniej na terytorium zwanym

Łemkowszczyzna. Po II wojnie światowej

Łemkowie/Rusini zostali wysiedleni z ich karpackiej

ojczyzny. Spośród tych, którzy pozostali w Polsce, kilku

tysiącom udało się powrócić w Karpaty, jednakże

większość mieszka w rozproszeniu w zachodnich (Śląsk)

i północnych regionach kraju. Poza tym kilka

karpackorusińskich wsi znajduje się na południe od rzeki

Cisy w regionie Maramuresz w północno-środkowej

Rumunii. Kilka rozproszonych osad jest też w

północno-wschodnich Węgrzech.

Poza karpacką ojczyzną Rusini Karpaccy mieszkają

również jako emigranci w sąsiednich krajach. Najstarsza

społeczność emigracyjna, sięgająca korzeniami polowy

wieku XVIII, znajduje się na terenie Wojwodiny

(historyczna Baczka) i Sremu w byłej Jugosławii. Obecnie

jest to północna Serbia i wschodnie krańce Chorwacji. W

Czechach Rusini Karpaccy mieszkają przeważnie na

północnych Morawach i w stołecznej Pradze, dokąd

większość emigrowała już po II wojnie światowej. Poza

Karpatami największa społeczność rusińska zamieszkuje

Stany Zjednoczone, dokąd od lat 8O-tych XIX w. do roku

1914 przybyło około 225 000 Rusinów Karpackich. Osiedlali

się oni przeważnie w przemysłowych regionach

północno-wschodnich i północno-środkowych stanów,

gdzie do tej pory mieszka większość ich potomków.

Mniejsza liczba Rusinów Karpackich emigrowała do

Kanady i Argentyny w latach 20-tych oraz do Australii w

latach 70-tych i 80-tych naszego wieku.

Rusini Karpaccy nie maja własnego państwa. W

najlepszym przypadku funkcjonują oni jako legalnie

uznana mniejszość narodowa. Jest tak w niektórych, ale nie

we wszystkich, krajach europejskich. Podobnie jak to było

w przypadku wielu innych bezpaństwowych mniejszości,

Rusini Karpaccy nie zawsze określali się etnicznie lub po

prostu nie byli rejestrowani jako odrębna grupa przez

władzę krajów, w których mieszkali. Dlatego w żadnym

kraju niemożliwe jest precyzyjne ustalenie liczby Rusinów

Karpackich. Szacunkowe obliczenia ustalają ich liczbę na

świecie na ok. 1,6 miliona osób.

UKRAINA

Zakarpacka obłast' (650 000)

Łemkowie/Rusini przesiedleni

(90 000)

SŁOWACJA

POLSKA

JUGOSŁAWIA

RUMUNIA

CZECHY

CHORWACJA

WĘGRY

STANY ZJEDNOCZONE

KANADA

AUSTRALIA

49 000

19 000

1 000

1 700

3 500

12 500

130 000

60 000

25 000

20 000

12 000

5000

3000

620 000

20 000

2 500

OGÓŁEM

1 637 500

Do roku 1945 ogromna większość Rusinów w Karpatach

mieszkała w około 1000 małych wsi o przeciętnej

wielkości od 600 do 800 mieszkańców. Poza Rusinami

Karpackimi w każdej wsi znajdował się niewielki odsetek

(zwykłe 5-15%) ludności należącej do innych grup

narodowych. Najczęściej było to kilka rodzin żydowskich

(zarówno właścicieli małych sklepików i karczm, jak i

rolników), grupka Romów/Cyganów, którzy często

mieszkali na obrzeżach wsi. Mieszkało też kilku

węgierskich, polskich, słowackich, czy czeskich

urzędników (policjant, pisarz gminny, nauczyciel).

Rusini Karpaccy trudnili się przeważnie rolnictwem,

hodowla bydła (zwłaszcza owiec) i pracami związanymi z

gospodarka leśna. Charakterystyczne dla Rusi Karpackiej

górzyste ukształtowanie terenu nie pozwalało na szerokie

rozwinięcie produkcji rolnej. Dlatego biedniejsi Rusini

Karpaccy często, by utrzymać się przy życiu , zmuszeni

byli szukać pracy w sąsiednich krajach lub do emigrowania

za granicę, w szczególności do Stanów Zjednoczonych.

Po II wojnie światowej w Karpatach lub ich pobliżu

powstały przedsiębiorstwa przemysłowe i wielu Rusinów

przeprowadziło się do pobliskich miast. Takie miasta, jak

Użhorod, Mukaczewo, Preszów, Humenne, Koszyce,

Michałowce, Sanok, Nowy Sącz, Gorlice czy Nowy Sad

były najczęściej usytuowane poza karpackorusińskim

terytorium etno-lingwistycznym. W efekcie wielu Rusinów,

którzy migrowali do miast, zawierało małżeństwa

mieszane, uczęszczało do szkół z państwowym językiem

nauczania i w końcu zatracało swe karpackorusińskie

poczucie tożsamości.

JĘZYK, TOŻSAMOŚĆ I KULTURA

miejscowej, ale również zaczęli używać języka rosyjskiego

i ukraińskiego jako języka literackiego. Tak zwana

"kwestia językowa" zawsze była ściśle związana z

problemem tożsamości narodowej.

Już od XIX wieku liderzy karpackorusińscy prowadzili

spory o swoja tożsamość narodowa. Jedni uważali, że

Rusini są odgałęzieniem Rosjan, inni, że Ukraińców,

jeszcze inni, że tworzą oni odrębny środkowoeuropejski

naród karpackorusiński. Każda orientacja używała innego

języka: rosyjskiego, ukraińskiego, czy też

karpackorusińskiego jako oznaki własnej tożsamości.

Obecnie istnieją dwie orientacje narodowe: rusińska i

ukraińska. Orientacja ukraińska dowodzi, że Rusini są

odgałęzieniem Ukraińców i że odrębna narodowość

karpackorusińska nie może i nie powinna istnieć.

Po rewolucji 1989 r. we wszystkich krajach, gdzie

mieszkają Rusini rozpoczęło się odrodzenie

karpackorusińskie i zostały podjęte próby, szczególnie na

Słowacji i w Polsce, stworzenia skodyfikowanego

karpackorusińskiego języka literackiego do użytku w

publikacjach i szkołach. Rusini w jugosławiańskiej

Wojwodinie mają język literacki, którego używają w

publikacjach i szkołach od pierwszych dziesięcioleci XX

Rusini Karpaccy mają odrębną tradycję literacka, która

sięga wieku siedemnastego. Niezależnie od tego, jakim

językiem posługiwali się pisarze (rusińskim,

cerkiewno-słowiańskim, rosyjskim, ukraińskim) ich prace

literackie wyrażały istotę życia Rusinów i ich mentalność.

Dominującymi tematami były: uwielbienie piękna Karpat

i charakterystyka Rusinów Karpackich jako ludzi

bogobojnych i stoickich skazanych na zależność od sil

natury i obcych rządów, na które jednostka nie ma

wpływu. Każdy karpackorusiński region ma swojego

własnego wieszcza: Aleksandra Duchnowycza (1803-1865)

i Aleksandra Pawłowycza (1819-1900) na

Preszowszczyźnie i Rusi Podkarpackiej, Władymira

Chylaka (1843-1893) na Łemkowszczyźnie i Gabora

Kostelnika (1886-1948) w Wojwodinie.

W każdym kraju, gdzie żyją Rusini Karpaccy obecnie

wydawane są karpackorusiriskie gazety, dzienniki i książki.

Utwory dramatyczne wystawiane są przez profesjonalny

Teatr im. Aleksandra Duchnowycza w Preszowie na

Słowacji, pół-profesjonalny Teatr "Djadja" w Ruskim

Keresturze i Nowym Sadzie w Jugosławii i przez amatorski

Teatr Stowarzyszenia Łemków w Legnicy w Polsce.

