4038_Czerwonczyk_fioletek.pdf

Czerwoƒczyk fioletek

Lycaena helle

(Denis & Schiffermüller,

1775)

kiem pomaraƒczowej obwódki i czarnych plamek na

spodniej stronie tylnego skrzyd∏a. Do omawianego gatun-

ku mogà byç podobne równie˝ samice czerwoƒczyka

uroczka – Lycaena tityrus (Poda), które ró˝nià si´ ochrowo-

˝ó∏tà barwa t∏a spodu skrzyde∏.

4038

Czerwoƒczyk fioletek

Cechy biologiczne

stawonogi, owady, motyle,

modraszkowate

Rozmna˝anie

Gatunek ma w Polsce dwa pokolenia w ciàgu sezonu.

Pierwsze pokolenie pojawia si´ od poczàtku maja do po-

czàtku czerwca, a drugie od po∏owy lipca do po∏owy sierp-

nia. Gàsienica jest monofagiem i ˝yje na rdeÊcie w´˝owni-

ku ( Polygonum bistorta L.).

Opis gatunku

Rozpi´toÊç skrzyde∏ 25–28 mm. Dymorfizm p∏ciowy niewiel-

ki. Wierzch skrzyde∏ przednich pomaraƒczowobrunatny, z in-

tensywnym fioletowym odcieniem. Tylne skrzyd∏o ciemnobru-

natne z pomaraƒczowym obrze˝eniem. Spód tylnego skrzy-

d∏a szarobrunatny z pomaraƒczowà obwódkà. Przylegajàce

do niej drobne czarne plamki trójkàtne, od wewn´trznej stro-

ny bia∏o obwiedzione (Buszko & Mas∏owski, 1993).

AktywnoÊç

Motyl o aktywnoÊci dziennej, lata przy s∏onecznej pogodzie

i odwiedza rozmaite kwiaty. Najcz´Êciej obserwowano go na

kwiatach rze˝uchy ( Cardamine L.), niezapominajki ( Myosotis

L.) i rdestu w´˝ownika ( Polygonum bistorta L.) (Ebert, 1991).

Cechy ekologiczne

Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi

gatunkami

Gatunek wyst´puje na terenach podmok∏ych; najcz´Êciej sà to

wilgotne ∏àki w dolinach rzek oraz torfowiska niskie [6430].

Niekiedy area∏y wyst´powania poszczególnych populacji sà

bardzo niewielkie i obejmujà zaledwie kilkadziesiàt m 2 .

Istnieje mo˝liwoÊç pomylenia z ciemnymi formami czer-

woƒczyka ˝arka – Lycaena phlaeas (L.), który ró˝ni si´ bra-

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek o zasi´gu transpalearktycznym obejmujàcym

ch∏odne i umiarkowane obszary od zachodniej Europy po

wschodnià Azj´. W zachodniej Europie widoczna jest wy-

raêna regresja zasi´gu. W Polsce gatunek wyst´puje g∏ów-

nie w po∏udniowej i wschodniej cz´Êci kraju, a na Pomorzu

Zachodnim i w Wielkopolsce ma izolowane stanowiska

(Buszko, 1997). W ciàgu ostatnich kilkunastu lat zosta∏

znaleziony w 75 kwadratach siatki UTM o boku 10 km.

Samiec

Samica

Nazwa zwierzaka

Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce

Status gatunku

liwiajàcej rozwój roÊliny pokarmowej gàsienic. Dlatego ∏àki, na

których wyst´puje czerwoƒczyk fioletek, powinny byç koszone raz

w roku, nie wczeÊniej ni˝ w poczàtku lipca. Nie mniej wa˝ne jest

utrzymywanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych, a zatem

unikanie nadmiernego osuszania terenu poprzez melioracje.

4038

Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: VU

Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie

Wyst´powanie gatunku na

obszarach chronionych

Propozycje wzgl´dem gatunku

Gatunek chwilowo nie wymaga ochrony czynnej. Dla

utrzymania jego obecnego stanu zasobów wystarczy odpo-

wiednie zabezpieczenie siedlisk l´gowych.

Gatunek wyst´puje w kilku parkach narodowych, m.in.

w Biebrzaƒskim PN, Wigierskim PN, Poleskim PN, a po-

nadto na terenie kilku parków krajobrazowych oraz kilku

rezerwatów przyrody.

Propozycje wzgl´dem populacji

Gatunek ma wiele populacji na terenie naszego kraju

i obecnie nie ma specjalnej porzeby ochrony którejkolwiek

z nich.

Rozwój i stan populacji,

potencjalne zagro˝enia

Rozwój i stan populacji

W Polsce gatunek nale˝y do zagro˝onych, chocia˝ w porów-

naniu z krajami oÊciennymi, gdzie gatunek praktycznie ju˝

wyginà∏, sytuacja u nas jest nieporównanie lepsza. Du˝a

liczba stanowisk wynika g∏ównie z intensywnej inwentaryza-

cji motyli dziennych w ostatnich dwóch dekadach. Mimo ˝e

na niektórych terenach, m.in. w Kotlinie Biebrzaƒskiej, na

Lubelszczyênie czy na Równinie Opolskiej, gatunek jest miej-

scami liczny, obserwuje si´ tendencj´ do jego wymierania na

dawniej zasiedlonych terenach (Dàbrowski & Krzywicki,

1982). Byç mo˝e jest to zwiàzane tylko ze zmianami sukce-

syjnymi w zbiorowiskach roÊlinnych, niemniej trwa∏ego tren-

du ekstynkcji nie mo˝na wykluczyç, tym bardziej ˝e zjawisko

to w sposób nasilony ujawni∏o si´ w krajach sàsiednich.

DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ

Nale˝y przeprowadziç dok∏adne badania nad biologià ga-

tunku oraz mechanizmów dyspersji osobników doros∏ych,

co ma istotne znaczenie dla przewidywanej kolonizacji do-

st´pnych Êrodowisk. Przy obserwowanym rozproszeniu za-

si´gu w Polsce wskazane by∏oby tak˝e prowadzenie badaƒ

wewn´trznego zró˝nicowania genetycznego izolowanyh

populacji, co pozwoli∏oby sprecyzowaç prognoz´ dotyczàcà

szansy ich przetrwania w d∏u˝szym przedziale czasowym.

Bibliografia

BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-

sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.

BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle

dzienne (Rhopalocera). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 str.

DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982. Ginàce i zagro˝one gatun-

ki motyli ( Lepidoptera ) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny

Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea . Studia Naturae,

Seria B, Nr 31: 1–171.

EBERT G. (red.) 1991. Die Schmetterlinge Baden-Württembergs,

Band I: Tagfalter, Verlag Eugen Ulmer, 552 s.

Potencjalne zagro˝enia

Zagro˝eniem dla gatunku jest intensywne zagospodaro-

wanie wilgotnych ∏àk, które eliminuje roÊlin´ pokarmowà,

a tak˝e sukcesja roÊlinnoÊci krzewiastej, g∏ównie zaroÊli

wierzbowych z dominacjà wierzby szarej ( Salix cinerea L.).

Propozycje dzia∏aƒ ochronnych

Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku

Bardzo wa˝ne dla zachowania gatunku jest utrzymywanie jego

siedlisk l´gowych na odpowiednim etapie sukcesji roÊlinnej umo˝-

Jaros∏aw Buszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: