WYKŁAD
Kontakt: tel. 8343049, 0698136813.
Konsultacje po telefonicznym uzgodnieniu terminu.
Psychologia w poszukiwaniu przedmiotu badań i adekwatnych metod badawczych.
Wykłady obligatoryjne, rok akademicki 2007/2008, semestr letni
Opis kursu i cel zajęć:
Celem wykładów jest rozszerzenie już uzyskanych przez studentów wiadomości z psychologii, oraz pokazanie typowych nieścisłości i nieporozumień jakie zdarzają się niekiedy w publikacjach, jak też przedstawienie historycznych zmian znaczeń podstawowych pojęć psychologicznych (takich jak: świadomość, myślenie, motywacja, pamięć, etc.). Przedstawiona też będzie rola i miejsce polskiej myśli psychologicznej w ogólnej historii psychologii. Ostatni wykład poświęcony będzie pokazaniu jak wygląda historia psychologii w świetle ogólnej metodologii badań empirycznych.
2.2. Średniowiecze i Renesans. Augustyn, Tomasz, filozofowie arabscy, Abelard, R. Bacon
2.3. Mnemonika
2.4. Nowożytność. F. Bacon, Kartezjusz, Leibniz, Hobbes, Locke, Hume, Kant, Fichte, Schopenhauer.
2.5. Mechanicyzm i biologia w nowozytności.
3. Europejska psychologia XIX i XX wieku. Przyczyny instytucjonalnego wyodrębnienia się psychologii. Spory o świadomość i nieświadomość, procesy świadome a procesy psychiczne, czynności psychiczne a czynności fizyczne i psychofizyczne [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: przede wszystkim rozdziały 1.2., 1.4., 1.5., 1.6. ,1.7., 1.8.; 2; 3.1, 3.2., 3.3., 3.4., 3.5., 3.6.; 4.2., 4.3. 4.5.,4.6., 5.2., 6.1., 6.2.,6.3.,6.5.,6.6., 8.4., 8.6. ].
3.1. Psychologia przed Wundtem
3.2. Wundt, psychologia eksperymentalna, psychologia a filozofia. Poglądy Wundta na istnienie i możliwość badania procesów nieświadomych.
3.3. Spory dotyczące specyfiki procesów psychicznych i istoty świadomości.
3.3.1. Introspekcjonizm asocjacjonistyczny i jego problemy.
3.3.2. Szkoła würzburska. Eksperymentalna psychologia myślenia.
3.3.3. Psychologia ‘Gestalt’ i badania „wglądu” u naczelnych.
3.3.4. Teoria intencjonalności i jej miejsce we współczesnej humanistyce.
3.4. Psychologia w Polsce.
3.4.1. Prapoczątki: Wiszniewski, Ochorowicz.
3.4.2. Twardowski i szkoła lwowsko-warszawska.
3.4.3. Witwicki. Teoria kratyzmu i psychologia uczuć, psychologia religii, psychologia sztuki.
3.4.4. Tomaszewski i teoria czynności.
3.5. Psychoanaliza.
3.5.1. Freud i powstanie psychoanalizy. Na czym polegało odkrycie psychoanalityków, dlaczego nie polegało ono na odkryciu nieświadomości ani roli instynktów w życiu psychicznym?
3.5.2. Różnicowania się myśli psychoanalitycznej: Jung, Adler, Horney, inni psychoanalitycy.
3.5.3. Psychoanaliza współczesna. Psychoanaliza jako metoda terapeutyczna i jako nauka emancypacyjna. Myśl psychoanalityczna poza psychologią.
4. Psychologia w Stanach Zjednoczonych. Zachowanie a akty świadomości [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: przede wszystkim rozdziały 3.7.; 4.; 5.]
4.1. Funkcjonalizm.
4.2. Watson i jego program naukowej psychologii. Behawioryzm a neobehawioryzm.
4.3. Behawioryzm społeczny a interakcjonizm symboliczny, współczesne teorie wyrastające z symbolicznego interakcjonizmu.
4.4. Behawioryzm w lingwistyce, semiotyce i filozofii lingwistycznej.
5. Spory dotyczące lokalizacji funkcji psychicznych w mózgu i neurofizjologicznych podstaw czynności psychicznych. „Wyższe” i „niższe” funkcje psychiczne, kryterium ich odróżniania [Maruszewski, Reykowski, Tomaszewski: Psychologia jako nauka o człowieku, Warszawa 1967, tylko str. 15-88.]
5.1. Pawłow i redukcjonistyczne podejście w psychologii rosyjskiej.
5.2. Lashley i jego badania nad lokalizacją funkcji psychicznych w mózgu.
5.2. Wygotski i teoria wpływu kultury na „wyższe” funkcje psychiczne.
5.3. Łuria. Pojęcie mózgowych układów funkcjonalnych. Teoria Łurii a współczesna teoria “modularności” mózgu i umysłu.
6. Psychologia humanistyczna. Człowiek i sposoby poznawania jego problemów. [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: rozdział 7.]
6.1. Teoria samorealizacji i psychoterapia humanistyczna, filozoficzne zaplecze psychologii humanistycznej.
6.2. Psychologia humanistyczna w Europie. Psychologia humanistyczna a psychologia egzystencjalna. Egzystencjalizm i logoterapia.
6.3. Psychologia humanistyczna a ruch New Age.
7. Psychologia poznawcza i psychologia języka. Natura “reprezentacji”, oraz struktura i działanie systemu poznawczego. [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000, rozdział 9; Piaget: Strukturalizm, Warszawa 1972, tylko r. 1 i 4.]
7.1. Strukturalizm w psychologii. Piaget i strukturalizm dynamiczny.
7.2 Teorie lingwistyczne a badania psychologiczne.
7.3. Teorie pamięci semantycznej i zmiany w teoriach pojęć.
7.4. Korzenie ‘cognitive science’, funkcjonalizm w psychologii poznawczej, klasyczny model ‘cognitive science’ i przyczyny odchodzenia od niego.
8. Postmodernizm a psychologia
9. Historia psychologii w XIX i XX wieku w świetle współczesnej metodologii nauk empirycznych. [Sady: Fleck: O społecznej naturze poznania, Warszawa 2000, tylko “Kapsułki”]
Uwaga: Fragmenty zaznaczone kursywą mają charakter uzupełniający, nie będą przedmiotem pytań egzaminacyjnych. Będą omawiane w stopniu zależnym od zainteresowania studentów.
Literatura podstawowa:
[1]. R. Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Scholar, Warszawa 2000, obowiązują wybrane rozdziały dotyczące zagadnień omawianych podczas wykładów.
[2]. W. Sady: Fleck: O społecznej naturze poznania. Prószyński, Warszawa 2000, tylko “Kapsułki”
[3]. I. Piaget: Strukturalizm, WP, Warszawa 1972, tylko r. 1 i 4.
[4]. M. Maruszewski, J. Reykowski, T. Tomaszewski: Psychologia jako nauka o człowieku, KiW, Warszawa 1967, tylko str. 15-88.
[5]. W. Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa 1999,
Literatura uzupełniająca:
[a]. T. Tomaszewski: Główne idee współczesnej psychologii, Żak, Warszawa 1998.
[b]. W. Sady: Fleck:. O społecznej naturze poznania. Prószyński ,Warszawa 2000, tylko “Noty encyklopedyczne”.
[c] I. Lakatos: „ Historia nauki i jej racjonalne rekonstrukcje” w: Pisma z filozofii nauk empirycznych, PWN, Warszawa 1995.
psychUW