Najbardziej znanymi współczesnymi pisarzami

rusińskojęzycznymi są: na Ukrainie—Wołodymyr

Fedynyszyneć, Dmytro Keszela, Iwan Petrowcij i Wasyl

Petrowaj; na Słowacji—Anna Halgaszowa, Mykołaj

Rusini Karpaccy należą do słowiańskiej gałęzi narodów

indoeuropejskich. Ich dialekty zaliczają się do grupy

wschodniosłowiańskiej i są ściśle spokrewnione z

dialektami ukraińskimi. Ponieważ Rusini Karpaccy

mieszkają w regionie pogranicznym ich dialekty poddane

są silnym wpływom leksyki polskiej, słowackiej i

węgierskiej. Wpływy te, zarówno ze wschodu jak i z

zachodu, w połączeniu z licznymi terminami z

cerkiewno-słowiańskiego jezyka liturgicznego i słowami

dialektycznymi wyłącznymi dla Rusinów Karpackich, są

tym, co wyróżnia ich język mówiony od innych języków

wschodniosłowiańskich, np. od ukraińskiego.

W odróżnieniu od ich zachodniosłowiańskich (polskich

i słowackich), węgierskich i rumuńskich sąsiadów, Rusini

Karpaccy używają alfabetu popularnie zwanego cyrylica.

Nazwa narodowa—Rusin (wymawiana także jako Rusyn)

łączy ich ze wschodem i jest pozostałością po nazwie,

która określano mieszkańców wielkiego państwa

średniowiecznego z centrum w Kijowie. Liczne nazwy,

którymi Rusini Karpaccy określają się lub są określani

przez innych: Karpatorosy, Ukraińcy Karpaccy, Rusnacy,

Ruteni, Ugro-Rusini, odnoszą się do ich tradycyjnych

powiązań ze wschodniosłowiańskim światem Rusi.

Pomimo tego zamieszania nazewniczego najbardziej

odpowiednim określeniem jest Rusin Karpacki lub po

prostu Rusin. Jest to nazwa użyta przez

dziewiętnastowiecznego wieszcza narodowego Aleksandra

Duchnowycza w strofach poetyckich, które stały się

narodowym credo: "Ja Rusyn był, jesm' i budu" (Rusinem

byłem, jestem i będę). Jest to również nazwa, której użył

on w pierwszym wersie hymnu narodowego: "Podkarpatsky

Rusyny, ostawte hłubokyj son" (Rusini Podkarpaccy,

przebudźcie się z głębokiego snu). Rusin Karpacki i Rusin

są również nazwami używanymi przez większość nowych

organizacji kulturalnych i w publikacjach, które pojawiły

się w Europie po rewolucji 1989 r. W Polsce w XX wieku

dla określenia Rusinów Karpackich przyjęła się nazwa

Łemko. Jednakże współczesne publikacje i organizacje

łemkowskie pamiętając o swych korzeniach, często

używają dla samookreślenia terminu Łemko/Rusin.

Kiedy w XVII wieku Rusini Karpaccy zaczęli

publikować książki, były one pisane zarówno w

miejscowej rusińskiej mowie, jak i w

cerkiewno-słowiańskim języku liturgicznym (pełniącym tę

samą funkcję co łacina) używanym przez Słowian

południowych i wschodnich, którzy wyznawali

chrześcijaństwo wschodnie, W XIX i XX wieku pisarze

karpackorusińscy nadal

rusińskiej

mowy

używali

Kseniak, Marija Malcowska i Sztefan Suchyj; w

Polsce—Ołena Duć-Fajfer, Wołodysław Graban, Stefania

Trochanowska i Petro Murianka (Trochanowskij); w

Jugosławii—Natalia Dudasz, Irina Hardi-Kowaczewicz i

Djura

Węgrzech—Gabriel

Zjednoczone). Również wielu uczonych na świecie

specjalizuje się w problematyce karpackorusińskiej, w tym

Aleksander Duliczenko (Estonia), Sven Gustavsson

(Szwecja), Paul Robert Magocsi (Kanada) i Iwan Pop

(Czechy).

Hattinger- Klebaszko.

