ANATOMIA PRAWIDŁOWA
„Układ szkieletowy, szkielet osiowy, kończyna górna, kończyna dolna”
Kręgosłup (columna vertebralis)
Stanowi ruchomą oś tułowia i szyi, biegnącą od podstawy czaszki po dolny odcinek tułowia.
Składa się z 33-34 kręgów ułożonych jeden na drugim w pięciu odcinkach:
- szyjnym - 7 kręgów,
- piersiowym - 12 kręgów,
- lędźwiowym - 5 kręgów,
- krzyżowym - 5 kręgów - zrastają się w kość krzyżową,
- guzicznym (ogonowym) - 4 lub 5 kręgów - zrastają się w kość guziczną.
Kręgi prawdziwe - ruchome, przedkrzyżowe - C, Th, L
Kręgi rzekome
Charakterystyka kręgu
Kręg składa się z:
- trzonu - dźwiga ciężar ciała,
- łuku kręgu - ochrania rdzeń kręgowy,
- otworu kręgowego - zawiera rdzeń kręgowy wraz z oponami,
- wyrostków (należą do łuku): jeden kolczysty, dwa stawowe dolne, dwa stawowe górne i dwa poprzeczne.
Łuk kręgu składa się z nasady i blaszek łuku.
Nasada ma wcięcia kręgowe: górne i dolne, które otaczają otwór międzykręgowy.
Kręgi szyjne
- niskie trzony, łuki cienkie i pochylone ku dołowi,
- wyrostek kolczysty rozdzielony
- wyrostki poprzeczne krótkie, składają się z dwóch listewek otaczających otwór
wyrostka poprzecznego – biegnie przez nie w odcinku C6->C2 tętnica kręgowa.
Kręg szczytowy (atlas) - C1
- brak trzonu
- łuk przedni (arcus anterior)
pośrodkowo od przodu guzek przedni (tuberculum anterius),
na tylnej powierzchni łuku powierzchnia dla połączenia stawowego z zębem obrotnika
zwana dołkiem zębowym (fovea dentis)
- masy boczne (massa laterales)
symetryczne od góry mają powierzchnię stawową dla połączenia z kłykciami kości
potylicznej tzw. dołki stawowe górne (foveae articulares superior), zaś na dolnej tzw.
dołki stawowe dolne (f. articulares inferior) dla połączenia z kręgiem obrotowym. Pomiędzy
przyśrodkowymi częściami mas bocznych przyczepia się więzadło poprzeczne kręgu
szczytowego (ligamentum transversum atlantis)
- łuk tylny (arcus posterior)
na górnej powierzchni ma guzek tylny (tuberculum posterius) oraz bruzdę tętnicy kręgowej
(sulcus arteriae vertebralis)
- wyrostki. poprzeczne kręgu szczytowego (processus transversus)
odchodzą od jego części bocznych
Kręg obrotowy (axis) - C2
- nadmiernie rozwinięty trzon, którego górna część zwana zębem kręgu obrotowego
(dens axis) układa się pomiędzy łukiem przednim atlasu a więzadłem poprzecznym kręgu
szczytowego. Na obu powierzchniach zęba są powierzchnie stawowe: przednia do
połączenia stawowego z łukiem przednim atlasu i tylna dla połączenia stawowego z
więzadłem poprzecznym kręgu szczytowego.
- bocznie od zęba obrotnika widoczne są powierzchnie stawowe dla połączenia z kręgiem
szczytowym tzw. powierzchnie stawowe górne (facies articulares superiores)
- dolne powierzchnie stawowe do połączenia z trzecim kręgiem szyjnym leżą już na
wyrostkach stawowych dolnych (processus articulares inferior).
- ponadto jak w każdym kręgu szyjnym blaszki łuku (laminae arcus), wyrostek kolczysty
(proc.spinosus) oraz wyrostki poprzeczne (procesus transversus).
Kręg wystający (vertebra prominens) - C7
- trzon duży jak w odcinku piersiowym, wyrostek kolczysty niepodzielny, długi
Kręgi piersiowe
- trzony większe, wzrastają na wielkość ku dołowi
- charakterystyczne dołki żebrowe na bocznych powierzchniach trzonów dla połączeń stawowych z żebrami.
- wyrostki poprzeczne mocne - dołki żebrowe wyr. poprzecznych
- wyrostki stawowe ustawione w płaszczyźnie czołowej
- wyrostki kolczyste długie skierowane ku dołowi.