Oprócz różnych form twórczości ludowej takich, jak haft,

pisanki, muzyka i taniec ludowy, wykonywanych przez

zespoły profesjonalne z Preszowa i Użhorodu oraz przez

liczne zespoły amatorskie z wielu innych miejscowości,

Rusini Karpaccy są najbardziej znani z oryginalnych form

architektury narodowej - drewnianych cerkwii. Większość

z zachowanych obecnie cerkwii, wzniesiona była w XVIII

i na początku XIX wieku.

W pierwszej połowie XX wieku Rusini Karpaccy

stworzyli również jedyna w swoim rodzaju szkołę

malarstwa, tzw. "Podkarpacki Barbizon". Czołowymi jej

postaciami byli Josyf Bokszaj, Adalbert Erdeli, Fedir

Manajlo i Ernest Kondratowycz. W tym samym czasie

życie Rusinów na Łemkowszczyźnie zostało uchwycone w

obrazach światowej sławy malarza prymitywisty, Nikifora

Drowniaka. Bardziej współcześni malarze tacy, jak Anton

Kaszszaj, Andrzej Kocka, Wołodymyr Mykyta i rzeźbiarze

Mychajlo Bełeń i Iwan Brodij na Zakarpaciu, podobnie jak

malarze Orest Dubaj, Sztefan Hapak, Deziderij Millyj oraz

satyryk polityczny Fedir Vico na Słowacji, stworzyli szereg

prac o tematyce zdominowanej przez życie Rusinów

Karpackich i ich środowisko.

Istnieje kilka muzeów ze stałymi wystawami

karpackorusińskiej sztuki ludowej, ikon i obrazów.

Najważniejsze, światowej klasy kolekcje znajdują się w

Świdniku i Użhorodzie. Bardziej wyspecjalizowane muzea

są w Bar dejowie (ikony), Medzilaborcach (sztuka

współczesna). Nowym Sączu (ikony), Sanoku (ikony) i

Zyndranowej (kultura Łemków). W Świdniku i Użhorodzie

utworzono muzea etnograficzne na wolnym powietrzu

(skanseny) z tradycyjną karpackorusińską architektura

zagrodowa. Podobne muzea w Bardejowskych Kupelach,

Humennem, Sanoku i Nowym Sączu również zgromadziły

przykłady karpackorusińskiej kultury materialnej.

Wielu naukowców zajmuje się badaniem historii, języka,

literatury, etnografii, sztuki i muzyki Rusinów Karpackich.

Niektórzy z nich związani są z instytucjami naukowymi

takimi, jak Instytut Badań Karpackich na Uniwersytecie w

Użhorodzie (Ukraina), Instytut Kultury i Języka

Rusińskiego (Słowacja), Katedra Filologii Ukraińskiej i

Rusińskiej w Instytucie Pedagogicznym im. Beszeneia

(Węgry), Katedra Literatury i Języka Rusińskiego na

Uniwersytecie w Nowym Sadzie (Jugosławia) i

Karpackorusińskie

RELIGIA

Centrum

Badawcze

(Stany

Podobnie jak język i kultura. Kościoły karpackorusińskie

czerpią elementy zarówno ze wschodniego (Slavia

Orthodoxa), jak i zachodniego (SIavia Romana) świata

chrześcijańskiego. Religia pozostała dla Rusinów

Karpackich, gdziekolwiek są, jednym z najistotniejszych

aspektów ich życia. Często się zdarza, że w powszechnej

opinii karpackorusińska kultura i tożsamość postrzegane są

jako synonimiczne z jednym z tradycyjnych

karpackorusińskich Kościołów wschodniochrześcijańskich.

Najwcześniejsi przodkowie Rusinów Karpackich,

podobnie jak i inni Słowianie, wyznawali politeizm,

związany z siłami natury. Najpotężniejszym spośród bogów

pogańskich, którego imię zachowało się do naszych czasów

w języku Rusinów Karpackich w formie przekleństwa, był

Perun. Chrześcijaństwo po raz pierwszy pojawiło się w

Karpatach w drugiej połowie IX wieku. W potocznym

mniemaniu, popartym przez niektóre publikacje naukowe,

uważa się, że Rusini Karpaccy przyjęli chrześcijaństwo na

początku lat 60-tych IX wieku od "Apostołów

Słowiańszczyzny", Cyryla i Metodego—dwóch mnichów

z Cesarstwa Bizantyńskiego. Podobnie jak w przypadku

całego świata słowiańskiego, pewne pogańskie zwyczaje

praktykowane przez Rusinów zostały przejęte przez

obyczajowość chrześcijańską. Tak więc obchodzone w

środku zimy święto kolady zostało połączone z Bożym

Narodzeniem i świętem Jordanu; święto wiosny ze

Zmartwychwstaniem, a święto letniego przesilenia dnia z

nocą—noc Kupały, ze świętem Jana Chrzciciela.

Cyryl i Metody, jak również ich uczniowie, pochodzili

z Cesarstwa Bizantyńskiego. Zatem, kiedy Kościół

chrześcijański po roku 1054 uległ podziałowi, Rusini

Karpaccy pozostali w obrębie chrześcijaństwa

wschodniego, nominalnie pod zwierzchnością

ekumenicznego patriarchy Konstantynopola. Przynależność

religijna pomagała Rusinom Karpackim w wyodrębnieniu

się od ich słowackich, węgierskich i polskich sąsiadów,

którzy byli rzymskimi katolikami lub protestantami. Jako

wschodni chrześcijanie, Rusini Karpaccy używali w

nabożeństwach języka cerkiewno-słowiańskiego zamiast

łaciny; przyjęli liturgię św. Jana Chryzostoma; przyjmowali

komunię pod dwiema postaciami (zakwaszany chleb i

wino); posługiwali się kalendarzem juliańskim, wg którego

Papharhaji;

święta stale takie, jak Boże Narodzenie przypadają w

naszym stuleciu o 13 dni później niż w zachodnim

kalendarzu gregoriańskim, ich księża mogli się żenić.

Rusini Karpaccy różnili się również od wyznawców

chrześcijaństwa wschodniego (Ukraińców, Białorusinów,

Rosjan) pewnymi praktykami i rytuałami zapożyczonymi

od łacińsko-obrzędowych sąsiadów, a w szczególności swa

muzyka liturgiczna. Muzyka ta, używana do chwili

obecnej, zawiera przede wszystkim pieśni wykonywane

przez cała wspólnotę wiernych. Organy i inne instrumenty

są niedopuszczalne. Bazująca na tradycyjnych pieśniach

wschodniosłowiańskich i znajdująca się pod wpływem

ludowych melodii lokalnych, jest ona znana jako karpackie

prostopinje.

Na fali reformacji (która oddziałała na sąsiednich

Węgrów, Słowaków i Polaków) i katolickiej

kontrreformacji pod koniec wieku XVI, rząd i miejscowa

arystokracja próbowały zbliżyć prawosławnych Rusinów

Karpackich do oficjalnej rzymskokatolickiej religii

państwowej dwu państw, w jakich oni wówczas żyli—

Królewstwa Węgierskiego i Rzeczpospolitej

Polsko-Litewskiej. Rezultatem tego było utworzenie

między 1596 a 1646 rokiem Kościoła unickiego, tj.

Kościoła wschodniochrześcijańskiego połączonego unią z

Rzymem. Unitom pozwolono na zachowanie ich

wschodniego obrządku i tradycji, lecz musieli oni uznać

papieża, a nie ekumenicznego patriarchę Konstantynopola

jako najwyższego zwierzchnika ich Kościoła. Stąd od XVII

wieku Rusini Karpaccy byli zarówno prawosławnymi, jak

i unitami. W 1772 r. unici przyjęli nazwę grekokatolików,

zaś w Stanach Zjednoczonych zaczęli oni być później

nazywani bizantyńskimi katolikami (Byzantine Catholics).