Kręgi lędźwiowe
- duże zwłaszcza trzony
- wyrostki poprzeczne krótkie, grube
- wyrostki stawowe ustawione pionowo
- wyrostki kolczyste w kształcie płytek
- łuki kręgów mocne
Kość krzyżowa
podstawa - górna część, wierzchołek - dolna, wzgórek k. krzyżowej - promontorium,
powierzchnie: miedniczna - otwory miedniczne, grzbietowa - grzebienie krzyżowe,
części boczne - powierzchnie uchowate, kanał krzyżowy.
Kość guziczna: rożki guziczne
Połączenia trzonów kręgów:
Ścisłe:
Chrząstkozrosty:
- krążki międzykręgowe (chrząstka włóknista) - zmniejszają wstrząsy kręgosłupa
= pierścień włóknisty - silnie hamuje ruchy kręgosłupa
= jądro miażdżyste - kulista poduszka wodna, zabezpieczająca chwiejną równowagę
Więzozrosty:
- więzadło podłużne przednie
- więzadło podłużne tylne
Połączenia wyrostków i łuków kręgów:
Ścisłe (więzozrosty):
- więzadła żółte tzw. międzyłukowe
- więzadła międzypoprzeczne
- więzadła międzykolcowe
- więzadła nadkolcowe
- więzadło karkowe
Wolne:
- stawy międzykręgowe (23 pary stawów)
Połączenia kręgosłupa z czaszką
Ze względu na znaczną ruchomość głowy, a jednocześnie konieczność jej silnego związania z kręgosłupem dla zabezpieczenia połączeń mózgowia z rdzeniem kręgowym, istnieje mocny system stawów i więzadeł w obrębie dwóch górnych kręgów szyjnych.
Tworzą one stawy: szczytowo-potyliczny i szczytowo-obrotowy.
1.Staw szczytowo-potyliczny (articulatio atlanto-occipitalis) - górny staw głowy
- składa się z dwóch, symetrycznych, sprzężonych stawów, utworzonych przez
= kłykcie potyliczne (condyli occipitales)
= dołki stawowe górne kręgu szczytowego (foveae articulares superiores atlantis).
- w stawach tych odbywają się ruchy
= zginania i prostowania głowy oraz w niewielkim stopniu zgięcie boczne.
- w skład stawu wchodzą :
= torebki stawowe (capsule articulares)
= błona szczytowo-potyliczna przednia (mambrana atlantooccipitalis anterior)
= błona szczytowo-obrotowa tylna .
2.Staw szczytowo-obrotowy (articulatio atlanto-axialis) - dolny staw głowy
- połączenie to składa się z czterech stawów:
= stawów szczytowo-obrotowych pośrodkowych: przedniego i tylnego
(art. atlantoaxiales medianae anterior et posterior)
= dwóch symetrycznych stawów szczytowo-obrotowych bocznych
(art. atlantoaxiales laterales)
- powierzchnie stawowe :
= dla st. szczytowo-obrotowego pośrodkowego przedniego to dołek zęba (fovea dentis) na
tylnej powierzchni łuku przedniego atlasu oraz powierzchnia stawowa na przedniej
powierzchni zęba obrotnika (facies articularis anterior dentis)
= dla stawu szczytowo-obrotowego pośrodkowego tylnego to powierzchnia stawowa tylna
zęba (facies articularis posterior dentis) i powierzchnia stawowa więzadła poprzecznego
kręgu szczytowego.
= dla stawów szczytowo-obrotowych bocznych to dołki stawowe dolne atlasu i
powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego – (nie przylegają w pełni do siebie)
- torebki stawowe (wszystkie cztery maja niewielkie jamy stawowe)
- Więzadła i błony wzmacniające staw:
= więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (ligamentum cruciforme atlantis) - część
poprzeczna to więzadło poprzeczne kręgu szczytowego, zaś pionowa to pęczki podłużne,
przyczepiające się do przedniej powierzchni otworu wielkiego oraz do tylnej
powierzchni trzonu obrotnika
= więzadło wierzchołka zęba (ligamentum apicis dentis) - łączy szczyt zęba z brzegiem
przednim otworu potylicznego wielkiego
= więzadło skrzydłowate (ligamentum alaria) biegnie obustronnie od bocznych
powierzchni zęba obrotnika do przyśrodkowych części kłykci potylicznych
= błona pokrywająca (membrana tectoria) - biegnie od wewnętrznej powierzchni części
podstawnej kości potylicznej ku dołowi i kończy się na tylnej powierzchni trzonu
obrotnika
...
ratownictwo_euhe