Chociaż w praktyce nie ma dużej różnicy między liturgia

(Służba Boża) prawosławna i greckokatolicka, to od XVII

wieku do chwili obecnej ścierają się poglądy pomiędzy

wyznawcami obu Kościołów zarówno w Europie, jak i w

Stanach Zjednoczonych. Sytuację pogorszyła interwencja

europejskich władz świeckich , które w pewnych okresach

prześladowały, a nawet całkowicie pozbawiały praw bądź

Kościół prawosławny, bądź greckokatolicki.

Obecnie w wielu karpackorusińskich wsiach są obydwie

cerkwie: greckokatolicka i prawosławna. Również w

każdym kraju, gdzie mieszkają Rusini jest co najmniej

jeden greckokatolicki i jeden prawosławny biskup. Ogólnie

mówiąc, wśród Rusinów Karpackich na świecie jest

obecnie mniej więcej jednakowa liczba wyznawców

grekokatolicyzmu i prawosławia. Na ukraińskim

Zakarpaciu, regionie o najwyższej liczbie Rusinów

Karpackich, sytuacja jest bardziej złożona. Spośród 1210

parafii zarejestrowanych w roku 1993 38% stanowią

parafie prawosławne, a 17% greckokatolickie. Pozostałe to:

rzymskokatolickie (5%) i ewangelickie reformowane

(7,5%) - w obu przypadkach skupiające głównie Węgrów,

a także wzrastająca liczba parafii świadków Jehowy (17%),

grup ewangelicznych (6,6%) i baptystów (4%), z których

wszystkie zaczęły się rozwijać szeroko wśród Rusinów

Karpackich, szczególnie w ostatnim dziesięcioleciu.

Jeżeli chodzi o jurysdykcję kościelna, to biskupstwa

greckokatolickie w Mukaczewie (Ukraina), Preszowie

(Słowacja), Przemyślu (Polska), Hajdudorogu (Węgry) i

Kriżewcach (była Jugosławia), jak również

archidiecezja/metropolia w Pittsburghu (Stany

Zjednoczone) cieszą się niezależnością jurysdykcyjna i

podlegają bezpośrednio Watykanowi. Prawosławne

biskupstwo mukaczewsko-użhorodzkie jest częścią

Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (nie

autokefalicznego); biskupstwo w Preszowie działa w

obrębie Czechosłowackiego Prawosławnego Kościoła

Autokefalicznego, a biskupstwa przemysko-nowosadeckie

i wrocławsko-szczecińskie należą do Polskiego

Prawosławnego Kościoła Autokefalicznego. W Stanach

Zjednoczonych prawosławni funkcjonują zarówno w

obrębie niezależnego (autokefalicznego) Kościoła

Prawosławnego Ameryki, jak też Amerykańskiego

Karpackoruskiego Prawosławnego Kościoła

Greckokatolickiego (American Carpatho-Russian Orthodox

Greek Catholic Church) pod zwierzchnictwem

ekumenicznego patriarchy Konstantynopola.

Polityka

Rusini Karpaccy nigdy nie mieli własnego niepodległego

państwa. Od XII stulecia po rok 1918 ziemie rusińskie po

południowej stronie Karpat—Ruś Podkarpacka i

Preszowszczyzna—były częścią Królewstwa Węgierskiego.

Łemkowszczyzna, w północnej części Karpat, do połowy

XIV wieku była podzielona pomiędzy Ruś

Halicko-Włodzimierska i Królewstwo Polskie. Od lat

czterdziestych XIV wieku do roku 1772 była ona w całości

w obrębie Polski, następnie od roku 1772 do roku 1918 w

obrębie austriackiej części państwa po północnej stronie

Karpat,

potem

stało

się Cesarstwem

Austro-Węgierskim.

Po zakończeniu I wojny światowej, pod koniec 1918

roku terytorium karpackorusińskie zostało podzielone

pomiędzy kilka krajów. Preszowszczyzna i Ruś

Podkarpacka, stały się częścią Czechosłowacji, z

wyjątkiem około piętnastu wsi na południe od Cisy

włączonych do Rumunii. Łemkowszczyzna wróciła do

Polski. Natomiast kilka rusińskich osad w rejonie

które

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: